|
PTAKI
|
||||||||||||||
Tekst:
|
Wiadomości ogólne
Fauna ptaków Wigierskiego Parku Narodowego nie jest jeszcze dostatecznie poznana. Do 2002 roku zanotowano na terenie Parku 205 gatunków ptaków, co stanowi prawie 50% fauny ptaków Polski. Stosunkowo najlepiej poznana jest fauna ptaków jeziora Wigry. Stanowią ją głównie ptaki wodno-błotne, np.: trzcinniczek (ok. 550 par), śmieszka (ok. 300 par), perkoz dwuczuby (ok. 270 par), łyska (ok. 240 par), trzciniak (ok. 156 par). Na uwagę zasługuje grupa ptaków drapieżnych, z której na terenie Wigierskiego Parku Narodowego stwierdzono 17 gatunków. Wśród nich znajdują się m.in.: myszołów, kobuz, krogulec i nasz największy ptak drapieżny - bielik.
Spośród wszystkich wykazanych w Parku gatunków ptaków aż 191 podlega ochronie gatunkowej. Wiele jest też gatunków rzadkich, umieszczonych w "Czerwonej księdze zwierząt Polski" i na "Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce". W czerwonej księdze znalazły się 34 gatunki, w tym dwa - nur czarnoszyi Gavia arctica i siewka złota Pluvialis apricaria, zaliczone do kategorii gatunków zanikłych lub prawdopodobnie zanikłych w naszym kraju. Przeważają gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (8 gat.) oraz gatunki nie wykazujące na razie regresu populacyjnego (8 gat.). Niewiele mniej (6) jest gatunków bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożonych wyginięciem, gatunków wysokiego ryzyka (5) oraz gatunków skrajnie zagrożonych (5).
Na czerwonej liście zwierząt znalazło się 31 gatunków ptaków występujących na terenie Parku. Najwięcej jest gatunków rzadko występujących w Polsce (10 gat.), następnie narażonych na wyginięcie (9 gat.) i skrajnie zagrożonych wymarciem (7 gat.).
Do największych ptaków Parku należą żurawie i łabędzie.
Żuraw Grus grus jest ptakiem o długości ciała 130-140 cm, rozpiętości skrzydeł 240 cm i masie ciała 4-7 kg. Ma długą szyję, średniej długości dziób i długie, szczudłowate nogi. Żurawie nigdy nie siadają na drzewach, są bowiem przystosowane do życia naziemnego chodzą wolno krocząc, a w razie potrzeby biegają. Głosy wydawane przez żurawie, zwane klangorem, swoją siłę zawdzięczają specjalnej budowie tchawicy tych ptaków. Żurawie gnieżdżą się na ziemi wśród bagien, torfowisk i na grząskich obrzeżach jezior, czasem również w podmokłych, przerzedzonych drzewostanach olchowych. Gniazdo ma średnicę około 1 m i jest zbudowane z patyków i trzcin. Lęgi rozpoczynają się w początkach kwietnia. Samica składa 2 wydłużone, zielonoszare jaja, wysiadywane następnie przez oboje rodziców. Ich pisklęta są zagniazdownikami, tzn. że zaraz po wykluciu są zdolne do opuszczenia gniazda. Żurawie zjadają owady, drobne kręgowce, liście traw, zioła i nasiona roślin. Przylatują do nas w marcu, odlatują zaś we wrześniu i październiku. Zimują w środkowej Afryce.
Łabędź niemy Cygnus olor jest ptakiem o długość ciała 150-170 cm, rozpiętości skrzydeł 220-240 cm i masie ciała 8-12,5 kg. Na dziobie posiada charakterystyczną czarną, guzowatą narośl, wykształconą silniej u samca. Pożywienie łabędzia stanowi głównie roślinność wodna (zielone pędy roślin wodnych, nasiona i trawa) oraz w mniejszych ilościach ślimaki, małże, pijawki larwy owadów. Łabędzie większość życia spędzają na wodzie. Gniazda zakładają w niedostępnych miejscach na płytkiej wodzie, wśród trzcin, czasem na małych wysepkach.
