.3.5. Działalność naukowa
Lech Krzysztofiak
W minionym roku na terenie parku obce instytucje realizowały 22 tematy badawcze. Większość z nich to prace magisterskie, które realizowane były przy pomocy pracowników parku. Pracownia Naukowo-Badawcza prowadzi trzy tematy. Kontynuowane są prace dotyczące poznania rozmieszczenia na terenie parku chronionych, ginących i zagrożonych gatunków roślin. Również prace związane z biologia i ekologią wybranych grup owadów oraz fauną i florą torfowisk położonych w dolinie Czarnej Hańczy nie zostały zakończone i będą kontynuowane w bieżącym roku. Zestawienie prac badawczych realizowanych przez park zamieszczone zostało w tabeli 5b.
Pracownicy parku brali udział w 4 sesjach i konferencjach naukowych, na których wygłosili 5 referatów i zaprezentowali 5 posterów.
Ponadto na przełomie czerwca i lipca Pracownia Naukowo-Badawcza współorganizowała warsztaty naukowo-edukacyjne na temat czynne ochrony płazów. Pięciodniowe warsztaty odbyły się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej. W sierpniu mgr Jerzy Danilewicz brał udział w Szkole Monitoringu Zintegrowanego, która odbyła się w Kampinosie. Pracownia Naukowo-Badawcza brała również udział w przygotowaniu i prowadzeniu zajęć (wykładów i warsztatów) w ramach Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, który odbył się w dniach 26-28 września.
W minionym roku Pracownia Naukowo-Badawcza prowadziła dwa projekty dofinansowane przez Fundacje EkoFundusz i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pierwszy projekt dotyczył czynnej ochrony dwóch gatunków storczyków, których występowanie w Polsce jest obecnie silnie zagrożone. Prace polegały na przeniesieniu części populacji tych roślin na nowe stanowiska zlokalizowane na terenie parku. Drugi projekt związany był z doposażeniem pracowni w aparaturę i sprzęt naukowy. W ramach tego projektu zakupiony został nowy spektrofotometr UV, lizymetry oraz specjalistyczne oprogramowanie komputerowe.
Pracownicy naukowi w 2003 roku opublikowali następujące prace naukowe, popularno-naukowe i popularne:
Rutkowski J., Król K., Krzysztofiak L., Prosowicz D., 2003: Recent sediments of the Wigry Lake (Szyja Basin), NE Poland. Limnological Review 3: 197-204. Krzysztofiak A., 2003: Ścieżka edukacyjna „Płazy”. Kwartalnik WIGRY, nr 1. WPN Krzywe. Krzysztofiak L., 2003: Płyty obornikowe – konieczność czy świadomy wybór. Suwałki. Krzysztofiak L., 2003: Zanieczyszczenie powietrza. Kwartalnik WIGRY, nr 3. WPN Krzywe. Krzysztofiak L., 2003: Monitoring porostów w Wigierskim Parku Narodowym. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Krzysztofiak A., Krzysztofiak L., 2003: Ochrona owadów błonkoskrzydłych gniazdujących w glinie i drewnie na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Parki Narodowe, nr 3. Krzysztofiak A., Krzysztofiak L., 2003: Czynna ochrona płazów w Wigierskim Parku Narodowym. W: K. Baldy (red.) Instrukcja czynnej ochrony płazów. PNGS Kudowa Zdrój. Krzysztofiak A., Krzysztofiak L., 2003: Płazy Polski – przewodnik terenowy. K&K Suwałki. Krzysztofiak A., Krzysztofiak L., 2003: Owady Lądowe – Wiadomości ogólne – Znaczenie owadów – Chrząszcze – Błonkówki – Muchówki – Motyle. Poznaj przyrodę Wigierskiego Parku Narodowego. WPN Krzywe. Krzysztofiak A., Krzysztofiak L., 2003: Ścieżka edukacyjna „Suchary”. Kwartalnik WIGRY, nr 3. WPN Krzywe. Krzysztofiak A., 2003: Kto się boi nietoperza? Jaćwież nr 21:42-44. Krzysztofiak A., 2002: Owady ruin. Jaćwież nr 19. Romański M., 2003: Torfowiska – Wiadomości ogólne – Torfowiska niskie – Torfowiska przejściowe – Torfowiska wysokie. Poznaj przyrodę Wigierskiego Parku Narodowego. WPN Krzywe.
Złożone do druku: Krzysztofiak L., Piekarski K. K., Obserwacje meteorologiczne na Stacji Bazowej WIGRY (Wigierski Park Narodowy) w 2002 roku. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Gutowski J., Buchholz L., Szwałko P., Rossa R., Szafraniec S., Krzysztofiak L. Wpływ chrząszczy kambio- i ksylofagicznych rozwijających się w rezerwatach na sąsiednie drzewostany gospodarcze. Prace IBL. Krzysztofiak A., Raki Suwalszczyzny. Jaćwież.
3.6. Działalność edukacyjna
Joanna Adamczewska, Wiesława Malinowska
W 2003 roku w Sekcji ds. edukacji środowiskowej pracowało troje specjalistów ds. dydaktyki, kierownik ds. dydaktyki, ponadto utworzono stanowisko pracy dla referenta ds. edukacji rolno-środowiskowej. Zadania z zakresu edukacji prowadził także pracownik Gospodarstwa Pomocniczego na stanowisku referenta ds. edukacji.
