|
1.
|
Urząd Gminy Giby, pismo z 15 lipca 2014 r.
|
Po zapoznaniu się z projektowanymi zamierzeniami dotyczącymi ochrony krajobrazowej celem umieszczenia ich w Planie Ochrony Wigierskiego Parku Narodowego, wnoszę o odstąpienie od zamiaru wyznaczania w projektowanym planie ochrony WPN, w jakiejkolwiek części tych obszarów położonych na terenie Gminy Giby (dotyczy głównie wsi Wysoki Most, Studziany Las i Sarnetki), terenów wyłączonych z możliwości zabudowy, a także nakazu zachowania określonych obszarów w rolniczym zagospodarowaniu oraz formułowania wskazań o takim charakterze do zmian w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Giby z powodu niezgodności z obowiązującym prawem.
Uzasadnienie
Wprowadzenie do projektowanego planu ochrony WPN zapisów zakazujących zabudowy i nakazujących zachowanie określonych obszarów w rolniczym zagospodarowaniu nie znajduje ustawowego umocowania ze względu na formę ochrony przyrody (ochrona krajobrazowa) obowiązującą na obszarach parku będących własnością osób fizycznych i wykorzystywanych gospodarczo zgodnie z art. 117 ust.2 Ustawy o ochronie przyrody. Ustawodawca bowiem w żadnym z przepisów ustawy nie dopuścił tak daleko idącego ograniczenia prawa własności.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22.03.2012 r. (sygn. akt ll OSK 22/12) a zanim WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 18.07.2012 r. (ll SA/Po 368/12) dał temu wyraz stanowiąc, ,,że wprowadzenie w akcie prawa miejscowego (podustawowym) lub planistycznym, zakazów dalej idących od dopuszczalnych przepisami ustawy o ochronie przyrody narusza konstytucyjną zasadę proporcjonalności (art. 31 ust 3 Konstytucji RP) a także nakazy ochrony prawa własności wyrażone art. 64 ust 3 oraz art. 20 i 21 Konstytucji RP".
Wychodząc natomiast naprzeciw oczekiwaniom wynikającym z celów ochronnych WPN uważam, że w szczególnych przypadkach ograniczenia terenu zabudowy, można by tego dokonać wyłącznie w wyniku indywidualnych uzgodnień z właścicielami poszczególnych nieruchomości lub wykupu.
Niezależnie od skali stosowanych ograniczeń w stosunku do właścicieli nieruchomości prywatnych na obszarach poddanych ochronie ze względu na walory środowiskowe, skutki materialne i obciążenia z tego tytułu przenoszone są na właścicieli tych nieruchomości. Wigierski Park Narodowy powstał w 1989 roku w okolicznościach rażącego naruszenia prawa, ponieważ blisko 2500 hektarów gruntów rolnych należących do mieszkańców zostało włączonych w granice parku bez ich wiedzy i zgody właścicieli oraz wbrew przepisom obowiązującej wówczas Ustawy o ochronie przyrody z 7 kwietnia 1949 roku.
Według Protokołu dodatkowego do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności będącym od października 1994 r. częścią polskiego porządku prawnego, każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Orzeczenia ETPC jednoznacznie wskazują także na obowiązek odszkodowawczy, który ciąży na organie dokonującym jakiegokolwiek ograniczenia. Dochodzenie roszczeń z tytułu ograniczenia prawa własności w związku z objęciem granicami parku narodowego jest obecnie niemożliwe, gdyż przepis art. 129 prawa ochrony środowiska stanowiący jedyną podstawę prawną roszczeń, ogranicza ich dochodzenie do 2 lat od daty powołania do życia danej formy ochrony. Większość mieszkańców WPN dowiedziała się lub odczuła objęcie ich nieruchomości ochroną po upływie 2 letniego okresu przeznaczonego na zgłoszenie roszczeń. W tym stanie rzeczy właściciele nieruchomości włączonych w granice parku są całkowicie pozbawieni możliwości uzyskania jakiejkolwiek rekompensaty z tytułu ograniczenia ich praw.
