Bory i lasy bagienne (91D0)
Do tego typu siedlisk zalicza się lasy i bory usytuowane na podłożu
torfowym, z wysoko położonym lustrem wody. Woda zwykle jest uboga w składniki
pokarmowe. Bory i lasy bagienne przestrzennie związane są z torfowiskami
wysokimi i kwaśnymi postaciami torfowisk przejściowych.
Brzezina bagienna
(Betuletum pubescentis) 91D0-1 Jest to
zbiorowisko o atlantyckim typie zasięgu, spotykane na północnym zachodzie
kraju. Osiąga ono w Polsce swoją wschodnią granicę zasięgu geograficznego.
Płaty brzeziny bagiennej spotyka się w bezodpływowych zagłębieniach terenu z
wysoko zalegającym lustrem wody, na płytkiej warstwie torfu przejściowego.
Drzewostan budowany jest przez brzozę omszoną, zwykle o dość luźnym zwarciu, z domieszką
świerka i sosny. Z krzewów zwykle spotyka się tu kruszynę pospolitą. Warstwa
runa zazwyczaj jest bardzo zwarta z masowo występującą borówką czarną,
widłakiem jałowcowatym, rzadziej z bagnem zwyczajnym, borówką bagienną i bardzo
silnie rozwiniętą warstwą mszystą. Brzeziny bagienne należą do typów siedlisk o
dużej wrażliwości na czynniki zewnętrzne, w szczególności na zmiany stosunków
wodnych.
Na terenie WPN brzeziny bagienne występują w zasadzie już poza granicami
zasięgu geograficznego tego zbiorowiska. Są one rozproszone i zajmują zwykle
tylko niewielkie obszary. Ich dokładne rozmieszenie w parku, jak i odmienność
od typowych postaci, wymaga dodatkowych badań. Płaty brzeziny bagiennej z terenu
WPN mogą mieć jednak duże znaczenie dla Natury 2000 właśnie ze względu na swoje
położenie geograficzne.
Bór sosnowy bagienny
(Vaccinio uliginosi-Pinetum) 91D0-2 Ten typ
siedliska zakwalifikowany został jako siedlisko priorytetowe dla sieci Natura
2000. Bagienne bory sosnowe występują w miejscach o bardzo
wysoko zalegającej wodzie, na podłożu kwaśnego i ubogiego torfu wysokiego. Ten
typ siedliska jest silnie powiązany z torfowiskami wysokimi, tworząc zwykle
pierścień okalający kopuły torfowisk, wzdłuż ich brzegów. W wyniku osuszenia
torfowisk wysokich bór bagienny może zająć całą ich powierzchnię, stanowiąc
ostatnie ogniwo ciągu sukcesyjnego. Sosnowe bory bagienne mogą też występować w
bez- odpływowych nieckach terenu.
Drzewostan budowany jest przez dość niskie i mało
zwarte sosny z domieszką brzozy omszonej. Cechą charakterystyczną jest często
masowe występowanie bagna zwyczajnego oraz borówki bagiennej. Spośród roślin
zielnych najliczniej występuje tu wełnianka pochwowata. Bardzo silnie zwarta
jest też warstwa mszysta, budowana zwykle przez mchy torfowce. Sosnowe bory
bagienne występują w rozproszeniu na terenie całej Polski, a szczególnie na
północy. Sosnowe bory bagienne są wrażliwe na zmiany stosunków wodnych. Są one
bardzo ważnym elementem wpływającym na równowagę i stabilność
torfowisk wysokich.
Bór bagienny. Fot. M.Kamiński
Na terenie WPN bory tego typu spotyka się w otoczeniu jezior dystroficznych.
Występują też lokalnie w kompleksach torfowisk wysokich i przejściowych,
a także w dolinach rzecznych, głównie w zabagnionej dolinie Czarnej Hańczy.
Największy obszar zajęty przez sosnowy bór bagienny znajduje się w okolicach
Zatoki Krzyżańskiej, przy południowym brzegu Wigier. Bory te są w większości
zachowane w doskonałym stanie i mogą stanowić istotny
element ochrony siedlisk w sieci Natura 2000.