Sekcja ds. edukacji środowiskowej prowadziła działania edukacyjne w oparciu o zatwierdzony przez Dyrektora Plan działań i imprez edukacyjnych w WPN na rok 2003. Zrealizowano następujące zadania z zakresu edukacji ekologicznej:
I. Zajęcia stacjonarne i terenowe w Ośrodku Edukacji Środowiskowej. II. Zajęcia stacjonarne - w siedzibie parku w Krzywem (prelekcje, pokazy filmów slajdów, prezentacje multimedialne) oraz zajęcia terenowe na ścieżkach edukacyjnych III. Współpraca ze szkołami różnych szczebli kształcenia w zakresie prowadzenia zajęć, prelekcji i wykładów (poza siedzibą parku) IV. Program edukacji ekologicznej dla uczniów szkoły średniej, klas I- IV o profilu ekologicznym pt. „Poznaj przyrodę Wigierskiego Parku Narodowego” V. Program edukacji ekologicznej i kulturowej dla uczniów szkół z terenu WPN i otuliny prowadzony w pod hasłem „Ginące zawody” oraz „My i przyroda” VI. Program edukacji ekologicznej pt. „Moja Mała Ojczyzna” dla uczniów gimnazjów z terenu miasta Suwałki, realizowany przy współpracy z Biblioteką Publiczną w Suwałkach. VII. Program edukacji ekologicznej pt. „Program ekozespołów”. VIII. Warsztaty dla nauczycieli. IX. Imprezy i akcje („Ferie z Wigierskim Parkiem Narodowym”, akcja „Nie wypalaj traw !”, „Dzień Ziemi”, „Europejski Tydzień Lasów”, „IV Sztafeta Rowerowa Obszarów Chronionych Województwa Podlaskiego”, „Akcja Sprzątania Świata”, „Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki”) X. Konkursy ( plastyczny „Park Narodowy skarbem naszej małej ojczyzny”, plastyczny „Gra planszowa o tematyce ekologicznej”, ekologiczny „Nasze działania na rzecz Ziemi – czyli ekozespoły w naszej szkole”, ekologiczny „Alternatywne źródła energii”, VIII Międzyszkolny Konkurs Ekologiczny dla szkół podstawowych”) XI. Projekt pt. „Ochrona bioróżnorodności w rolnictwie”, którym objęto grupę rolników gospodarujących na terenach w granicach parku i otuliny. Bardziej szczegółowe informacje na temat tego zadania opisano w rozdziale 3.3. XII. Udział w innych imprezach zewnętrznych, udział w targach, wystawy. XIII. Udzielanie informacji osobom zainteresowanym oraz przekazywanie materiałów do szkół. XIV. Wydawnictwa i kwartalnik Wigry. XV. Przygotowanie i realizacja wniosków o dotację na działalność edukacyjną.
Wszelkie działania były ewidencjonowane w tzw. formularzu ewidencji aktywnych imprez edukacyjnych, zgodnie z którym w 2003 roku udział wzięło prawie 6300 osób.
Tabela 10. Liczba osób uczestniczących w aktywnych imprezach edukacyjnych
Poniżej przedstawiono opis realizowanych działań ujętych w powyższych punktach.
I. Ośrodek Edukacji Środowiskowej Wigierskiego Parku Narodowego, położony nad Zatoką Słupiańską jeziora Wigry działał w okresie od początku maja do końca września 2003 roku. W tym czasie z zajęć w Ośrodku skorzystała prawie 500 osobowa grupa młodzieży ze szkół podstawowych i gimnazjów wraz z opiekunami (były to m.in. SP w Bakałarzewie, SP Nr 2 w Suwałkach, SP Nr 5 w Suwałkach, Szkoła Romska w Suwałkach, Gimnazjum Nr 6 w Suwałkach, Gimnazjum Nr 3 w Suwałkach, Liceum Nr 1 w Suwałkach, Liceum w Giżycku, Liceum Ogólnokształcące w Elblągu, uczestnicy Europejskiego Tygodnia Lasów oraz Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, uczniowie Szkoły Muzycznej w Suwałkach oraz finaliści VII edycji Międzyszkolnego Konkursu Ekologicznego dla szkół podstawowych). Z bazy Ośrodka korzystali także studenci w liczbie 176 osób oraz pracownicy naukowi różnych uczelni, współpracujących z parkiem - około 25 osób. Łącznie w Ośrodku przybywało 701 osób.
II. i III. Zajęcia stacjonarne i terenowe, głównie dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, pracownicy Sekcji ds. edukacji środowiskowej prowadzili, także w siedzibie parku wykorzystując w tym celu Salę Muzealną oraz Ekspozycję Etnograficzną oraz ścieżki edukacyjne. Tematykę zajęć stanowiły zagadnienia wybrane przez opiekunów grup ze szczegółowo opracowanej „Oferty edukacyjnej Wigierskiego Parku Narodowego na rok szkolny 2002/2003).
