|
|
Zdzisław Szkiruć
Wstęp
„Gdyby nawet nic z tych kosztownych ruin i szacownych zabytków historycznych w Wigrach nie było, to i bez nich samo to miejsce, tak licznemi wspomnieniami histo- rycznemi uświęcone, a przytem w krajobraz wspaniały zamożne, godne byłoby oglądania nie tylko przez krajowców ale i przez obcych turystów. Tu bowiem poeta i malarz znajdzie bogatą treść do pięknych obrazów i wysnuć może arcydzieło wywołać mogące podziw i uwielbienie”.
Aleksander Połujański: Wędrówki po guberni augustowskiej w celu naukowym odbyte, Warszawa 1859
|
|
Odwołanie się do tych słów jest konieczne, gdy mówi się o pięknie przyrody i krajobrazu ziemi wigierskiej. Jej uroda i bogactwo skłoniły władców dawnej Polski i Litwy do ulokowania na Półwyspie Wigierskim dworu myśliwskiego oraz ustanowienia wokół licznych ostępów dla zwierzyny. To samo piękno urzekło zapewne kamedułów, którzy w XVII wieku zbudowali tutaj swój klasztor, wspominany już jedynie jako ruina słowami Aleksandra Połujańskiego. Mimo presji osadniczej, szczególnie silnej w XIX wieku, podjęto kroki w celu ochrony okolic jeziora Wigry przed ekspansją człowieka. Spektakularnym przykładem działań ochronnych z przełomu XIX i XX wieku była likwidacja wsi w okolicach Zatoki Słupiańskiej i posadzenie lasu na tym miejscu. W latach 30. ubiegłego wieku powołano tutaj do życia rezerwat Wigry. Walory przyrodnicze tych okolic zaczął badać Kazimierz Kulwieć, a rozwinął je dr Alfred Lityński. Powstała Stacja Hydrobiologiczna na Wigrach. Jednak druga wojna światowa i jej następstwa doprowadziły do zahamowania wysiłków na rzecz ochrony jeziora Wigry i jego okolic. Trzeba było czekać ponad trzydzieści lat, aby w 1975 roku, pod kierownictwem prof. dr. hab. Bazylego Czeczugi, mogła się odbyć konferencja pod tytułem Jezioro Wigry kolebką hydrobiologii polskiej, na której przypomniano o nie-zwykłych walorach jeziora Wigry i konieczności jego ochrony. Tym razem apele naukowców nie pozostały bez echa i już w 1976 roku zostały utworzone: Wigierski Park Krajobrazowy i Suwalski Park Krajobrazowy. Były to pierwsze parki krajobrazowe w Polsce. Park krajobrazowy funkcjonował do 1989 roku i przez cały okres jego istnienia prowadzone były prace przygotowujące do utworzenia parku narodowego inspirowane przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, a ich głównym wykonawcą był wielki znawca przyrody – prof. dr hab. Aleksander Sokołowski. |
|
Świetne podstawy do planowania gospodarki przestrzennej stworzył zespół pod kierunkiem mgr. inż. Stanisława Lubicza-Lubińskiego, który opracował w 1980 roku Plan zagospodarowania przestrzennego Wigierskiego Parku Krajobrazowego . Prace nad utworzeniem Wigierskiego Parku Narodowego, którego obszar jest większy niż powierzchnia parku krajobrazowego, prowadzone były w Urzędzie Wojewódzkim w Suwałkach przy życzliwej współpracy z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Białymstoku i środo- wiskami naukowymi, skupionymi w Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody. |
|
|
Lasy Państwowe podjęły próbę realizacji zadań parku narodowego w specyficznej jednostce pod nazwą Nadleśnictwo Wigierski Park, która została utworzona 1 lipca 1986 roku i obejmowała obszar 4.440,94 ha, w tym 19 jezior o powierzchni 2.716,57 ha. Wkrótce działania te uznane zostały za prace dające podstawy do utworzenia parku narodowego. Ostateczną wersję wniosku o powołanie do życia Wigierskiego Parku Narodowego, po licznych konsultacjach i spotkaniach na szczeblu województwa suwalskiego, złożył do Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej wojewoda suwalski Kazimierz Jabłoński w 1987 roku. Park zaczął funkcjonować od 1 stycznia 1989 roku.
|
|
