Archiwum

Organizatorzy: Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska i Białowieski Park Narodowy.

W sympozjum uczestniczyło 80 osób, reprezentujących wszystkie polskie parki narodowe. Ponadto, w sympozjum wzięli udział zaproszeni goście z Ministerstwa Środowiska, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych oraz Nadleśnictwa Hajnówka.

W pierwszym dniu sympozjum odbyły się dwie sesje referatowe. Obrady rozpoczął Dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego mgr inż. Zdzisław Szkiruć, który powitał wszystkich uczestników sympozjum. Następnie Wiceprezes Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska Andrzej Weigle podsumował dotychczasowe działania w ramach projektu „Budowa wspólnej platformy wymiany informacji oraz systemu szkoleń zawodowych w parkach narodowych”. W trakcie sesji przedpołudniowej, której przewodniczył Andrzej Weigle, wygłoszono 10 referatów, w tym jeden (pierwszy) wprowadzający w tematykę sympozjum:

1. Czy sprawowanie nadzoru to nadzór, czyli o dylematach dyrektora "parku naturowego" – Wojciech Hurkała, Ministerstwo Środowiska

4. Wady i zalety sprawowania nadzoru nad obszarami Natura 2000 przez dyrektora parku narodowego

Po krótkiej przerwie na kawę kontynuowano przedpołudniową sesję, wygłaszając kolejne referaty:

5. Kompetencje dyrektora parku narodowego sprawującego nadzór nad obszarem Natura 2000 w świetle zapisów ustawy o ochronie przyrody – Maciej Czarnecki, Krzysztof Kanas, Beata Malik, Wielkopolski PN

6. Natura 2000 na Babiej Górze – Barbara Kuligowska, Tomasz Pasierbek, Stanisław Szafraniec, Babiogórski PN

10. Rola Poleskiego Parku Narodowego w ochronie obszarów Natura 2000: „Polesie”, „Ostoja Poleska” i „Bubnów” – Dariusz Piasecki, Poleski PN

W krótkiej (z konieczności trzymania się harmonogramu) dyskusji padły m.in. następujące głosy:

- Anna Klasa (Ojcowski PN) przestrzegła przed „wyciąganiem zbyt pochopnych wniosków z monitoringu i szukania prostych rozwiązań naprawy sytuacji, w przypadku spadku liczebności gatunków „naturowych”, i poprawy ich bytu (czasem na siłę, kosztem innych). Musimy wziąć pod uwagę dynamikę liczebności gatunków (np. wieloletnie wahania liczebności). O ile wiem, to do dziś niewyjaśniona jest sprawa ginięcia jodły w całym zasięgu (nie tylko na terenach zanieczyszczonych, czym próbowano wyjaśnić jej ekstynkcję), a następnie jej odrodzenia. Nawiązuję tutaj do wypowiedzi Pana dyr. Z. Szkirucia, który szuka wyjaśnienia spadku liczebności dzięcioła białogrzbietego, mimo spadku pozyskania drewna i wzrostu masy martwych drzew. A przecież nie tylko jakość środowiska warunkuje „dobrostan” gatunku. Monitorujemy liczebność niektórych gatunków od tak niedawna, że dopiero po kilkudziesięciu a nawet kilkuset latach możemy znaleźć rozwiązanie naszych problemów”;

- Anna Kębłowska (Kampinoski PN) stwierdziła, że należy pilnie szukać odpowiedzi na następujące pytania: Jak traktowany jest zanik gatunku występującego w danym regionie na granicy zasięgu? Czy pomimo widocznej ogólnej tendencji (w obrębie kontynentu) do wycofywania się gatunku (np. sasanki otwartej – gatunku boreo-meridionalno-kontynentalnego) mimo to mamy dokładać wszelkich starań, aby ten gatunek zachować na swoim obszarze? Jak daleko się w tych działaniach posuwać? Czy restytucje „na siłę” mają sens? Jakie będą wymierne konsekwencje „utraty” takiej populacji? Czy może bezpieczniej będzie, jeśli wprowadzimy zmianę w SDF nadając takiemu gatunkowi kategorię D i uznamy, że nie jest on przedmiotem ochrony w ramach Natury 2000?