IV. W 2003 roku kontynuowano współpracę z Zespołem Szkół Nr 1 w Suwałkach (na podstawie zawartego w 1997 roku porozumienia) w zakresie realizacji programu edukacji ekologicznej pt. „Poznaj przyrodę Wigierskiego Parku Narodowego”. W zajęciach w siedzibie parku, na ścieżkach edukacyjnych oraz poza terenem parku (miejska oczyszczalnia ścieków, zakład utylizacji odpadów komunalnych, etc.), które odbywały się w każdą sobotę w ciągu całego roku szkolnego 2002/2003 oraz 2003/2004, uczestniczyli uczniowie klas I – IV o profilu ekologicznym. Spotkania odbywały się w soboty, jako zajęcia pozalekcyjne w cyklu 5 – godzinnym.
V. W 2003 roku kontynuowano program edukacji kulturowej pt. „Ginące zawody”. W drugiej połowie roku rozszerzono go o elementy edukacji przyrodniczej i nosił on nazwę „My i przyroda”. W pierwszej połowie roku spotkania odbywały się w szkołach: SP w Mikołajewie, SP w Maćkowej Rudzie, SP w Jeglińcu, SP w Nowinnikach, SP w Starym Folwarku. Warsztaty z zakresu tkactwa i ceramiki prowadzone były, oprócz pracowników parku przez doświadczonych instruktorów – Anastazję Sidor (tkactwo) oraz Krystynę Prawdzik – Pawłowską (garncarstwo). Uczniowie podczas warsztatów wykonywali barwne krajki przy użyciu ramowych krosen oraz różne przedmioty z gliny – ozdoby, kubeczki, dzbanuszki, figurki. Po zakończeniu cyklu warsztatów prace młodych twórców ludowych wyeksponowano na wystawie w Sali Muzealnej w siedzibie parku. W okresie od października do grudnia 2003 roku w warsztatach pt. „My i przyroda” brali udział uczniowie SP w Nowinnikach, SP w Mikołajewie i Maćkowej Rudzie. Zajęcia warsztatowe odbywały się, podobnie jak poprzednie, z udziałem Anastazji Sidor. W warsztatach brała udział grupa uczniów, która już posiadała umiejętności posługiwania się krosnami po ubiegłorocznych warsztatach. Dzieci uczyły się bardziej zaawansowanych splotów. Zajęciom praktycznym towarzyszyły prezentacje multimedialne dotyczące walorów przyrodniczych Wigierskiego Parku Narodowego. Jedno ze spotkań w ramach warsztatów poświęcone było nauce wykonywania ozdób choinkowych z naturalnych materiałów. Własnoręcznie wykonanymi ozdobami, uczestnicy warsztatów, ozdobili choinkę w siedzibie parku a także zaprezentowali inscenizację pt. „Jasełka”, w której dialogi prowadzone były gwarą suwalską.
VI. Program edukacji ekologicznej pod hasłem „Moja Mała Ojczyzna” prowadzony przez pracowników parku w Bibliotece Publicznej przeznaczony był w 2003 roku dla uczniów gimnazjów z terenu miasta Suwałki. Wzięła w nim udział 60 osobowa grupa młodzieży z Gimnazjum Nr 3 i Gimnazjum Nr 7. W drugiej połowie lutego rozpoczęły się cotygodniowe spotkania o tematyce związanej z prezentacją zasobów przyrodniczych i kulturowych naszego regionu (środowisko naturalne Suwalszczyzny, ochrona przyrody i krajobrazu, flora i fauna lasów, rzek i jezior, zabytki, dawne obrzędy i zwyczaje). Na zakończenie uczniowie wzięli udział w Turnieju Wiedzy, zwycięska klasa uczestniczyła w całodziennych zajęciach terenowych na ścieżce „Las” i „Suchary”.
VII. Program ekozespołów jest kontynuacją działań podjętych w roku 2002. Realizowany jest on we współpracy z Fundacją GAP Polska z Warszawy. Wigierski Park Narodowy jest koordynatorem programu na Suwalszczyźnie. Program ekozespołów to całościowy edukacyjny program ekologiczny, skupiony na tworzeniu zachowań i nawyków proekologicznych w codziennym życiu, w szkole. Działania podejmowane przez młodzież dotyczyły wprowadzania wśród młodzieży trwałych nawyków segregacji odpadów do odzysku, poszanowania wody i energii, świadomego wyboru produktów w sklepie (w tym żywności) wytwarzanych z poszanowaniem zrównoważonego rozwoju. Zadaniem młodzieży było także zaangażowanie w działania ekologiczne w swoim gospodarstwie domowym także rodziców i rodzeństwa. Dla uwidocznienia zmian nawyków uczestnicy dokonali pomiarów zużycia zasobów w domu: wody, energii elektrycznej, gazu, wytwarzania odpadów, notując stany odpowiednich liczników oraz ważąc dwukrotnie ilość odpadów wytwarzanych przez własne gospodarstwo domowe w uzgodnionym czasie i dokonując analizy otrzymanych wyników. Młodzież podjęła się ponadto działań ekologicznych w szkole lub w swym najbliższym otoczeniu – wsi, gminie, dzielnicy prowadząc pod kierunkiem przeszkolonego instruktora kampanie skierowane na rozwiązanie wybranego problemu ekologicznego. W okresie od stycznia do czerwca 2003 roku działało 18 ekozespołów (w których łącznie uczestniczyło 106 uczniów) pod kierunkiem instruktorów z 10 z następujących szkół: SP Nr 11 w Suwałkach, SP w Mikołajewie, SP w Maćkowej Rudzie, SP w Starym Folwarku, SP w Przebrodzie, SP w Karolinie, Zespół Szkół w Płaskiej, Zespół Szkół w Kaletniku, SP Nr 4 w Suwałkach. Wszystkie ekozespoły, pod kierunkiem instruktorów wykonały dokumentacje swoich działań, które oceniano w konkursie pt. „Nasze działania na rzecz Ziemi – czyli ekozespoły w naszej szkole” . Wszyscy uczestnicy oraz instruktorzy otrzymali komplet materiałów programowych – podręczniki, karty badań, ankiety, biuletyny wydane przez Fundację GAP, a dystrybuowane przez Wigierski Park Narodowy. Jako podsumowanie pracy ekozespołów działających w roku 2002/2003 wydany został numer specjalny Biuletynu Programu Ekozespołów. Biuletyn został przekazany do wszystkich uczestników programu.