Borealna świerczyna bagienna
(Sphagno girgensohnii - Piceetum) 91D0-5
Jest to wybitnie borealny typ boru bagiennego. W Polsce jego występowanie
ograniczone jest wyłącznie do wąskiego pasa na północnym wschodzie kraju.
Typowa postać tego zbiorowiska leśnego, związana z dużymi nieckami
wytopiskowymi, jest bardzo rzadka, spotykana lokalnie głównie na terenie
Puszczy Rominckiej, Boreckiej, Białowieskiej i Kny- szyńskiej.
|
|
W pozostałej
części zasięgu w Polsce spotyka się paprociową postać świerczyny bagiennej,
związanej raczej z zabagnionymi rynnami wód roztopowych, odpływowymi nieckami wyto- piskowymi, zabagnionymi terasami rzecznymi związanymi z wodami naporowymi,
na krawędziach wysoczyzn morenowych i na zatorfionych przesmykach między
jeziorami.
Świerczyna bagienna. Fot. M.Kamiński
Typowa postać świerczyny bagiennej jest niezwykle uboga florystycznie.
Dominujący w drzewostanie świerk rośnie w silnym zwarciu, również w warstwie
krzewów często tworzy gęsty podrost. Silne zacienienie powoduje, iż warstwa
runa jest niezwykle uboga, zwykle tylko z borówką czarną, widłakiem jałowcowatym i szczawikiem zajęczym. Cień zwykle sprzyja za to rozwojowi mchów,
głównie różnych gatunków torfowców.
Wariant paprociowy świerczyny bagiennej jest widniejszy i z większym bogactwem
roślin. Drzewostany są mniej zwarte, z domieszką sosny i olszy czarnej. Również
warstwa krzewów jest bogatsza, z kruszyną pospolitą i topolą osiką. Bardziej
różnorodne jest runo, często o kępowej strukturze, z gatunkami typowymi dla
różnych typów torfowisk i terenów podmokłych, oraz bardziej urozmaiconą warstwą
mszystą. Z ciekawszych gatunków roślin związanych z paprociową odmianą
świerczyny bagiennej można wymienić gwiazdnicę długolistną, turzycę delikatną,
listerę sercowatą, gruszyczkę jednokwiatową i wrońca widlastego.
Na terenie WPN bagienne świerczyny nie są częste. Spotyka się je w dalszym
otoczeniu jezior dystroficznych i miejscami w dolinach rzecznych - największe
płaty znajdują się w dolinie Czarnej Hańczy.
Świerczyna bagienna – forma paprociowa
Fot. M.Kamiński
Sosnowo-brzozowy las bagienny
(Dryopteridi thelypteris-Betuletum pubescentis)
91D0-6
Zbiorowisko to uznane jest za priorytetowe dla sieci Natura 2000. Jest to
rzadki typ lasu bagiennego, występujący wyspowo tylko w części Polski
północnowschodniej. Rozwija się on najczęściej w zabagnionych, bezodpływowych
nieckach terenu na podłożu turzycowego torfu przejściowego. Jest to mało zwarty
las z drzewostanem budowanym głównie przez brzozę omszoną, z domieszką olchy
czarnej, świerka i sosny zwyczajnej, jednak sosna w tym środowisku nie odnawia
się. Runo stanowi najczęściej wielką mozaikę, często skupiskowo rozmieszczonych
roślin pochodzących z różnych typów siedlisk, wśród których duże znaczenie mają
gatunki borowe i torfowisk wysokich oraz olsowe, torfowisk przejściowych i
niskich oraz wilgotnych łąk. Charakterystyczne są obfite mchy, głównie
torfowce. Spośród ciekawszych gatunków spotykanych w tym zbiorowisku wymienić
można kruszczyka błotnego, bobrka trójlistkowego, gwiazdnicę długolistną,
gruszyczkę jednokwiatową.
Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego tego typu lasy bagienne występują
najczęściej w kompleksach torfowisk przejściowych i wysokich. Należy dodać, iż
na terenie WPN są one siedliskiem dla takich cennych gatunków roślin jak:
wyblin jednolistny, pływacz średni oraz rzadziej lipiennik Loesela, który jest
gatunkiem priorytetowym w systemie Natura 2000.
ciąg dalszy
|