Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ... |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5. ANALIZA I OCENA DZIAŁALNOŚCI OCHRONNEJ
5.1. Ochrona ekosystemów leśnych
5.1.1. Ochrona lasu
W 1998 roku wykonano szereg czynności związanych z ochroną ekosystemów leśnych Parku. Jednym z istotnych elementów w tym zakresie było ograniczanie i prognozowanie występowania szkodliwych owadów. W tym celu wyłożono:
W ramach prognozowania występowania szkodliwych owadów przeprowadzono:
W dalszym ciągu była utrzymywana ścisła współpraca z Zespołem Ochrony Lasu w Olsztynie w zakresie oceny zagrożenia lasów WPN na podstawie przesłanych materiałów tj:
Wyniki oceny stwierdzają jednoznacznie, że w drzewostanach Parku nie występuje zagrożenie ze strony szkodników pierwotnych i wtórnych. Ponadto przesłano kwestionariusz występowania chorób lasu, który nie został jeszcze zinterpretowany. W ramach ochrony lasu przed zwierzyną zabezpieczono łącznie 104,82 ha upraw, co stanowi 99,5% planowanej powierzchni. Z tego najwięcej - 95,81 ha zabezpieczono chemicznie repelentem o nazwie Cervacol Extra. Na 1 ha powierzchni smarowano ok. 2-2,5 tys. sadzonek. Mechanicznie zabezpieczono 8,29 ha upraw. Zastosowano w tym celu osłony indywidualne (Db i inne liściaste) oraz osłonki spiralne i kolce (Św, So). Wykonano 624 mb grodzeń (1,3 ha) i naprawiono 100 mb starych. Do grodzenia wykorzystano siatkę typu Parkan Ursus o wysokości 200cm.
5.1.2. Ochrona przeciwpożarowa
Największy wpływ na zagrożenie pożarowe w WPN ma dostępność drzewostanów dla ogółu ludności. Gęsta sieć dróg gminnych i lokalnych, bliskość gruntów prywatnych, gdzie wiosną obserwowane jest wypalanie roślinności, powoduje okresowe bądź stałe zagrożenie terenów parku pożarami. Połowa granicy leśnej WPN przylega do lasów obcej własności, a pozostała część tej granicy do innych niż w zarządzie WPN terenów otwartych. Należy stwierdzić, że istnieje realne niebezpieczeństwo przenoszenia się pożarów z łąk i pól obcej własności na graniczące z nimi „wigierskie” drzewostany. Drugą grupą zagrożeń pożarowych wiążących się z gruntami innej własności jest postępująca urbanizacja terenów WPN połączona z nadmierną lub nieprawidłową penetracją obszarów leśnych.
Posiadane siły i środki będące w gotowości do podejmowania działań
W skład systemu ochrony przeciwpożarowej Wigierskiego Parku Narodowego w roku 1998 wchodziły następujące elementy:
Realizowane działania w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Najistotniejszym zadaniem w roku 1998 z zakresu ochrony przeciwpożarowej było opracowanie w ramach Planu Ochrony Wigierskiego Parku Narodowego Operatu szczegółowego ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych. Operat został uzgodniony z Komendantem Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej. Poza tym realizowano następujące zadania:
a) Organizacja systemu ochrony przeciwpożarowej
b) Wniosek szczegółowy z ochrony przeciwpożarowej
W 1998 roku wykonano następujące zadania wnioskowane przez leśniczych:
Odbyte szkolenia i ćwiczenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Jak co roku przed rozpoczęciem okresu zagrożenia pożarowego przeprowadzono odprawę dla Służby Parku. Na naradzie omówiono zadania do wykonania w roku bieżącym oraz przedstawiono analizę roku minionego. Wigierski Park Narodowy uczestniczył w naradzie szkoleniowej zorganizowanej przez RDLP Białystok. W naradzie uczestniczyli przedstawiciele KW PSP, KR PSP, OSP. Ponadto 1 osoba uczestniczyła w szkoleniu specjalistów ochrony przeciwpożarowej zorganizowanym w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie. Szkolenie zakończone było egzaminem i obroną pracy. W szkoleniu brali udział przedstawiciele nadleśnictw z RDLP Białystok.
Dane statystyczne występowania pożarów oraz poniesionych strat
W 1998 roku w granicach Wigierskiego Parku Narodowego wystąpił tylko jeden pożar (30 marca, godzina wykrycia 17.30). Był to pożar pokrywy gleby. W akcji gaszenia uczestniczyła jednostka OSP.
