Konsultacje społeczne

Lp	Autor wniosku lub uwagi, podmiot, data i forma przekazania	Czego dotyczy oraz treść wniosku lub uwagi	Status, sposób rozpatrzenia, uzasadnienie ewentualnego odrzucenia
1.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 20.05.2011 r.	Rezygnacja z rutynowego planowania zabiegów ochrony lasu na całej powierzchni objętej ochroną czynną, ale przyjęcie i wyraźne zapisanie w planie podejścia opartego na Rekomendacji PROP z 23 lipca 2007 r. w sprawie cięć sanitarnych, usuwania drzew martwych i zamierających, zwalczania „szkodliwych" owadów i grzybów w ekosystemach leśnych w przyrodniczych obszarach chronionych – za normę. Także na obszarach ochrony czynnej należy przyjąć nie wykonywanie cięć sanitarnych i nie ingerowanie w rozwój owadów i grzybów. Działania takie mogą być dopuszczone jako wyjątek w ściśle uzasadnionych sytuacjach.	Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.
2.	Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, Instytut Botaniki PAN, prof. dr hab. Zbigniew Mirek. Pismo z dnia 15.02.2012 r.	Wniosek o ograniczenie ochrony czynnej (aktywnej) na rzecz ochrony ścisłej (biernej) w ekosystemach leśnych. Uzasadnienie: Jednym z przykładów niedobrej praktyki jest ograniczenie ścisłej (biernej) formy ochrony przyrody i zastępowanie jej ochroną czynną (aktywną) nawet tam, gdzie ochrona ścisła stanowi najlepsze z możliwych rozwiązań. Obserwujemy takie działania bardzo często i na dużą skalę w odniesieniu do ekosystemów leśnych. Prowadzi to w sposób nieunikniony do obniżenia bioróżnorodności ekosystemów poddanych takim praktykom (stałej ingerencji w ramach ochrony czynnej) oraz uniemożliwia śledzenie procesów naturalnych, dla badania których parki narodowe czy rezerwaty były powoływane. Zamiast realizacji ochrony biernej (ścisłej) obserwujemy na coraz większą skalę ingerencję w przyrodę ze strony służb parków czy to pod pretekstem „ochrony przed szkodnikami" czy tzw. przebudowy drzewostanów. Dziś często z tego właśnie powodu brakuje nam wiedzy na temat przebiegu i dynamiki procesów sukcesji zarówno pierwotnej jak i wtórnej, w tym wiedzy na temat spontanicznej regeneracji lasów na gruntach porolnych czy drzewostanów przekształconych; brak także wystarczającej wiedzy na temat naturalnej dynamiki niektórych typów lasów. Co gorsza, „aktywną" ochronę stosuje się także w odniesieniu do takich układów leśnych, w których ten typ ingerencji nie tylko że nie jest konieczny, ale jest, z punktu widzenia ochrony bioróżnorodności, wręcz szkodliwy. Sytuacja taka ma miejsce w wielu parkach narodowych zarówno na niżu jak i w górach.	Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.
3.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 11.06.2012 r. L.dz. 718/2012	Podzielamy pogląd o potrzebie (znacznego!) powiększenia w Wigierskim Parku Narodowym strefy ochrony ścisłej.	Na obecnym etapie planuje się wzrost powierzchni ochrony ścisłej w ekosystemach lądowych z ok. 370 ha do ponad 1000 ha
4.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 11.06.2012 r. L.dz. 718/2012	Bardzo dobrym rozwiązaniem jest wyróżnienie stref różnych form ochrony czynnej (zerowa, stabilizująca, renaturyzacyjna). Jednak, zaskakujący jest niewielki obecny rozmiar strefy ochrony czynnej zerowej. w warunkach parku narodowego, strefa ta powinna dominować powierzchniowo, ponieważ takiej ochronie należałoby poddać wszystkie drzewostany unaturalniające się spontanicznie. Sugerujemy zasadniczą rewizję zaliczenia drzewostanów do poszczególnych form ochrony czynnej, ze znacznym zwiększeniem strefy ochrony zerowej. W szczególności: ochrona czynna