VIII. Zorganizowano warsztaty, głównie dla nauczycieli ze szkół różnych szczebli kształcenia dotyczące rozmaitych aktywizujących form i metod prowadzenia edukacji ekologicznej. W dniu 26 kwietnia 40 osób (nauczyciele szkół podstawowych oraz pracownicy parku) uczestniczyło w warsztatach pt. „Ptaki drapieżne”. Warsztaty prowadzono w porozumieniu z Komitetem Ochrony Orłów w Olsztynie. Miały one na celu poznanie sytuacji ptaków drapieżnych w Polsce, ich biologii i ekologii oraz prezentację programu edukacyjnego „Ptaki drapieżne”. Uczestnicy warsztatów otrzymali pakiety dydaktyczne związane z programem – segregatory ze scenariuszami i foliogramami, plakaty i broszury. W dniach 20 – 21 września odbyły się warsztaty dla nauczycieli pt. „Obserwator przyrody”. Międzynarodowy program o takiej nazwie został przygotowany i jest koordynowany przez organizację Wild World Fund for Nature w Szwecji. Program umożliwia współpracę 20 000 uczniów, nauczycieli i szkół z krajów nadbałtyckich: Rosji, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii, Szwecji i Polski. Młodzież, która przystępuje do programu, prowadzi systematyczne obserwacje najbliższego środowiska w ekosystemach lasu, strumienia lub rzeki i jeziora, a wyniki obserwacji zapisuje w specjalnych ankietach. Dzięki takim badaniom uczy się obserwować zmiany w otaczającym środowisku, a opracowane na podstawie tych badań raporty pozwalają na poznanie stanu środowiska przyrodniczego w wielu krajach. W warsztatach wzięła udział 18-osobowa grupa nauczycieli z całej Suwalszczyzny. W dniach 11–12 października zorganizowano warsztaty dla nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich pt. „Zielony Pakiet” oraz „Program ekozespołów, czyli ochrona środowiska na co dzień”. W ciągu dwudniowych warsztatów udział wzięło 30 osób. Uczestnicy warsztatów poznali założenia obu programów oraz materiały dydaktyczne służące ich realizacji – podręczniki, zestawy scenariuszy, płytę CD oraz kasetę wideo. Program edukacyjny pt. Zielony Pakiet” był realizowany we współpracy z Polskim Biurem REC, natomiast „Program ekozespołów” we współpracy z Fundacją GAP Polska.
IX. W okresie ferii zimowych w parku zorganizowano cykl zajęć pt. „Ferie z Wigierskim Parkiem Narodowym”. W tym okresie w siedzibie WPN-u można było skorzystać z oferty „dni otwartych” – nieodpłatnie zwiedzać wystawę w sali muzealnej oraz uczestniczyć w pokazach filmów o tematyce przyrodniczej. W dniach 28 – 30 stycznia, w Zespole Placówek Pracy Pozaszkolnej w Suwałkach prowadziliśmy cykl prelekcji połączonych z pokazem slajdów nt. walorów parku, współuczestnicząc tym samym w prowadzeniu „Spotkań młodzieży z małą ojczyzną – Suwalszczyzną”. W dniach 3 – 5 lutego park przyjął grupę ponad 60 uczniów, głównie szkół suwalskich. Na ścieżkach edukacyjnych „Las” i „Suchary” i „Jeziora” uczyli się oni rozpoznawania tropów zwierząt, wcześniej jednak uczestniczy w wykładzie nt. aktywności zwierząt w okresie zimowym oraz obejrzeli multimedialną prezentację i wzięli udział w konkursie wiedzy. W kwietniu pracownicy Wigierskiego Parku Narodowego wspólnie z Powiatową Komendą Straży Pożarnej w Sejnach oraz w PKSP w Suwałkach zorganizowali akcję informacyjną dotyczącą skutków wiosennego wypalania traw pn. „Nie wypalaj traw”. Akcja polegała na cyklu prelekcji, prezentacją sprzętu do gaszenia pożarów, konkursie na najciekawsze hasło na temat ochrony życia w suchych trawach, rozdawnictwie ulotek i plakatów informacyjnych. Akcję w tym roku przeprowadzono dla szkół podstawowych w: Maćkowej Rudzie, Mikołajewie, Starym Folwarku. W dniu 25 kwietnia około 500 osób (uczniowie szkół podstawowych, średnich i gimnazjalnych wraz z opiekunami) wzięło udział w obchodach Międzynarodowego Dnia Ziemi. W programie imprezy znalazło się wiele atrakcji: warsztaty leśne na ścieżkach edukacyjnych i szlakach turystycznych (prowadzone przez leśników WPN-u, podczas