Wnioski w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Podstawowym zadaniem w roku 1999 będzie doskonalenie systemu edukacyjno-informacyjnego:
Ważnym zadaniem propagandowym będzie wprowadzenie w Wigierskim Parku Narodowym systemu informowania turystów o aktualnym stopniu zagrożenia pożarowego (zostały opracowane specjalne tablice, które zostaną umieszczone przy leśniczówkach). Trwają prace nad opracowaniem komputerowej bazy danych, w której znajdą się najważniejsze elementy systemu ochrony przeciwpożarowej (sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, model pożaru lasu, mapa operacyjna itp.) Od roku 1999 zacznie w pełni funkcjonować „Operat ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych”, gdzie na najbliższe pięciolecie przewidziane są poza ww. następujące zadania szczegółowe:
5.1.3. Hodowla lasu
W roku 1998 wykonano następujące zabiegi ochronne z zakresu hodowli lasu (zał. nr 8): Łącznie wykonano odnowień, dolesień luk i przerzedzeń na powierzchni 14,25 ha - co stanowi 115% powierzchni planowanej. Przekroczenie planu było wynikiem powiększających się gniazd (trudnych do oszacowania na etapie planowania) i wprowadzanych na bieżąco odnowień w celu zmniejszenia intensyfikacji przyszłorocznych prac hodowlanych. Wykonanie dodatkowych prac odnowieniowych nie wpłynęło na zwiększenie kosztów z uwagi na możliwość zmniejszenia wydatków planowanych z zakresu hodowli lasu po rozstrzygnięciu przetargu na prace leśne. Na 7,38 ha prowadzono poprawki i uzupełnienia - 107% powierzchni planowanej. W tym wypadku przekroczenie planu było wynikiem prowadzonych prac na poczet przyszłego roku i wiązało się również z możliwością dodatkowego zakupu sadzonek na szkółkach dysponujących nadwyżkami.
Wykorzystanie materiału sadzeniowego w 1998 roku.
Sadzonki zakupiono głównie od sąsiednich nadleśnictw na mocy porozumienia dotyczącego produkcji materiału sadzeniowego. Na mocy ww. porozumienia zebrane nasiona na terenie Wigierskiego Parku Narodowego przekazywane są do Nadleśnictwa Suwałki i Głęboki Bród gdzie produkowany jest materiał sadzeniowy na potrzeby WPN. Zakupiony materiał sadzeniowy w roku 1998 spełnia wszystkie wymogi leśnej regionalizacji dla nasion i sadzonek w Polsce, choć występują problemy z jego jakością. Zgodnie z uzgodnieniem z 1997 roku WPN przekazał partię nasion świerka pospolitego (masa partii - 1,0 kg, masa 1000 szt. nasion - 6,2 g) z wyłuszczarni w Jarocinie na szkółkę w Nadleśnictwie Suwałki celem wyprodukowania materiału sadzeniowego 2/0 i 1,5/1,5, który zostanie przeznaczony na założenie uprawy zachowawczej na terenie parku.
Wykorzystanie materiału sadzeniowego w latach 1990 - 1997
Wykonano 150,64 ha pielęgnowania gleby i niszczenia chwastów na uprawach - ogółem 101% powierzchni planowanej. Wykonano wszystkie planowane czyszczenia wczesne - 19,12 ha i czyszczenia późne - 73,16 ha. Wykonano 3,15 ha „melioracyjnego” przygotowania powierzchni pod odnowienia - 100% powierzchni planowanej. Jesienią wykonano 2,38 ha wyprzedzającego przygotowania gleby pod odnowienia, poprawki i uzupełnienia. Wniosek szczegółowy z hodowli lasu (analizując całościowo) w roku 1998 wykonano w 102%. Niewielkie przekroczenie planu związane było wyłącznie z pracami z zakresu odnawiania, dolesiania luk i przerzedzeń. Dwuprocentowe przekroczenie planu nie spowodowało zwiększenia planowanych kosztów wykonania zadań ochronnych z zakresu hodowli lasu.
5.1.4. Pozyskanie drewna
Pozyskanie drewna w ramach cięć pielęgnacyjnych i przebudowy w 1998 roku związane było z kontynuacją prac porządkowych mających na celu poprawę stanu sanitarnego lasów Wigierskiego Parku Narodowego oraz realizacją cięć pielęgnacyjnych przewidzianych wg nie zatwierdzonego Planu Ochrony do realizacji w początkowym okresie I-go 10-lecia. Znacznie poprawił się stan sanitarny w drzewostanach z głównym udziałem świerka w wyniku sprawnie i prawidłowo wykonanych zabiegów ochronnych w latach 1995 - 1996. W latach 1996-1997 główny zakres prac polegał na porządkowaniu drzewostanów sosnowych uszkodzonych na skutek okiści. Usuwanie śniegołomów i śniegowałów z tych powierzchni leśnych kontynuowano również w 1998 roku usuwając drzewa o częściowo uszkodzonych koronach, które pominięte w pierwszym nawrocie cięć rokowały szansę przeżycia, jednakże w analizowanym okresie rozpoczęło się ich wydzielanie. 341 martwych drzew zaewidencjonowano i pozostawiono na pniu. Liczbę tych drzew z podziałem na gatunki i Obwody Ochronne przedstawia poniższa tabela.
