kliknij, aby powiększyć

NAUKA I MONITORING

Skuteczna ochrona przyrody parku narodowego wymaga jak najdokładniejszego poznania jej zasobów oraz wiedzy na temat istniejących i potencjalnych zagrożeń dla gatunków, siedlisk i ekosystemów. Plany ochrony przyrody parku bazują na wynikach prac naukowych prowadzonych w WPN-ie przez specjalistów różnych dziedzin. Rolą parku jest udostępnianie terenu do wszelkich badań zgodnych z zasadami ochrony przyrody, pomoc merytoryczna, a także prowadzenie badań własnych.

Park współpracuje z wieloma naukowcami i instytucjami badawczymi w zakresie poznawania stanu przyrody ożywionej i nieożywionej. W ostatnich latach dobrze rozwija się współpraca z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim (dawniej ART Olsztyn), Instytutem Rybactwa Śródlądowego, Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie oraz Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Białymstoku (Delegatura w Suwałkach), z którymi park podpisał porozumienia o współpracy. W ramach tych porozumień prowadzone są wspólne badania jakości wód rzek i jezior, wód podziemnych oraz osadów jeziora Wigry.

W 1990 roku powołano w WPN-ie pracownię naukową, której własne badania dotyczą biologii i ekologii owadów, płazów i innych grup zwierząt, flory i szaty roślinnej, grzybów i śluzowców, chemizmu wód powierzchniowych oraz wybranych zanieczyszczeń środowiska. Dzięki tym badaniom poznano skład gatunkowy wielu grup roślin i zwierząt, ich rozmieszczenie i liczebność na terenie parku. Wykazano obecność gatunków, których dotychczas nie notowano na Suwalszczyźnie, a nawet w całym kraju. Zarejestrowano wiele nowych stanowisk występowania gatunków rzadkich, zagrożonych i objętych ochroną, a także gatunków obcych, które mogą stanowić zagrożenie dla rodzimej flory.

Wyniki wielu prac naukowych są wykorzystywane w praktyce ochrony przyrody. Dzięki informacjom pochodzącym z badań nad biologią i ekologią bardzo rzadkiego motyla - mszarnika jutta opracowano plan jego ochrony na terenie Polski. Warto przypomnieć, iż mszarnik jest reliktem polodowcowym, występującym na torfowiskach wysokich. Lata słabo i nie jest w stanie pokonywać dużych odległości pomiędzy dogodnymi dla tego gatunku siedliskami. Własne badania okazały się niezwykle użyteczne przy podejmowaniu działań ochronnych dotyczących zachowania storczyków – miodokwiatu krzyżowego i kukuczki kapturkowatej, ochrony rzadkich gatunków płazów, owadów błonkoskrzydłych związanych z gli- nianym podłożem czy też przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się obcych naszej florze gatunków roślin - np. barszczu Sosnowskiego.

Stosownie do możliwości, pracownicy parku starają się na bieżąco oceniać zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym. Monitoring przyrodniczy wykonywany jest na obszarze całego parku, w wybranych punktach i na wybranych powierzchniach badawczych. W części dotyczącej żywej przyrody obejmuje on badania: liczebności i rozmieszczenia owadów stanowiących zagrożenie dla drzewostanów; liczebności i struktury zespołów ryb; liczebności i rozmieszczenia wybranych gatunków ptaków (m.in.: bielika, orlika krzykliwego, kani, błotniaków, kormorana); liczebności i rozmieszczenia dużych ssaków. Monitoring owadów prowadzony jest z wykorzystaniem wabiących pułapek feromonowych (odłowy korników i brudnicy mniszki) oraz metodą próbnych poszukiwań owadów w ściółce. Zmiany składu gatunkowego i liczebności ryb oceniane są na podstawie odłowów regulacyjnych oraz połowów kontrolnych. Służby parku przez cały rok rejestrują występowanie wybranych gatunków ptaków i ssaków. Ponadto, w okresie zimowym, inwentaryzuje się zwierzynę metodą liczenia tropów na wybranych drogach i leśnych liniach oddziałowych.

W wybranych punktach obserwowane są zmiany poziomu wód powierzchniowych i podziemnych. Na posterunkach wodowskazowych na Czarnej Hańczy oraz na Wiatrołuży i Piertance prowadzona jest ciągła rejestracja stanów wody. Posterunki te wyposażone są w łaty wodowskazowe oraz limnigrafy, przy pomocy których zapisywane są zmiany poziomu wody w rzece. Na terenie parkowej stacji meteorologicznej znajduje się także punkt monitoringu poziomu wód gruntowych. Na wydzielonym obszarze zlewni Czarnej Hańczy w zachodniej części parku od 1993 roku realizowane są programy pomiarowe w ramach działalności Stacji Bazowej WIGRY Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. Prowadzone są kompleksowe badania wielu elementów przyrody ożywionej i nieożywionej, między innymi: meteorologii, chemizmu opadów atmosferycznych, zawartości metali ciężkich w porostach, gleb, wód podziemnych i powierzchniowych, flory i roślin- ności, struktury i dynamiki szaty roślinnej, porostów nadrzewnych oraz fauny bezkręgowców.

Wigierska stacja monitoringu zintegrowanego jest jedną z ośmiu tego typu placówek w Polsce, które działają w ramach monitoringu państwowego. Wyniki pomiarów i obserwacji wykorzystywane są do sporządzania raportów o stanie środowiska naszego kraju i prowadzenia prac naukowych; są także podstawą do weryfikacji planów ochrony parku oraz opracowywania materiałów edukacyjnych i informacyjnych.

dalej  ►