których uczestnicy otrzymali arkusze pracy i wykonywali pomiary kilku gatunków drzew, obliczali wiek drzewa, itp.) , wycieczki rowerowe, zajęcia plastyczne (przeznaczone dla najmłodszych uczestników), akcja służb przeciwpożarowych pt. „Nie wypalaj traw !” (prowadzona wspólnie przez służby przeciwpożarowe parku i strażaków z Miejskiej Komendy Straży Pożarnej w Suwałkach), gry i zabawy ruchowe, biegi przełajowe, pokaz lotów latawca, wypiek podpłomyków (na stanowisku pt. „Archeologia Żywa”, gdzie członkowie koła archeologicznego działającego przy Muzeum Okręgowym prezentowali metodę przygotowywanie potraw na rozgrzanych kamieniach), obserwacje astronomiczne, warsztaty lepienia przedmiotów z gliny, akcja informacyjna o Unii Europejskiej (zorganizowana przy współpracy z Regionalną Agencją Restrukturyzacji ”Odnowa” w Suwałkach) i Scena Młodych Ekologów – czyli prezentacje własne uczestników Dnia Ziemi o tematyce związanej z ekologią. Stałym punktem programu był poczęstunek wojskową grochówka serwowaną w ekologicznych miseczkach, wykonanych z otrąb. Pracownicy WPN-u wzięli udział także w centralnych obchodach Międzynarodowego Dnia Ziemi na Polach Mokotowskich w Warszawie, gdzie przygotowali stoisko i prowadzili akcję edukacyjną. Kalendarium wydarzeń edukacyjnych w roku 2003 zostało rozszerzone o imprezę pt. Europejski Tydzień Lasów. Europejski Tydzień Lasów to kontynuacja współpracy pomiędzy Forum Samorządowym Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego i Ziemi Sejneńskiej (Wigierski Park Narodowy jest partnerem i prowadzi Sekretariat Forum) a Europejskim Stowarzyszeniem Lasów i Jezior „Fondelf”. Głównym organizatorem imprezy był Wigierski Park Narodowy, przy współpracy z samorządami powiatów: Suwałki, Sejny i Augustów oraz administracją Lasów Państwowych. W okresie poprzedzającym obchody Europejskiego Tygodnia Lasów na terenie powiatów suwalskiego, sejneńskiego i augustowskiego pracownicy z Wigierskiego Parku Narodowego i Lasów Państwowych w 14 szkołach wygłosili wykłady o tematyce związanej z lasami. Polscy uczestnicy imprezy zostali wybrani na podstawie wyników anglojęzycznego testu kwalifikacyjnego. W dniach 5-11 maja gościliśmy na obchodach Europejskiego Tygodnia Lasów w Wigierskim Parku Narodowym młodzież z kilku regionów Europy: Galicii (Hiszpania), Extremadury (Hiszpania), Jura (Francja), Kainuu (Finlandia), Värmlandu (Szwecja) oraz Dzukiji (Litwa) i Müritz (Niemcy). Program imprezy obejmował wiele wykładów, warsztatów i zajęć terenowych. Pracownicy Wigierskiego Parku Narodowego i Lasów Państwowych wygłosili prelekcje z zakresu ekologii i gospodarki leśnej. Przeprowadzono też cykl zajęć terenowych. Ostatniego dnia imprezy młodzież posadziła na polanie w pobliżu Ośrodka Edukacji Środowiskowej dziewięć drzewek, symbolizujących regiony uczestniczące w imprezie. W dniach 19-24 maja na trasie ponad 540 km przeprowadzono IV edycję Sztafety Rowerowej Obszarów Chronionych Województwa Podlaskiego. W tym roku Sztafeta wystartowała z Białowieskiego Parku Narodowego. W następnych dniach uczniowie wraz z opiekunami jechali przez Narwiański PN, Łomżyński PK Doliny Narwi, PK Puszczy Knyszyńskiej, Biebrzański PN, Wigierski PN i Suwalski PK. Na „naszym” terenie w Sztafecie wzięło udział 17 szkół i ponad 200 cyklistów. W całej Sztafecie uczestniczyło ponad 1100 uczniów. Uczestnikami imprezy byli przede wszystkim uczniowie starszych klas szkół podstawowych (klasa 6), młodzież gimnazjalna i szkół średnich oraz pracownicy obszarów chronionych. W Sztafecie uczestniczyło w tym roku 56 szkół, każda szkoła wzięła udział w konkursie (których w sumie odbyło się 56). Na poszczególnych odcinkach Sztafety, uczestnikom towarzyszyli także pracownicy parków narodowych, krajobrazowych oraz Lasów Państwowych. Trasa każdego etapu podzielona była na odcinki o długości od 5 km do 20 km, wyznaczone pomiędzy szkołami, których