W popołudniowej sesji referatowej, która odbyła się po obiedzie, przedstawiciele poszczególnych parków wygłosili następujące referaty:

1. Wątpliwości i problemy przy wdrażaniu natury 2000 w KPN – Anna Kębłowska, Kampinoski PN

2. Obszar Natura 2000 Łysogóry” na tle projektu planu ochrony ŚPN – Stanisław Huruk, Świętokrzyski PN

3. Przebieg granic obszarów Natura 2000 w Gorcach a wybrane problemy ochrony siedlisk i gatunków – Paweł Armatys, Kazimierz Chwistek, Jan Loch, Gorczański PN

W dyskusji, która odbyła się po wysłuchaniu referatów, najczęściej poruszano następujące zagadnienia:

- brak jasnych rozstrzygnięć prawnych dotyczących tzw. sprawowania nadzoru na obszarach Natura 2000 wchodzących w skład parków narodowych przez dyrektorów parków narodowych i dyrektorów RDOŚ oraz „rozbieżność interesów” w ochronie tego samego obiektu z punktu widzenia zarządzającego „Naturą 2000” i dyrektora parku narodowego; (Janusz Kochanowski, Magdalena Kochanowska – PN Bory Tucholskie)

- konieczność szybkiego przeredagowania treści załączników rozporządzenia z dnia 13.04.2010 (Dz.U. 10.77.510) na temat „siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000”; wymienione są w nich wszystkie gatunki będące zainteresowaniem Wspólnoty, brak jest natomiast wydzielenia gatunków rodzimych lub informacji, że dany gatunek w Polsce nie występuje lub nie jest uznawany za rodzimy (Krzysztof Kanas, Maciej Czarnecki – Wielkopolski PN).

Następnie uczestnicy sympozjum udali się w grupach na zwiedzanie ekspozycji Muzeum Przyrodniczo-Leśnego Białowieskiego PN, a potem na kolację, która została zorganizowana w plenerze, na tzw. „Filipówce”.

Drugi dzień sympozjum składał się z sesji referatowej oraz terenowej. Sesja referatowa zawierała tylko jedno, dłuższe wystąpienie Andrzeja Langowskiego z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, pt.: „Planowanie ochrony obszaru Natura 2000 a przedmioty ochrony i wskaźniki właściwego stanu ochrony”.

W burzliwej dyskusji, która miała miejsce po wystąpieniu pana Andrzeja Langowskiego, przedstawiciele poszczególnych parków narodowych zwrócili uwagę na najczęściej pojawiające się problemy podczas sprawowania nadzoru nad obszarami Natura 2000 przez dyrektorów parków narodowych. Można je streścić w następujących punktach:

- ten sam przedmiot ochrony, który jest w Parku, jest jednocześnie przedmiotem ochrony Natura 2000. Jeśli na ten przedmiot ochrony oddziałuje jakaś inwestycja to dyrektor Parku musi przeprowadzić dowód na negatywne oddziaływanie tej inwestycji na przyrodę Parku, a zarządzający Naturą 2000 oczekuje dowodów od inwestora. A przecież chodzi o wpływ tej samej inwestycji na ten sam przedmiot ochrony (Magdalena Kochanowska – PN Bory Tucholskie)

- w sytuacjach konfliktowych (np. ochrona gatunku wymagającego ochrony czynnej na terenie obszaru ochrony ścisłej) priorytetem w ochronie powinny być wypracowane przez parki sposoby ochrony i nie można dopuścić do sytuacji, żeby np. rezygnować z ochrony ścisłej w imię ochrony pojedynczego gatunku! Jednym słowem, w sytuacjach spornych: w działaniach ochronnych to park narodowy (najwyższa forma ochrony) powinien mieć priorytet nad obszarem Natura 2000 (Anna Klasa – Ojcowski PN)

- dlaczego Dyrektor Parku, który sprawuje nadzór nad Naturą 2000 nie może użyć argumentów „naturowych”, przecież są one w Parku i też są przez „niego” chronione? (Janusz Kochanowski – PN Bory Tucholskie)

- konieczna jest korekta SDF dla poszczególnych obszarów. Poprawki powinny zostać przeprowadzone w bezwzględnym porozumieniu z instytucją zajmującą się ochroną przyrody na danym obszarze (Maciej Czarnecki – Wielkopolski PN)