zerowa to ochrona czynna wykonywana w sposób, o którym mowa w § 23 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony... - a więc przez umożliwienie, w okresie obowiązywania planu, przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych, ponieważ ich przebieg służy osiąganiu celów ochrony. Ta forma ochrony oznacza więc, że w okresie obowiązywania planu, w objętych nią wydzieleniach nie powinny być wykonywane żadne zabiegi. Dopuszcza się jednak zweryfikowanie tego założenia w przypadku zajścia nie przewidywanych obecnie zdarzeń, wpływających na dynamikę ekosystemów. Powinna być stosowana w następujących sytuacjach: - zbiorowiska leśne o charakterze naturalnym, - zbiorowiska leśne zniekształcone, ale dobrze regenerujące się lub kształtujące się spontanicznie (ingerencja w ten proces nie jest potrzebna), - naturalna sukcesja, akceptowana z punktu widzenia celów ochrony parku (tu: sukcesja na dawnych gruntach rolnych, nie przewidzianych do utrzymania jako ekosystemy nieleśne), - zbiorowiska leśne nawet zniekształcone, ale ważne dla elementów bioróżnorodności, krajobrazu lub innych elementów przyrody, na które mogłyby niekorzystnie wpłynąć działania ochronne (w tym starodrzewy), - w przypadku naturalnych ciągów sukcesyjnych.	Podział na wymienione strefy form ochrony czynnej został zastosowany już w poprzednim planie ochrony. Znajdzie swoje odzwierciedlenie również w obecnym planie. Na obecnym etapie tworzenia planu, powierzchnia ochrony zerowej w ekosystemach leśnych ma wzrosnąć z dotychczasowych ok. 250 ha do prawie 1000 ha.
5.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 11.06.2012 r. L.dz. 718/2012	Uważamy, że w warunkach przyrodniczych parku narodowego ważniejsza jest ochrona naturalnych procesów, niż doprowadzenie drzewostanów do „zgodności z wzorcem" – jakkolwiek by taki wzorzec rozumieć. w związku z tym, określenie naturalnych składów gatunkowych drzewostanu na poszczególnych typach siedliskowych lasu nie powinno być traktowane jako bezwzględny cel do osiągnięcia. Zestawieniem tym można się posługiwać przy planowaniu przebudowy młodych, ewidentnie sztucznych drzewostanów, ale nie powinno być ono argumentem na rzecz ingerowania w naturalne procesy zachodzące w drzewostanach starych.	Zgadzamy się z tą tezą.
6.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 11.06.2012 r. L.dz. 718/2012	Celem ochrony obszaru Natura 2000 jest zapewnienie odpowiedniego wkładu danego obszaru w osiągnięcie właściwego stanu ochrony poszczególnych siedlisk przyrodniczych i gatunków w kraju i w regionie biogeograficznym; nie oznacza to obowiązku ingerowania w naturalne procesy w celu doprowadzenia każdego płatu siedliska przyrodniczego do właściwego stanu ochrony.	Zgadzamy się z tą tezą.
7.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 19.11.2012 r. L.dz. 1394/2012	Ekosystemy leśne w naszej części Europy, co do zasady, jeżeli są w dobrym stanie to nie wymagają działań człowieka, by mogły prawidłowo funkcjonować (w przeciwieństwie do np. półnaturalnych ekosystemów łąkowych i z nielicznymi wyjątkami np. świetlistych dąbrów). Co najwyżej, mogą potrzebować działań naprawiających dawniejsze antropogeniczne zniekształcenia. Dlatego długofalowym (rzędu 40 lat), lecz wyraźnie wyartykułowanym celem ochrony lasów WPN, powinno być dojście do stanu, w którym ekosystemy leśne nie będą dłużej potrzebować ochrony czynnej – stopniowe wygaszenie działań ochronnych w lasach.	Zgadzamy się z tą tezą. Sądzimy jednak, że trudno określić czas dojścia wszystkich lasów do stanu dobrego i momentu, w którym uznamy, że działania ochronne nie są już potrzebne.