uczniowie wzięli udział w imprezie. Każda zgłoszona grupa uczestników pokonywała tylko jeden odcinek, przekazując „pałeczkę sztafetową” następnej grupie. Po przybyciu na metę swojego odcinka (bądź też przed rozpoczęciem rajdu ) uczniowie brali udział w spotkaniu z pracownikiem danego Parku, który opowiadał o działalności i walorach Parku oraz przeprowadzał konkurs wiedzy o parkach (tzw. konkurs etapowy). Spotkania kończące dany etap, często odbywały się w plenerze, przygotowano ogniska, prezentacje artystyczne młodzieży szkolnej, poczęstunki potrawami regionalnymi, gry i zabawy. Laureaci konkursów etapowych otrzymali cenne nagrody (w większości wydawnictwa książkowe), zaś zdobywcy pierwszych miejsc zostali nominowani do udziału w Finałowym Konkursie Wiedzy w dniu 24 maja w Biebrzańskim Parku Narodowym. W dniu 19 września, w WPN-ie ponad 900 osób spotkało się na Akcji Sprzątania Świata. Uczestnicy akcji pod opieką pracowników parku pracowicie sprzątali szlaki turystyczne, ścieżki edukacyjne, brzegi jezior i rzek. Wśród uczestników najliczniejsza była młodzież szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich wraz z opiekunami. Do akcji włączyły się także gmina Suwałki i Starostwo Powiatowe w Augustowie i w Suwałkach, które zakupiły rękawiczki i worki na śmieci, przekazane za pośrednictwem parku uczestnikom akcji. Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych nieodpłatnie przyjął 6,5 tony śmieci – plon akcji. Akcja sprzątania objęła także zbiorniki wodne – pracownicy parku z łodzi oczyszczali najbardziej zaśmiecone fragmenty linii brzegowej jezior i rzek. Zorganizowano ogniska w kilku punktach zbiorczych, wszystkim uczestnikom park ufundował drobny poczęstunek w formie kiełbasek, chleba i napojów. Wigierski Park Narodowy w dniach 26-28 września włączył się w cykl imprez w województwie podlaskim pt. „Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki”. Jednym z punktów programu był cykl wykładów na temat badań wybranych gatunków roślin i zwierząt (tytułu wykładów: „Czy ryby mogą oczyszczać jeziora? Biomanipulacja w jeziorach WPN ?, „Płazy WPN – czy warto je chronić ?, „Owady WPN, ich znaczenie, metody ochrony”, „Fascynujący świat storczyków WPN”, „Jak się zmienia las ?”, „Glony wPN”, „Walory kulturowe WPN”). Spotkanie miało charakter otwarty i odbywało się w Sali Starostwa Powiatowego w Suwałkach. Drugiego dnia spotkania miały charakter zajęć terenowych i warsztatowych. W Ośrodku Edukacji Środowiskowej WPN nad Zatoką Słupiańską młodzież szkół średnich wzięła udział w warsztatach w sali laboratoryjnej w zajęciach pt. „Co żyje w wodzie”, w warsztatach poświęconych nauce plecionkarstwa oraz zajęciach na ścieżce dydaktycznej „Jeziora”, poznając właściwości chemiczne różnych typów troficznych jezior. Grupa uczestników wzięła także udział w tematycznych wycieczkach terenowych: „Tajemnice sucharów”, „Geomorfologia WPN”, „Wycieczka leśna do uroczyska Bindasy”.
X. W marcu rozstrzygnięto ogólnopolski konkurs plastyczny „Park narodowy skarbem naszej małej ojczyzny”, ogłoszony przez Polskie Biuro REC w Warszawie. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych i gimnazjów z terenu parku. Zadaniem uczestników było wykonanie pracy plastycznej i ułożenie hasła nawiązującego do tematu pracy. Spośród 180 prac zgłoszonych do konkursu w WPN-ie, komisja konkursowa pod przewodnictwem profesora Andrzeja Strumiłło wyłoniła sześć najciekawszych, które przesłano do Warszawy. Tam, najwyżej z naszego regionu oceniona została praca Diany Paszkiewicz ze SP w Krasnopolu. Laureatka, wraz z opiekunem, została zaproszona na obchody Międzynarodowego Dnia Ziemi w Warszawie. Pobyt laureatki wraz z opiekunem był główną nagrodą w konkursie. Pozostałym finalistom nagrody ufundował WPN. Kolejny konkurs plastyczny ogłoszony został pod hasłem „Gra planszowa o tematyce ekologicznej”. Zadaniem uczestników