Tabela 2. Liczba drzew posuszu jałowego z podziałem na gatunki i Obwody Ochronne
Realizowano również w szerokim zakresie zadania w drzewostanach podlegających zabiegom ochronnym II klasy wieku i najpilniejsze w drzewostanach III klasy. Prawidłowo prowadzone zabiegi we wcześniejszym okresie pozwoliły na objęcie nimi maksymalnie dużej powierzchni drzewostanów. W analizowanym okresie pozyskano ogółem 14,55 tys. m3 surowca drzewnego, z czego 13,85 tys. m3 stanowi grubizna. Głównym źródłem pozyskanej grubizny było użytkowanie przygodne w ramach cięć sanitarnych - 8,34 tys. m3, co stanowi 60% ogólnej masy grubizny. Pozostała masa - 5,51 tys.m3, tj. 40%, to surowiec średnio i wielkowymiarowy pozyskany w ramach trzebieży i czyszczeń późnych. Pozyskana masa grubizny w ramach cięć sanitarnych wynikła z usuwania drzew zasiedlonych przez szkodniki wtórne świerka i sosny oraz drzew nie zasiedlonych, głownie śniegołomów i śniegowałów:
Jak wynika z przedstawionych danych, na podobnym poziomie pozostało w roku bieżącym pozyskanie drewna posuszowego, jednak znacznie zmalał rozmiar usuwanych złomów i wywrotów. Sytuacja ta wyraźnie wskazuje na fakt prawidłowo i skutecznie przeprowadzonych zabiegów porządkowych. Taki stan rzeczy świadczy o ustabilizowaniu stanu sanitarnego drzewostanów Wigierskiego Parku Narodowego na poziomie roku 1994, czyli przed wystąpieniem gradacji kornika drukarza i szkód spowodowanych obfitymi opadami śniegu Plan powierzchniowy i wykonanie cięć pielęgnacyjnych w ramach trzebieży wynosił w analizowanym okresie odpowiednio:
STRUKTURA POZYSKANIA DREWNA WG GATUNKÓW I SORTYMENTÓW
W 1998 roku pozyskanie grubizny wg gatunków przestawiało się następująco:
Pozyskanie gatunków iglastych pochodziło głownie z użytkowania przygodnego (65%). W przypadku gatunków drzew liściastych źródłem pozyskania były przede wszystkim trzebieże (ok. 68% ogólnego pozyskania). Struktura procentowa pozyskania wg sortymentów:
Dla porównania w roku 1997 sytuacja wyglądała następująco:
W powyższej informacji wyraźnie zauważalna jest zmiana struktury pozyskania drewna wg sortymentów. Powyższy fakt związany jest przede wszystkim ze zmniejszonym rozmiarem pozyskania w użytkach przygodnych i stopniowym koncentrowaniem głównych zadań w drzewostanach młodszych klas wieku wymagających cięć pielęgnacyjnych. Taki stan rzeczy rozpoczął się w 1997 roku a w 1998 był również kontynuowany. Przewaga sortymentów średniowymiarowych w znacznym stopniu wpłynęła na zwiększenie kosztów pozyskania drewna, jak również na obniżenie dochodów z tytułu jego sprzedaży.