- Natura 2000 może być pomocnym narzędziem w działaniach prowadzonych przez parki narodowe w ich granicach, ale również skuteczniej niż otulina zabezpieczać parki przed zagrożeniami zewnętrznymi; potrzebne są uregulowania prawne, które pomogą wykorzystywać atuty istnienia obszarów Natura 2000; pracownicy parków narodowych są bardzo zaangażowani w ochronę przyrody niezależnie od formy prawnej, dlatego potrzebne są mechanizmy, które wykorzystają to pozytywne nastawienie; niezależnie od projektów zewnętrznych realizowanych w parkach narodowych Ministerstwo Środowiska powinno opracować i wdrożyć system permanentnych szkoleń dla pracowników parków, co wzmocni funkcjonowanie parków narodowych i nadzorowanych przez nie obszarów naturowych (Tadeusz Sidor – Biebrzański PN)

- ustawa o ochronie przyrody wymaga nowelizacji w zakresie precyzyjnego określenia kompetencji sprawujących nadzór nad obszarami Natura 2000. Sugeruje się umieszczenie zapisów iż: - sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, pokrywającym się z obszarem administrowanym przez Lasy Państwowe jest miejscowy nadleśniczy, - dla obszarów Natura 2000, wspólnych dla wielu jednostek, każda sprawuje nadzór - zarządza administrowaną przez siebie częścią; - w art. 91 ustawy należy dopisać, że dyrektor parku narodowego jest organem ochrony przyrody; - w art. 94 należy doprecyzować zapisy, w zakresie kompetencji dyrektora parku narodowego, jako wykonującego zadania ochrony przyrody, uniemożliwiające ich różną interpretację; przez doprecyzowanie zapisu dyrektor parku narodowego, podobnie jak RDOŚ, powinien posiadać, te same instrumenty umożliwiające wykonywanie ochrony przyrody - kompetencje wyrażone w m.in. w art. 19, 22, 28, 31, 34, 35, 56, 58, 60 Ustawy o Ochronie Przyrody (Krzysztof Kanas, Maciej Czarnecki – Wielkopolski PN).

Po zakończeniu dyskusji uczestnicy sympozjum zostali podzieleni na 3 grupy, które w ramach sesji terenowej udały się pod przewodnictwem pracowników Białowieskiego PN do obszaru ochrony ścisłej BPN (przejście pieszo do Obrębu Ochronnego Hwoźna). Po drodze omawiano pojawiające się w poszczególnych parkach problemy, dzielono się doświadczeniami i wspólnie szukano optymalnych rozwiązań. Obiad został podany w terenie, na miejscu biwakowym w o.o. Hwoźna. Potem uczestnicy zostali przewiezieni autobusami do Białowieży, gdzie odbyło się spotkanie koordynatorów projektu wyznaczonych przez parki narodowe z Grupą Zarządzającą Projektem. Podczas tego spotkania szczegółowo omówione zostały dotychczasowe działania w ramach realizacji projektu, wyjaśniono sporne kwestie oraz nakreślono plan działań na najbliższą przyszłość.

Następnie uczestnicy zostali przewiezieni na uroczystą kolację, która odbyła się urokliwym miejscu, zwanym Sioło Budy.

Ostatni dzień sympozjum składał się jedynie z sesji terenowej, która odbyła się w Rezerwacie Pokazowym Żubrów BPN. Pracownicy polskich parków narodowych z ogromną przyjemnością wysłuchali fachowych i bardzo interesujących opowieści na temat zwierząt zamieszkujących tę niezwykłą placówkę. Na zakończenie przedstawiciele poszczególnych parków doszli do wniosku, że byłoby wysoce wskazanym stworzenie wspólnego dokumentu, podsumowującego prowadzone podczas sympozjum dyskusje na temat zarządzania obszarami Natura 2000 przez dyrektorów parków narodowych, który zostałby następnie przesłany do Ministerstwa Środowiska i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Wszystkie punkty programu sympozjum zostały zrealizowane. Materiały prezentowane podczas poszczególnych sesji będą w najbliższym czasie opracowane i zamieszczone w Internecie (materiały do pobrania).

Projekt pt.
Budowa wspólnej platformy wymiany informacji
oraz systemu szkoleń zawodowych w parkach narodowych
realizowany przez Narodową Fundację Ochrony Środowiska
(01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 13; tel./fax 22 877 23 59;
e-mail:zarząd@nfos.org.pl) we współpracy z parkami narodowymi.