było zaprojektowanie plastyczne oraz opracowanie zasad gry planszowej, nawiązującej treścią do walorów i zasad funkcjonowania Wigierskiego Parku Narodowego. Po wstępnych eliminacjach szkolnych do II etapu konkursu międzyszkolnego napłynęło 130 prac. Prace rozpatrywano w czterech kategoriach wiekowych – szkoła podstawowa klasy I-III, IV-VI, gimnazjum I-III. Komisja konkursowa nagrodziła 14 prac oraz przyznała 19 wyróżnień. Nagrody rzeczowe zostały zakupione dzięki dotacji NFOŚiGW a wręczono je w czasie obchodów Międzynarodowego Dnia Ziemi w Wigierskim Parku Narodowym. W VIII Międzyszkolnym Konkursie Ekologicznym pt. „Błękitna Energia” przygotowanym przy udziale parku przez SP nr 5 w Suwałkach wzięło udział 55 uczniów z 11 szkół podstawowych z miasta i powiatu suwalskiego. Drużyny 6-osobowe przygotowały prace pisemne i plastyczne w postaci makiet, plakatów i plansz nawiązujące do zagadnień związanych z alternatywnymi źródłami energii. Laureaci konkursu w nagrodę wzięli udział w zajęciach terenowych w Wigierskim Parku Narodowym. Międzyszkolny konkurs ekologiczny dla uczniów gimnazjów z terenu powiatów: augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego (ziemski i grodzki) pt. „Alternatywne Źródła Energii” Wigierski Park Narodowy zorganizował przy współpracy Gimnazjum Nr 1 w Suwałkach. Celem konkursu było poznanie alternatywnych źródeł energii, uświadomienie zasadności ich stosowania oraz konieczności racjonalnego wykorzystywania konwencjonalnych źródeł energii. Konkurs przebiegał w trzech etapach, które obejmowały: zajęcia terenowe (poznanie dokonań WPN-u w zakresie wdrażania technologii alternatywnych źródeł energii), opracowanie dokumentacji dotyczącej rodzajów alternatywnych źródeł energii, wykorzystania ich na świecie, w Europie, w Polsce i naszym regionie - na Suwalszczyźnie, przedstawienie zalet i wad stosowania odnawialnych źródeł energii. Uczestnicy przygotowali prace w formie albumów, makiet, posterów. Trzecim etapem było prezentacja (w formie scenicznej) zagadnienia konkursowego. Podczas finału konkursu, w miejscu edukacyjnym „Dziupla”, przy siedzibie parku, uczniowie musieli wykazać się artystyczną inwencją – wykonywali piosenki, odgrywali scenki rodzajowe, recytowali. W konkursie udział wzięło w sumie 60 uczniów z 12 gimnazjów. Komisja konkursowa przyznała 3 nagrody główne oraz 6 wyróżnień. Nagrody rzeczowe zostały zakupione dzięki dotacji NFOŚiGW. Prace uczniów zostały umieszczone na wystawie pokonkursowej w Sali Muzealnej w siedzibie WPN w Krzywem. Trzeci konkurs ekologiczny zorganizowano pod hasłem „Nasze działania na rzecz Ziemi – czyli ekozespoły w naszej szkole”. Do konkursu przystąpiło 10 szkół podstawowych – szkół z trzech powiatów – augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego oraz miasta Suwałki. Nauczyciele utworzyli spośród swoich uczniów grupy działań tzw. ekozespoły. Zadaniem ekozespołów było dokonanie pomiarów we własnych gospodarstwach domowych zużycia wody i energii oraz wytwarzanych odpadów, opracowanie planu działań na poprawę „swoich” wyników a także na kampanię uświadamiającą domowników, innych uczniów, sąsiadów, itp. W dalszym etapie ekozespoły dokonały powtórnego pomiaru i zanalizowały skuteczność swoich działań. Zadaniem konkursowym było opisanie i zilustrowanie podjętych działań na rzecz środowiska. Konkurs odbywał się w dwóch kategoriach wiekowych – klasach I – III oraz IV – VI szkół podstawowych. Na konkurs nadesłano 12 prac – zdecydowana większość była w formie albumowej, Szkoła Podstawowa w Mikołajewie wykonała poster. W sumie do programu zaangażowało się 18 ekozespołów, w których pod okiem instruktorów pracowało przez pół roku 106 uczniów. Nagrody zakupiono dzięki dotacji WFOŚiGW oraz NFOŚiGW. Dwie z nagrodzonych szkół udział wzięło w etapie ogólnopolskim, gdzie zdobyły III miejsce ex aeuqo (SP w Maćkowej Rudzie i SP Nr 5 w Suwałkach”.