ANALIZA WYKONANIA PLANU MASOWEGO WG KATEGORII CZYNNOŚCI
Szczegółową analizę realizacji przyjętego na 1998 rok planu pozyskania masowego wg kategorii czynności przedstawia poniżej zamieszczona tabela:
Jak wynika z powyższych informacji, ogólny rozmiar masowy pozyskania w 1998 roku był zgodny z przyjętym planem. Jednakże rozbieżności między planem i wykonaniem wymagające wyjaśnienia wystąpiły w pozyskaniu drewna w ramach użytków przygodnych i trzebieży wczesnych. Według przyjętych do realizacji planów na 1998 rok masa drewna pozyskanego w ramach użytków przygodnych wynosiła 9,99 tys.m3, z czego wykonano 8,34 tys.m3, tj. 83%. Różnica pomiędzy planem i wykonaniem pozyskania wynikła głównie z nie wykonania zaplanowanej masy drewna świerkowego. Szacunek tego gatunku wykonany zgodnie z obowiązującymi zasadami na podstawie wyników z lat ubiegłych był znacznie zawyżony co spowodowane było występującą gradacją kornika w latach 1995-1996 oraz istniejącym teoretycznie zagrożeniem ze strony tego owada. Przekroczono natomiast pozyskanie drewna sosnowego. Wynikło to z konieczności usunięcia śniegołomów z częściowo tylko uszkodzoną koroną. Nie zostały one usunięte w latach ubiegłych, ponieważ uszkodzenia były stosunkowo nieduże. W 1997 i 1998 roku drzewa te zaczęły usychać, szczególnie na gruntach porolnych i należało je usunąć z drzewostanu ze względów sanitarnych. Trzebieże wczesne generalnie wykonane zostały prawidłowo. Potwierdziły to kontrole terenowe przeprowadzone zarówno przez nadleśniczych jak i pracowników Dyrekcji Parku. Różnice w ilości grubizny pozyskanej w ramach trzebieży wczesnych w stosunku do przyjętego planu wynikły z następujących przyczyn:
Dla uniknięcia podobnych nieprawidłowości, w roku bieżącym zostanie przeprowadzone dodatkowe szkolenie służby terenowej w zakresie sporządzania szacunków brakarskich w drzewostanach II klasy wieku. Do przeprowadzenia tego szkolenia zostanie zaproszony specjalista z RDLP w Białymstoku. Generalnie należy jednak stwierdzić, że ogólne wykonanie planu pozyskania drewna w 1998 roku w 95% wskazuje na dobre rozeznanie pracowników Parku w sytuacji sanitarnej drzewostanów WPN. Wielkość oraz zakres pozyskania w poszczególnych grupach czynności zostały zaplanowane na prawidłowym i możliwym do realizacji w ciągu roku poziomie.
SPRZEDAŻ DREWNA
W 1998 roku sprzedano ogółem 14734 m3 drewna, w tym 13924 m3 grubizny. Szczegółowo strukturę sprzedaży wg sortymentów przedstawia tabela „Sprzedaż drewna” - załącznik nr 10a do analizy. Pozostający niesprzedany zapas drewna na koniec analizowanego roku wyniósł ogółem 151m3, z czego:
5.1.5. Ochrona zwierząt podlegających regulacji ilościowej
Podobnie jak w latach 1995-1997 tak i w roku 1998 obowiązywały zasady i wytyczne w sprawie redukcji niektórych gatunków fauny na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, wprowadzone w życie przez Dyrektora Parku Zarządzeniem Nr 29 z 1995 roku. Wiodąca w trakcie opracowywania tych zasad idea, aby wykorzystać dotychczasowe osiągnięcia naukowe z zakresu ustalania liczebności, wielkości i zachowania odpowiedniej struktury wiekowej i płciowej dla gatunków zwierząt łownych oraz założenie, że w przypadku zmniejszania się rozmiaru szkód wyrządzanych przez te zwierzęta zmniejsza się też rozmiar redukcji w stosunku do zaplanowanej, wydaje się być słuszną. W związku z potrzebą ochrony upraw, młodników i naturalnych odnowień przed zgryzaniem oraz ograniczeniem szkód w uprawach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę, zaplanowano na rok 1998 redukcję populacji zwierzyny grubej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego o 81 szt. w tym 20 jeleni, 29 saren i 32 dziki. Zredukowano 44 szt., co stanowi 54% założonego planu, w tym dzik - 28szt, sarna - 6szt, jeleń - 9szt, łoś - 1szt (znaleziony we wnyku). Szczegółowa analiza redukcji przedstawiona została w załączniku nr 11 i 11A. Zanotowano w analizowanym okresie tylko 2 upadki zwierzyny, w tym 1 sarna koza, 1 dzik. We wnykach znaleziono 1 łosia (klępa). Podjęta w 1997 roku redukcja sarny została w 1998 roku decyzją Dyrektora WPN wstrzymana do odwołania. Powodem takiego stanu rzeczy było zaobserwowanie zmniejszenia wielkości szkód w drzewostanach powodowanych przez ten gatunek. W analizowanym okresie nasiliło się natomiast występowanie szkód wyrządzanych przez jelenie w uprawach rolnych. Generalnie w skali Parku zredukowana powierzchnia szkód wyrządzonych w uprawach wyniosła 20ha, czyli wzrosła w stosunku do ubiegłego roku o 25%. Wynik taki zmusza do dokładniejszej analizy w 1999 roku lokalizacji szkód. Pozwoli to na aktywne przeciwdziałanie ich powstawaniu.
|