OCHRONA DZIKICH GATUNKÓW I ICH SIEDLISK

   

 Tytuł     Początki ochrony przyrody     Rolnicza presja na środowisko     Różnorodność biologiczna 

 Ochrona przyrody w Polsce     Krajowy Program Rolnośrodowiskowy     Linki     Strona główna WPN 

   

   

   

Pakiet Utrzymanie pastwisk ekstensywnych (kod P02) jest realizowany tylko w strefach priorytetowych. Ma on na celu kontynuowanie użytkowania pastwiskowego, lecz nie intensyfikowanie wypasu. Tak jak w przypadku łąk ekstensywnych obowiązuje zakaz przeprowadzania wielu zabiegów uprawowych. Sezon pastwiskowy trwa od dnia 20 maja do 15 października. Przedsięwzięcie dzieli się na 4 warianty, a płatność waha się od 230 zł/ha do 560 zł/ha.

   

Realizować ten pakiet można na gruntach położonych na półnaturalnych siedliskach, zagospodarowanych tradycyjnie jako pastwiska: murawy ciepłolubne na nizinach i górskie użytki na siedliskach świeżych i wilgotnych. W skład muraw ciepłolubnych wchodzi wiele rzadkich gatunków, w tym liczne gatunki bylin i traw stepowych zagrożonych wyginięciem np.: miłek wiosenny, pajęcznica liliowata, gatunki ostnic. Występują one głównie na wyżynach oraz sporadycznie na niżu i w górach, na suchych siedliskach wapiennych, gipsowych i lessowych. Najwartościowsze pastwiska nizinne w dolinach rzek na glebach mineralnych to zbiorowiska życicy trwałej i grzebienicy pospolitej. Występują tu również groszek łąkowy, świerzbnica polna, jastrun właściwy, jeżegłówka gałęzista, kukułka krwista, chaber łąkowy. Wśród ptaków, które tu można spotkać są: skowronek, piegża, cierniówka, trznadel, łozówka, przepiórka, słowik szary, kuropatwa, czajka, ortolan, krętogłów, potrzos, świergotek polny. Na terenach suchych pożądane jest tworzenie małych oczek wodnych, które spełniają bardzo ważną rolę dla rozwoju płazów.

   

Łąki i pastwiska są także ostoją drobnych zwierząt glebowych i gryzoni. Prawidłowa struktura gleby jest utrzymywana przez sprawny ekosystem, pokryta darnią nie ulega procesom erozji wietrznej i wodnej. Różnorodny świat owadów jest utrzymywany w równowadze dzięki występowaniu różnych grup owadów od siebie wzajemnie uzależnionych. O takich ekosystemach mówimy że są stabilne czyli dość odporne na różne czynniki zewnętrzne, które mogłyby je zdegradować jak np. susze. Na długotrwałe okresy suszy, jakie ostatnio się zdarzają, znacznie odporniejsze są pastwiska i łąki wielogatunkowe niż monokultury uprawne.

Istotnym elementem, który należy brać pod uwagę, jest atrakcyjność krajobrazu, w którym takie wielogatunkowe zbiorowiska roślinne występują. Ze swoją kolorystyką - różną w różnych okresach wegetacji; bogactwem dźwięków - śpiew ptaków, żabie koncerty, granie różnych owadów; krążącymi drapieżnikami lub bocianami tereny te stanowią krajobraz poszukiwany przez turystów, ceniony przez ludzi, dla których przyroda jest niezbędna do regeneracji sił psychicznych. Dziś taki krajobraz stanowi wymierną wartość - przyciągając turystów stwarza szansę dodatkowego źródła dochodu dla rolnika.

   

Pakiet ochrona gleb i wód (kod K01) zawiera 3 warianty - wsiewki poplonowe, międzyplon ozimy i międzyplon ścierniskowy, których celem jest zwiększenie (do co najmniej 33% gruntów ornych gospodarstwa) udziału gleb pokrytych roślinnością w okresie jesienno-zimowym. Płatności za pakiet wynoszą od 330 zł/ha, do 570 zł/ha. Pakiet ten dotyczy całego kraju. Celem wymienionych w pakiecie działań jest podniesienie sprawności gleby poprzez jak najdłuższe utrzymanie gleby pod osłoną roślin, przez co hamowane są procesy erozyjne gleby. Potencjał produkcyjny gleby zależy od zawartości w niej próchnicy. Podnoszenie zawartości próchnicy w glebach jest procesem długotrwałym wg niektórych źródeł rocznie można uzyskać przyrost próchnicy o jeden milimetr, natomiast w przypadku wystąpienia erozji można stracić rocznie kilka milimetrów lub na niektórych powierzchniach całą warstwę próchniczą. Utrzymywanie zatem gleby pod okrywą roślinną jest zabiegiem gwarantującym ochronę gleby oraz przyczynia się do zwiększenia ilości materii organicznej. Istotnym jest również fakt napowietrzenia gleby dzięki korzeniom roślin. Ponadto uprawy ozimin stanowią ważną bazę pokarmową dla kuropatw, żurawi, dzikich gęsi, saren, zajęcy.

   

Pakiet Tworzenie stref buforowych (kod K02) polega na tworzeniu nowych 2- lub 5- metrowych pasów zadarnionych na granicy gruntów rolnych z wodami powierzchniowymi lub terenami intensywnie użytkowanymi rolniczo, w celu ograniczania negatywnego oddziaływania rolnictwa i ochronę siedlisk wrażliwych. Wysokość płatności zależy od szerokości pasa strefy buforowej oraz klasy gleby i wynoszą od 18 zł/100 m.b. do 64 zł/100 m.b. Warianty tego pakietu mogą być realizowane w całej Polsce. Utrzymywanie zadarnionych pobrzeży wód jest jednym ze skutecznych sposobów przeciwdziałania ich zanieczyszczaniu. Zwłaszcza brzegi rowów melioracyjnych i małych rzek są narażone na obsuwanie przez wypasane zwierzęta lub w wyniku erozji, co powoduje zamulanie cieków. Strefy te są ważnym elementem ekosystemu i istotnie wzbogacają jego różnorodność, a więc zwiększają stabilność ekosystemu rolnego. Ponadto są miejscem bytowania drapieżnych owadów żerujących na owadach niepożądanych w uprawach rolnych.