XII. Pracownicy Sekcji uczestniczyli także w imprezach i seminariach organizowanych przez różne placówki oświatowe. W dniu 24 marca obyło się seminarium zorganizowane przez Zespół Szkół Nr 3 pt. „Ekologiczne podstawy rozwoju turystyki”. Natomiast w dniu 30 kwietnia pracownicy parku uczestniczyli w obchodach Dnia Ziemi zorganizowanych przez Szkołę Podstawową w Mikołajewie oraz Szkołę Podstawową w Maćkowej Rudzie. Piątego czerwca odbył się V Festiwal Kultury „Co Polskę stanowi”. Było to twórcze spotkanie festiwalowe młodzieży ze szkół średnich powiatu suwalskiego i sejneńskiego w I LO im. M.Konopnickiej w Suwałkach. Przewodnim tematem spotkania było dziedzictwo kulturowe Suwalszczyzny i ochrona piękna tej Ziemi. Prezentowaliśmy działania WPN w tej dziedzinie i przedstawialiśmy walory przyrodnicze parku jako dziedzictwo tej ziemi. Pokłosiem festiwalu jest wydana książka pt. „Wsłuchać się w tajemnicę Suwalszczyzny”. Dziewiętnastego listopada w III Liceum Ogólnokształcącym w Suwałkach odbyło się seminarium dla szkół średnich pn. „Recykling jako sposób na ochronę środowiska”. Z udziałem pracownika SE zostali przygotowani uczniowie do tematu i zaprezentowania problemu w Polsce i w Europie. W dniu 26 listopada przewodniczyliśmy w pracach gminnej komisji konkursowej w SP w Starym Folwarku. Tego dnia odbył się Gminny Konkurs Recytatorski „Przyroda w Poezji” w III kategoriach wiekowych. Uczestniczyły wszystkie szkoły podstawowe Gminy Suwałki. W 2003 roku Wigierski Park Narodowy przygotował i zaprezentował wystawę w Muzeum Leśnictwa Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie. W dniu 23 kwietnia nastąpiło jej uroczyste otwarcie z udziałem przedstawicieli parku. Wystawa będzie prezentowana do marca 2004 roku. Znajdują się tam liczne eksponaty i postery, prezentujące kształtowanie się krajobrazu parku, dziedzictwo kulturowe, przekształcenia drzewostanów pod wpływem działalności człowieka, historię ochrony przyrody w rejonie jeziora Wigry, zabiegi ochrony wód, ochronę gatunkową fauny i flory; turystykę, edukację, naukę i monitoring. Przygotowano trzy wystawy okresowe prac uczestników konkursów plastycznych i ekologicznych – w tzw. „Dziupli” i w siedzibie parku. Trzecia wystawa została przygotowana dla Gimnazjum nr 6 w Suwałkach nt. walorów przyrodniczych i kulturowych WPN. Pracownicy parku wykonali także postery prezentujące park na wystawę związaną z promocją województwa podlaskiego w szwedzkim regionie Varmland. W dniach 18-21 listopada uczestniczyliśmy w Targach Eko Media Forum odbywających się w ramach Międzynarodowych Targów Ekologicznych w Poznaniu. Dzięki dotacji WFOŚiGW oraz środkom własnym, park przygotował własne stoisko promocyjne wyposażone w: postery, wystawę prac uczestników warsztatów i konkursów, prezentację multimedialną slajdów, grę dydaktyczną w formie wykładziny o powierzchni 3x4 metry, liczne wydawnictwa i ulotki tematyczne. Pracownicy Sekcji przez tydzień prowadzili obsługę stoiska udzielając informacji i nadzorując grę dydaktyczną.
XIII. Pracownicy Sekcji ds. Edukacji Środowiskowej w ciągu całego roku odpowiedzieli na ponad 70 pism z prośbą o materiały informacyjne, przesyłając je zainteresowanym. Prowadzono także dystrybucję „Kwartalnika Wigry” i kwartalnika „Parki Narodowe” do szkół i innych instytucji oświatowych i samorządowych. Udzielano także informacji i przekazywano materiały osobom bezpośrednio zgłaszającym się do siedziby parku – w tym nauczycielom, studentom i uczniom. W 2003 roku, od października 2002 r. w Sekcji praktykę kontynuował do marca student nauk przyrodniczych Szwajcarskiego Instytutu Federalnego w Zurichu – Georg Klinler. W miesiącu kwietniu w Sekcji ds. edukacji praktykę odbywało 6 uczennic Technikum Ochrony Środowiska w Suwałkach.
XIV. W 2003 roku ukazały się następujące wydawnictwa:
Wydawnictwa te ukazały się dzięki dotacji NFOŚiGW, a wydawnictwo „Europejski Tydzień Lasów także dzięki środkom programu PHARE. Natomiast dzięki dotacji WFOŚiGW wydano Biuletyn Ekozespołów – wydanie specjalne „Ekozespoły na Suwalszczyźnie” w nakładzie 800 egzemplarzy. Wigierski Park Narodowy z własnych środków wznowił także pakiet broszur pt. „Ścieżki edukacyjne w Wigierskim Parku Narodowym” w nakładzie 3 000 pakietów. Pakiet zawiera pięć broszur: Las, Suchary, Płazy, Puszcza, Jeziora zebranych w etui. W roku 2003, dzięki dotacji NFOŚiGW kontynuowano wydawanie „Kwartalnika Wigry”. Wydano cztery numery w łącznym nakładzie 8000 egzemplarzy. Dwa numery zawierały dodatkowe wkładki – reklamowy o kwaterodawcach i usługodawcach z terenu WPN oraz z krzyżówkami. Sekcja ds. edukacji prowadziła redakcję techniczną kwartalnika, dystrybucję do wszystkich odbiorców oraz korespondencję związaną z kwartalnikiem. Ze środków NFOŚiGW zakupiono 161 wydawnictw (książkowych, płyt CD, kaseta) oraz 2 pakiety foliogramów, które wzbogaciły zasoby biblioteki WPN i podręcznej biblioteki Sekcji ds. edukacji środowiskowej. Zakupiono głównie klucze i atlasy, które służyć będą uczestnikom zajęć edukacyjnych. Warto też dodać iż w ramach tejże dotacji uzupełniono bazę dydaktyczną w pomoce dydaktyczne - sieć planktonową, sieć workowa i drążek teleskopowy, 30 pudełek do obserwacji okazów, przyrządy do obserwacji przyrody „Eko-bio” oraz „Eko-bio plus”, oraz sprzęt (2 drukarki atramentowe, projektor multimedialny PLUS U2-1200, komputer i oprogramowanie).
XV. Przygotowano i rozliczono dotacje na dofinansowanie zadań związanych z edukacją:
|