Ta okoliczność jest szczególnie istotna w kontekście niedawnego wyroku ETPC w Strassburgu z dnia 29.03.2011 roku (skarga 33949/05 Potomscy przeciwko Polsce). W wyroku tym Trybunał analizował zarzut naruszenia art. 1 Protokołu Nr. 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, przez przepisy ograniczające zagospodarowanie nieruchomości ze względu na ochronę dziedzictwa architektonicznego wskazał, iż każda ingerencja w niezakłócone korzystanie z własności powinna zapewnić właściwą równowagę pomiędzy interesem publicznym a wymaganiami ochrony fundamentalnych praw jednostki. Trybunał stwierdził, że rzeczywiste i skuteczne korzystanie z art. 1 nie polega jedynie na obowiązku powstrzymania się przez państwo od ingerencji ale także prowadzi do powstania obowiązku działań pozytywnych. W ramach tych działań władze publiczne powinny przyznać właścicielom nieruchomości takie środki prawne, które skutecznie zapewnią im należyte korzystanie z własności. W szczególności oznacza to, że państwo zobowiązane jest wprowadzić mechanizmy sądowe do skutecznego rozstrzygania sporów o ochronę prawa własności.
W przypadku ograniczeń prawa własności z tytułu ochrony środowiska państwo polskie pozbawiło praktycznie swoich obywateli środków ochrony tych praw.
Nieruchomości gruntowe należące do mieszkańców wsi położonych na terenie Gminy Giby w granicach WPN są jedynym źródłem ich utrzymania. Wszelkie ograniczenia korzystania z własności a zwłaszcza zakaz budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych pozbawi ich możliwości czerpania pożytków z ich własności. Dlatego też, mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności, wnosimy stanowczy sprzeciw wobec prób wprowadzenia do planu ochrony parku zapisów wyznaczających obszary wyłączone z zabudowy bądź wprowadzające nakaz zachowania obszarów w rolniczym zagospodarowaniu jako nie znajdujące ustawowego umocowania ze względu na istniejącą formę ochrony przyrody.
|
Zgodnie z art. 20 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody plan ochrony parku narodowego „zawiera” m.in.:
- wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej, określenie działań ochronnych na tych obszarach z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji tych działań;
- ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw dotyczące eliminacji zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych.
Użyte przez ustawodawcę słowo „zawiera” informuje o tym, że ww. elementy są obligatoryjne. Stąd sporządzający plan ochrony musi w projekcie planu ochrony wskazać zarówno tereny wyłączone z zabudowy jak i tereny, które powinny pozostać w rolniczym użytkowaniu.
Również Rozporządzenie Ministra Środowiska z 12 czerwca 2005 roku w sprawie sporządzenia projektu planu ochrony parku narodowego (…) par 12 pkt 6a mówi, iż zakres ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmin i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (…)” obejmuje „szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia ich użytkowania, w tym w zależności od potrzeb: a) wyłączenie terenów spod zabudowy, b) ograniczenie lokalizacji infrastruktury technicznej i komunikacyjnej lub ograniczenia skutków jej oddziaływania, c) ograniczanie lokalizacji infrastruktury turystycznej i edukacyjnej lub ograniczanie skutków jej oddziaływania, d) wskazanie zasad ochrony stylu budownictwa i architektury, charakterystycznego dla danego obszaru.
Zgodnie z art. 64 pkt 3 konstytucji RP „Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności”. Zasada ta została potwierdzona w art. 6 ust 2 pkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który mówi o swobodzie zagospodarowania nieruchomości, o ile nie narusza ona granic określonych ustawą. Ustawowe granice prawa własności wyznacza całokształt ustawodawstwa, tzn. prawo własności jest konstrukcją prawa cywilnego, ale granice jego treści w sposób istotny kształtują przepisy prawa administracyjnego (takie jak regulacje prawa budowlanego, prawa ochrony środowiska, prawa ochrony przyrody, prawa wodnego, prawa geologicznego i górniczego, prawa ochrony gruntów rolnych i leśnych, prawa planowania przestrzennego). Plan ochrony tworzony jest w oparciu o przepisy rangi ustawowej, tj. art. 18-21 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 627 z poźn. zm.). Ustalenia poczynione w projekcie planu ochrony WPN w zakresie ograniczenia zabudowy także mają oparcie w przepisach rangi ustawowej - art. 15 ust. 1 pkt 1 i art. 117 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. W związku z powyższym ustalenia planu ochrony nie naruszają wyżej przywołanych przepisów Konstytucji RP.
Jednocześnie informujemy, iż realizowany projekt planu ochrony dotyczy jedynie obszaru parku narodowego, a wsie Studziany Las i Sarnetki położone są w otulinie WPN.
|