   

Pakiet Zachowanie lokalnych ras zwierząt gospodarskich (kod G01) ma na celu ochronę rodzimych ras zwierząt poprzez rozpowszechnienie ich hodowli w gospodarstwach rolnych. W pakiecie tym, zależnie od gatunku i rasy zwierząt wyróżniamy 17 wariantów (bydło: polskie czerwone, białogrzbiete, konie: małopolskie, śląskie, koniki polskie i konie huculskie, owce: wrzosówka, świniarka, olkuska, polska owca górska odmiany barwnej, merynos barwny, uhruska, wielkopolska, żelaźnieńska, kamieniecka, pomorska, korideil). Rolnik, który zobowiąże się do realizacji programu hodowlanego ochrony zasobów genetycznych zwierząt danej rasy i zapewnienia odpowiedniej powierzchni trwałych użytków zielonych, otrzymuje płatności za realizację pakietu. Płatności za pakiet są przyznawane dopiero po osiągnięciu minimalnej wielkości stada zwierząt tej samej rasy wpisanych do ksiąg zwierząt hodowlanych: 4 krowy, 3 klacze, 5 matek owiec rasy olkuskiej, 10 matek owiec innych ras. Płatności uzyskuje się na dorosłą samicę danego gatunku i rasy: bydło - 1080 zł/szt., konie - 1300 zł/szt., owce - 310 zł/szt. Pakiet dotyczy całego kraju.

Oprócz restytucji puli genowej i wprowadzenia na rynek produktów, które mają szansę przypomnieć nam smak potraw robionych przed wieloma laty, hodowla lokalnych ras zwierząt niesie istotne zmiany w uprawach polowych, zabudowie gospodarstw, mechanizacji itp. Ogranicza ilość chemicznych środków używanych w rolnictwie i to zarówno na polu jak i w oborze (dodatki paszowe, leki itp.). Może być czynnikiem zmniejszającym zużycie nawozów, pestycydów, a także motorem powrotu na pola starych odmian roślin uprawnych. Tym samym hodowla rodzimych ras zwierząt może przyczyniać się do wzrostu populacji wielu grup organizmów, także tych zagrożonych wyginięciem.

   

We wszystkich pakietach programów rolnośrodowiskowych obowiązuje Zwykła Dobra Praktyka Rolnicza, w tym bezwzględny zakaz wypalania roślinności, co oznacza, że stwierdzenia śladów po wypalaniu na obszarze gruntów gospodarstwa wstrzymuje wszelkie płatności i zawiesza realizację programu. O szkodliwości wypalania suchych traw napisano już wiele, ale warto przypomnieć, że wzniecając ogień na skarpach, rowach, łąkach czy pastwiskach niszczy się wielu sprzymierzeńców rolnika, a jednocześnie przyspiesza się rozwój roślin niepożądanych i chwastów.

   

Udział w Krajowym Programie Rolnośrodowiskowym jest dobrowolny, a za swoje działania na rzecz przyrody, wychodzące poza Zwykłą Dobrą Praktykę Rolniczą rolnik otrzymuje płatności. Każdy z pakietów posiada zestaw wymagań związanych z realizacją i celami pakietu. Przystąpienie do Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego jest równoznaczne ze zobowiązaniem się rolnika do ich przestrzegania. W gospodarstwie rolnym można realizować maksymalnie 3 pakiety rolnośrodowiskowe, z możliwością zastosowania wszystkich ich wariantów. Zasady łączenia pakietów są ściśle określone, nie można np. wdrażać jednocześnie pakietów rolnictwo zrównoważone i rolnictwo ekologiczne, podobnie pakiety rolnictwo ekologiczne i ochrona gleb i wód, ponieważ te pakiety albo się wykluczają albo obejmują w części te same działania. Jeśli na działkach rolnych objętych pakietem rolnictwo zrównoważone lub ekologiczne będą równocześnie realizowane inne dozwolone pakiety (np. ekstensywne łąki) to płatności za oba pakiety będą sumowane dla danej powierzchni. Rolnik zobowiązuje się do realizowania przedsięwzięć rolnośrodowiskowych przez 5 lat.

   

Rolnik, który chciałby realizować pakiety rolnośrodowiskowe w swoim gospodarstwie i ubiegać się o płatności z tego tytułu, powinien zgłosić się do najbliższego Zespołu Doradztwa Rolniczego. Wspólnie - producent rolny i doradca rolnośrodowiskowy muszą opracować plan działalności rolnośrodowiskowej, zaś wniosek o płatność wraz z załącznikami rolnik składa w powiatowym biurze Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Rolnik rozpoczyna realizację zadań przewidzianych w planie działalności rolnośrodowiskowej od 1 marca.

   

Udział rolników w Krajowym Programie Rolnośrodowiskowym jest sposobem na zachowanie wysokich walorów przyrodniczych miejsc, gdzie prowadzona jest gospodarka rolna. Realizacja pakietów rolnośrodowiskowych pozwoli na utrzymanie dobrego stanu środowiska, czystości gleb i wód oraz umożliwi zachowanie cennych, półnaturalnych siedlisk i ich mieszkańców.

   

dalej »