Tradycyjne

ogródki

wiejskie

  

cz.1 z 3

  

  

Tekst: Barbara Perkowska

Zdjęcia: Elżbieta Perkowska i Joanna Górecka

Wykonanie strony: KAJA Janina Elżbieta Kamińska

  

© WPN, 2006

 

Ogrody pełne różnobarwnych kwiatów, zapachów, brzęczenia pszczół i śpiewu ptaków zawsze otaczały nasze wiejskie domy. Były miejscem wypoczynku, spotkań, dawały schronienie ptakom, owadom, gadom i płazom. Stanowiły i do dziś stanowią wizytówkę domu i jego gospodarzy. Tradycyjne wiejskie ogródki przydomowe znikają z kraj- obrazu polskiej wsi, a wraz z nimi ginie różnorodność kulturowa i przy- rodnicza.

„Szukałem tego w Paryżu, szukałem w Berlinie i Rzymie
A to za oknem było i miało polskie imię.
Myślałem , że to potęga świat nowy, nowe dzieje
A to ogródek wiejski, co się kwiatami śmieje.
A to groszek pachnący, georginie i malwy
Wymalowane słońcem w proste włościańskie barwy.”

Julian Tuwim „Cel”

Mak

Jeżówka

Ogródek i zagroda wiejska przed laty

  

W każdej dawnej zagrodzie musiało rosnąć choćby jedno stare drzewo, lipa lub dąb, które chroniło domostwo przed nieszczęściami. Pod drzewem od strony drogi znajdowała się kapliczka ozdobiona kwiatami i ogrodzona płotkiem z bramką. Ogródek usytuowany był zazwyczaj od strony drogi przy ścianie szczytowej. Wewnątrz ogródka, na równo podzielonych grządkach rosły kwiaty i warzywa, a w rogu kwitł bez lub jaśmin. Z tyłu rosło kilka drzew owocowych.

  

Tradycyjne wiejskie ogródki miały pewne cechy niezmienne, tzn. na niewielkiej przestrzeni rosło mnóstwo roślin o ozdobnych kwiatach - podstawą była obfitość barw i kształtów. Ogrodzone były sztachetowym, lub też rzadziej wyplatanym z wierzbowych gałęzi płotem. Przy ogrodzeniach sadzono zazwyczaj kwiaty wysokie, ponieważ miały lepszy dostęp do światła i bardziej były widoczne z drogi. Miało to również znaczenie obyczajowe. Kwiaty były bowiem swoistą reklamą panien na wydaniu. Kompozycje roślinne miały bardzo proste formy. Rośliny sadzone były w kępach, rzędach i klombach, o bardzo śmiałych zestawieniach kolorystycznych.

Kamienne rzeźby i tradycyjne kwiaty
zdobiące otoczenie budynku WPN w Krzywem

 

Ogródki różniły się wielkością, najbardziej okazałe należały bowiem do zamożniejszych gospodarzy. W ogród- kach rosły przede wszystkim rośliny jednoroczne, a także byliny, zwane często roślinami zimowymi oraz krzewy i drzewa. Rośliny wiejskich ogródków pochodziły najczęściej z najbliższego dworu i rozpowszechniały się po wsi przekazywane między sąsiadami. Czasem były też pozyskiwane z naturalnego środowiska jak np. barwinek, mak polny, chaber.

  

  

ciąg dalszy