|
12. Krzywe. W lesie
na wschód od wsi, niedaleko drogi Suwałki – Sejny znajduje się
kamień upamiętniający miejsce rozstrzelania w drugiej połowie
stycznia 1940 roku księdza Romualda Jałbrzykowskiego – proboszcza
parafii w Bakałarzewie. |
|
13. Leszczewek.
Parking przy szosie Suwałki – Sejny. Znajdują koło niego dwa
obiekty:
a) Cmentarz z I wojny
światowej, na którym spoczywa 74 żołnierzy niemieckich i 39
rosyjskich, którzy zginęli w latach 1914-1915; wiadomo z materiałów
niemieckich, że w tej miejscowości jest (lub był) drugi cmentarz,
jego położenie nie jest ustalone; pochowano na nim 20 żołnierzy
niemieckich. |
|
b) Mogiła dwóch ułanów
polskich z czasu walk z Litwinami we wrześniu 1920 roku; pomnik
ufundowany przez Sławomira Milewskiego oraz Jana Górala (który był
również wykonawcą pomnika) przy udziale Wigierskiego Parku
Narodowego. |
|
14. Leszczewo. Krzyż
upamiętniający wizytę papieża Jana Pawła II w pobliskim
gospodarstwie Bożeny i Stanisława Milewskich. Znajduje się przy
skrzyżowaniu dróg w północno-zachodniej części wsi. Dom państwa
Milewskich Ojciec Święty odwiedził podczas swojej pielgrzymki
do Polski w czerwcu 1999 roku. |
|
15. Lipowe. Pomnik
z figurą Matki Boskiej pośród zabudowań tej osady leśnej. Został
ustawiony przez księdza Stanisława Ślusarka, niemal cudem ocalałego
z pacyfikacji wsi Czerwony Krzyż w 1944 roku (więcej o tym piszemy
w punkcie 6). |
|
16. Magdalenowo.
Cmentarz parafii wigierskiej założony w miejscu lokalizacji
nieistniejącego już drewnianego kościoła p.w. Św. Marii Magdaleny.
Kościół został zbudowany zaraz po założeniu wsi w 1680 roku i stał
do lat 40. XIX w., kiedy został rozebrany, a drewno użyto do budowy
szkoły w Smolanach. Niektóre elementy jego wyposażenia znajdują się
teraz w kościele w Jeleniewie. Najstarsze nagrobki na cmentarzu
pochodzą z połowy XIX w., np. skromny ceglany grobowiec
wieloletniego proboszcza wigierskiego Feliksa Naruszewicza zmarłego
w 1850 roku. Warto też obejrzeć miejsce spoczynku Wiktora
Winikajtisa (1927-1994) – „ostatniego kameduły”. |
|
17. Monkinie.
Cmentarz parafii rzymskokatolickiej, który powstał w latach 20. XX
w. Znajduje się tu grób księdza kanonika Stanisława Chmielewskiego
(1908–1997), majora Wojska Polskiego, uczestnika kampanii
wrześniowej 1939 roku, więźnia obozów pracy przymusowej na Syberii,
uczestnika bitwy o Monte Cassino i całej kampanii włoskiej w latach
194445, proboszcza parafii Monkinie w latach 1952-1969. Warto też
zwrócić uwagę na okazały głaz narzutowy – pomnik na grobie Czesława
Leluka (1914–1988), porucznika pilota, obrońcy Polski w II wojnie
światowej, emigranta odznaczonego złotym krzyżem zasługi za
krzewienie kultury i sztuki polskiej na obczyźnie. Czesław Leluk
służył w Armii Polskiej na Wschodzie oraz 2. Korpusie Polskim,
w 663. Dywizjonie Samolotów Artylerii. Zmarł w Buenos Aires. |
|
18. Nowa Wieś.
Krzyż prawosławny w miejscu pochówku rosyjskich żołnierzy, poległych
podczas I wojny światowej. Znajduje się w lesie na wschód od tej
wsi, za drewnianym mostkiem na rzece Wiatrołuży, przy drodze
do Królówka, na trasie żółtego szlaku pieszego. Trzeba do niego
dojść w głąb lasu od skrzyżowania Kamienistej Drogi z Piotrowiańskim
Gościńcem, następnie 50 metrów ścieżką, oznakowaną białym kwadratem
z żółtym znakiem. Krzyż znajduje się wprawdzie bliżej wsi Królówek
jednak został przypisany do Nowej Wsi. Zachowała się informacja
o pochówku w tej okolicy 12 żołnierzy niemieckich, jednak brak
danych o miejscu. |
|
19. Nowa Wieś.
W lesie na wschód od tej wsi, niedaleko jeziora Królówek, przy
drodze na tzw. Grądy (oddz. leśny 55b) znajduje się kapliczka
szafkowa powieszona na sośnie. Umieścił ją tam na przełomie lat 80.
i 90. XX wieku nieżyjący już pan Łukowski z Nowej Wsi,
w podziękowaniu za ocalenie. Po zakończeniu II wojny światowej,
przez 2 lata ukrywał się on w tej okolicy w szałasie przed
funkcjonariuszami Urzędu Bezpieczeństwa, którzy poszukiwali go za
nielegalne posiadanie karabinu. Po ogłoszeniu amnestii sam się
zgłosił do UB. |
|
20. Remieńkiń. Kamienny
pomnik z metalowym krzyżem i napisem „Pamiątka od wsi Remieńkinie
1912 r.” Jeden z ładniejszych pomników w okolicy. |
|
21. Rosochaty Róg.
Cmentarz staroobrzędowców założony w drugiej połowie XIX wieku.
Ostatni pochówek na cmentarzu miał miejsce w 1967 roku. W roku 2003
Wigierski Park Narodowy wspólnie z Naczelną Radą Staroobrzędowców
w Suwałkach uporządkował teren cmentarza. |
|
22. Sarnetki.
W pobliskim uroczysku Wierchstaw znajduje się krzyż postawiony
w miejscu, w którym modlili się powstańcy 1863 roku. W 1933 roku,
w 70. rocznicę powstania, z inicjatywy proboszcza z Monkiń księdza
Mieczysława Mieszko i pracowników Lasów Państwowych odbyła się
uroczystość poświęcenia krzyża, w której uczestniczyli uczniowie
okolicznych szkół i mieszkańcy pobliskich wsi. |