Samica składa w kwietniu maju 5-9 jaj, które sama wysiaduje przez 35 dni. Samiec w tym czasie broni gniazda przed intruzami. Łabędzie łączą się w pary na całe życie. Pisklęta są przez pierwszy rok pokryte szarobrązowymi piórami, dopiero w drugim roku stają się białe. Łabędź niemy przylatuje do nas w marcu - kwietniu, odlatuje od września do grudnia. Zimuje na Bałtyku. Ostatnio coraz częściej zdarza się, że łabędzie nie odlatują na zimę, pozostając w dużych skupieniach wokół niezamarzających fragmentów jezior.
Do mniejszych ptaków związanych z wodami Parku należy np. zimorodek.
Zimorodek Alcedo atthis jest jedynym przedstawicielem podrzędu zimorodków w Polsce. Długość ciała ok. 17 cm, rozpiętość skrzydeł 27 cm, masa ciała 35-40 g. Występuje wzdłuż wolno płynących strumieni, rzek i kanałów o stromych brzegach i skarpach, porośniętych drzewami lub krzewami o zwisających nad wodą gałęziach. Przesiaduje na nich chętnie, wypatrując w wodzie pożywienia, którym są głównie drobne ryby (ukleje i kiełbiki). Po wypatrzeniu zdobyczy gwałtownie pikuje, chwytając ofiarę pod wodą, a następnie siada z nią na gałęzi, ogłusza i połyka. Poluje także na owady wodne, np. na larwy pływaka żółtobrzeżka. Gniazdo buduje w wygrzebanej przez siebie norze, najczęściej na stromej ścianie skarpy. Kopanie nory na gniazdo (korytarz do niego ma długość około 1 m) zajmuje zimorodkowi około 3 tygodni. Na końcu korytarza znajduje się komora lęgowa wyścielona fragmentami rybich ości, łuskami i szczątkami owadów. Zimorodek wyprowadza jeden lub dwa lęgi w roku (kwiecień-czerwiec i czerwiec-lipiec), składając za każdym razem 5-8 białych jaj. Pisklęta są początkowo zupełnie gołe, dopiero po kilku dniach na ich ciele pojawiają się zaczątki piór, wyglądające jak drobne łuski. Młode karmione są przez oboje rodziców. Zimorodek jest ptakiem terytorialnym broni swoich rewirów łowieckich przed innymi ptakami tego samego gatunku. Łączy się w pary tylko na okres lęgów. Jesienią koczuje przy stawach i jeziorach, zimuje przy niezamarzających zbiornikach wodnych.
Spośród ptaków drapieżnych do częściej spotykanych na terenie Parku należy kobuz.
Kobuz Falco subbuteo jest przedstawicielem rodziny sokołowatych. Długość ciała ok. 34 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 80 cm, masa ciała 190-300g (samica jest nieco większa od samca). Budowa dzioba (górna część dzioba wygięta w ostry łuk zakończony wydatnym hakiem) umożliwia sokołowatym szybkie i sprawne oskubywanie upolowanej zdobyczy. Kobuz jest doskonałym lotnikiem, dzięki długim, ostro zakończonym skrzydłom może rozwijać duże prędkości lotu. W czasie polowania na inne ptaki kobuzy atakują je w powietrzu, używając szerokich piersi i szponów. W Polsce występuje na nizinach, w okolicach większych kompleksów leśnych. Zamieszkuje głównie skraje lasów. Poluje na jaskółki i skowronki, a także inne drobne ptaki i owady (przeważnie większe chrząszcze i ważki). Nie buduje gniazd, lecz wykorzystuje gniazda innych ptaków, np. wron, gawronów i mniejszych drapieżników. Samica na początku czerwca składa 3-4 plamkowane jaja, które następnie wysiaduje na zmianę z samcem. Pisklęta uzyskują zdolność lotu po 25 dniach. Jest gatunkiem wędrownym, przylatuje do nas w kwietniu i maju, odlatuje od sierpnia do października. Zimuje w Afryce.
|
|||||||||||||
|
|
|
