3.5. Ochrona gatunków roślin i zwierząt
Lech Krzysztofiak, Wojciech Misiukiewicz
W roku 2003 prowadzono działania z zakresu czynnej ochrony ptaków, płazów, owadów oraz storczyków. W celu zapobiegania zmniejszaniu się liczebności (bogactwa) rodzimych gatunków roślin, eliminowano również ekspansywny gatunek obcy.
(1) W związku z ochroną lęgowisk ptaków wodnych, w 2003 roku, podobnie jak w innych latach, obowiązywał zakaz pływania po udostępnionych jeziorach przed 1 czerwca. W celu utrzymania naturalnych miejsc gniazdowania ptaków w ciągu roku zarejestrowano i pozostawiono w lesie 785 szt. drzew martwych, w tym wszystkie drzewa dziuplaste bez względu na ich stan sanitarny. Ponadto powieszono 35 nowych budek lęgowych drążonych typu A i B. Jak co roku prowadzono dokarmianie ptaków przy osadach leśnych. Ogółem rozdysponowano 200 kg karmy tłuszczowej z dodatkiem nasion.
(2) W ramach ochrony płazów w okresie ich wiosennych wędrówek ustawione zostały zapory wzdłuż fragmentu drogi Suwałki-Kaletnik. Wspólnie z uczniami Szkoły Podstawowej w Kaletniku płazy próbujące przekroczyć jezdnię były bezpiecznie przenoszone na drugą stronę drogi.
(3) W ramach ochrony owadów wykonana została dokładna inwentaryzacja jedynego w parku, i jednego z kilku istniejących w Polsce, stanowiska motyla mszarnika jutta Oeneis jutta. Uzyskane informacje o stanie populacji tego gatunku pozwoliły na opracowanie wniosku o sfinansowanie projektu przeniesienia części populacji na inne odpowiednie miejsca w obrębie parku.
(4) W ramach ochrony storczyków przeprowadzono zabiegi ochrony czynnej stabilizującej, polegające na odkrzaczaniu i wykaszaniu roślinności na podmokłych łąkach. Zabiegi te opisano w rozdziale dotyczącym ochrony ekosystemów nieleśnych. Ponadto przeprowadzono prace polegające na przeniesieniu części populacji dwóch silnie zagrożonych gatunków storczyków – miodokwiatu krzyżowego Herminium monorchis i kukuczki kapturkowatej Neottianthe cucullata na nowe stanowiska w obrębie parku. Działania dotyczące ochrony storczyków zostały zrealizowane w ramach projektu „Czynna ochrona zagrożonych gatunków storczykowatych w rejonie Puszczy Augustowskiej”, finansowanego przez Fundację EkoFundusz. Projekt ten zakończony zostanie w 2004 roku. Głównym jego celem jest ochrona zagrożonych gatunków storczyków, a w szczególności dwóch gatunków umieszczonych w „Polskiej czerwonej księdze roślin naczyniowych”, na „Liście roślin wymierających i zagrożonych w Polsce” oraz na liście CORINE. Zasadnicza część projektu dotyczy przeniesienia kilkudziesięciu okazów storczyków z ich stanowisk macierzystych na nowo wybrane miejsca na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Przed dokonaniem tej czynności przeprowadzone zostały szczegółowe badania warunków siedliskowych (badania fizykochemiczne, florystyczne i faunistyczne) panujących na dotychczasowych stanowiskach. Następnie wytypowano na terenie WPN środowiska najbardziej podobne do miejsc występowania badanych gatunków storczyków. Dokładna analiza stanu populacji miodokwiatu krzyżowego i kukuczki kapturkowatej pozwoliła na określenie liczby osobników przeznaczonych do przeniesienia. W celu ustalenia najlepszej metody i terminu przesadzania storczyków przeniesienia wybranych okazów dokonano w dwóch terminach - w czasie maksimum kwitnienia, tak aby potomne bulwy powstawały już na nowym stanowisku oraz pod koniec wegetacji – po zawiązaniu się już bulw potomnych. Część okazów storczyków przesadzano wraz z całą bryłą gleby i ściółki wraz z roślinami towarzyszącymi, a część przesadzano po uprzednim oczyszczeniu bryły ziemi z roślin i większej części podłoża. W pierwszym etapie przesadzono kukuczkę kapturkowatą. Pierwszego przesadzenia, w trzech miejscach, dokonano 18.08.2003. W terminie tym przesadzono 17 egzemplarzy kukuczki kapturkowatej. Drugiego przesadzenia dokonano 21.09.2003 r. W tym terminie przesadzono 12 egzemplarzy na 2 nowe stanowiska. Od momentu przesadzenia storczyków prowadzona jest kontrola stanowisk. W czasie kolejnych obserwacji wykonywana jest dokumentacje fotograficzną każdego egzemplarza oraz opisywany jego stan i kondycja. Po zakończeniu kwitnienia określono ilość zawiązanych torebek nasiennych. Kolejne prace dokumentacyjne przeprowadzono w terminach: 22 sierpnia, 26 sierpnia, 3 września, 16 września i 2 października 2003 roku. Przesadzenia miodokwiatu krzyżowego dokonano późną jesienią (3.10.2003 r.), po zakończeniu jego wegetacji i po wytworzeniu bulwek potomnych. Materiał do przesadzenia pobierano wraz z dużymi fragmentami kęp torfowców i innych roślin. Pobrano łącznie 19 osobników, w tym jedną kępę z 11 okazami storczyków. Na pozostałych kępach znajdowały się 1-2 egzemplarze storczyków. Pobrane kępy w całości przesadzono na stanowiska zastępcze, wpasowując je w otaczające środowisko.
(5) W okolicach jeziora Koleśnego, w granicach parku, przeprowadzono akcję niszczenia barszczu Sosnowskiego – gatunku obcego rodzimej florze, stanowiącego duże zagrożenie dla wszystkich roślin zielnych występujących w tej okolicy. Prace te polegały na odnalezieniu osobników barszczu i zniszczeniu ich.
W 2003 roku, w wolierze w Maćkowej Rudzie zapewniono opiekę rannym w wypadkach losowych zwierzętom. Zestawienie tych zwierząt przedstawia poniższa tabela.
Tabela 9. Ewidencja zwierząt przetrzymywanych w wolierze w Maćkowej Rudzie
|
.