8.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 19.11.2012 r. L.dz. 1394/2012	Aktualnie sporządzany plan ochrony powinien być krokiem w kierunku stopniowego wygaszania działań ochronnych w lasach, choć okres 20 lat może być zbyt krótki na doprowadzenie wszystkich lasów WPN do stanu umożliwiającego ich bierną ochronę. Jednak plan powinien zakładać już w obecnym okresie: a) istotne zwiększenie powierzchni obszarów ochrony ścisłej; b) szerokie zastosowanie „ochrony czynnej bez planowanych zabiegów" (ochrony zachowawczej, zerowej); w szczególności objęcie nią wszystkich drzewostanów ponad 100-letnich (z uznaniem przyjmujemy zastosowanie takiego podejścia metodycznego, lecz uważamy że kwalifikacja drzewostanów do ochrony zachowawczej/zerowej jest zbyt mało odważna i zbyt skąpa); c) „planowanie przestrzenne" stref ochrony, zapewniające zwartość przestrzenną stref bez planowanej ingerencji, nawet kosztem nie zaplanowania zabiegów w pojedynczych młodszych i sztucznych drzewostanach; d) szerokie dopuszczenie procesów naturalnej sukcesji, rezygnację ze sztucznego zalesiania gruntów nieleśnych, rezygnację z wprowadzania sztucznych odnowień; e) ograniczenie cięć sanitarnych, rezygnację z ich rutynowego wykonywania, rezygnację z ich wykonywania w drzewostanach wskazanych do ochrony zachowawczej/zerowej; traktowanie zjawisk wynikających z obecności owadów i grzybów jako naturalnych procesów dynamiki ekosystemów leśnych.	Prosimy o zapoznanie się z dokumentacją z I warsztatów 28.11.2012 r. Większość postulatów przedstawionych obok znalazła swoje odzwierciedlenie w koncepcji ochrony ekosystemów leśnych. z niektórymi postulatami nie możemy się jednak zgodzić. i tak: 1. Nie zgadzamy się z postulatem objęcia ochroną bierną wszystkich drzewostanów ponad 100-letnich. Takie kryterium uważamy za zbyt schematyczne i w niektórych sytuacjach niewłaściwe. Na przykład, w wyniku konsultacji z ekspertami ustalono, że za najlepszy okres dokonywania przebudowy drzewostanów niezgodnych z siedliskiem uważa się wiek 80-120 lat. 2. w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego (…) znajduje się zapis, że zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do ekosystemów leśnych mogą obejmować m.in. zwalczanie nadmiernie rozmnażających się grzybów i owadów w przypadku zagrożenia przez nie trwałości ekosystemów (§ 24 pkt. 3). Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na zasadnicze pytanie, kiedy możemy uznać, że mamy do czynienia z zagrożeniem trwałości ekosystemu leśnego i kiedy uzasadnione jest prowadzenie cięć sanitarnych. Jak dotychczas nie ma wytycznych określających zasady postępowania w lasach parków narodowych. w związku z tym wydaje się zasadne zróżnicowanie sposobów ochrony, tak by w parku narodowym znajdowały się lasy podlegające wyłącznie procesom naturalnym (ochrona bierna), jak również lasy, w których trwałość istnienia drzewostanu jest jednym z celów kardynalnych (ochrona czynna).
9.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 19.11.2012 r. L.dz. 1394/2012	Podejście polegające na stopniowym wygaszaniu działań ochronnych w lasach nie jest sprzeczne z wymogami ochrony leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000. Sieć Natura 2000 wymaga odtworzenia właściwego stanu siedlisk przyrodniczych w skali regionu biogeograficznego. Nie ma natomiast wymogu, by każdy płat siedliska był sztucznie doprowadzany do stanu FV. „Misją" obszaru Natura 2000 będącego parkiem narodowym w całej sieci Natura 2000, jest właśnie dostarczenie przykładów siedlisk przyrodniczych poddanych naturalnym procesom, możliwości obserwacji naturalnej, nie zaburzonej przez działania gospodarcze, dynamiki leśnych siedlisk przyrodniczych, zapewnienie miejsca ochrony tych elementów różnorodności biologicznej, które są związane ze starymi drzewostanami, martwym drewnem, naturalnymi procesami.
10.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 19.11.2012 r. L.dz. 1394/2012	Istotnym zagadnieniem są zasoby rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych, czy są dostępne dane na temat obecnej jego ilości? W naszej ocenie, długofalowym celem, do którego należałoby dążyć, byłby - w parku narodowym - poziom co najmniej 40 m³/ha, oraz obecność > 5 dużych kłód (dłuższych niż 3 m, grubszych niż 30 – 50 cm) na hektar lasu.
11.	Robert Stańko Klub Przyrodników, pismo z dnia 19.11.2012 r. L.dz. 1394/2012	Motywy ekonomiczne (dochody z pozyskania drewna) nie powinny być przesłanką braną pod uwagę przy planowaniu ochrony ekosystemów leśnych parku narodowego. Zdajemy sobie sprawę, że obecny status prawny i ekonomiczny parków narodowych może prowokować do ich uwzględniania w decyzjach planistycznych, z tym większą ostrożnością i starannością obserwujemy więc obecnie procesy planowania ochrony parków narodowych.