Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ... |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4. Wyniki badań 4.1. Meteorologia
Wyniki uzyskane z pomiarów meteorologicznych na stacji w Sobolewie w roku 2013 odniesiono do przeciętnych warunków charakterystycznych dla Suwalszczyzny w latach 1971-2001 (dane ze stacji synoptycznej w Suwałkach) oraz do wyników uzyskanych na stacji w Sobolewie w latach 2002-2012. Miniony rok, w odniesieniu do stacji w Suwałkach, pod względem termiczno-opadowym był rokiem ciepłym i normalnym (Rys. 6), ze średnią temperaturą 7,3°C i sumą opadów 628,8 mm (Tab.3). Średnia roczna wartość temperatury i suma opadów atmosferycznych w odniesieniu do średniej z okresu 2002-2012 (Sobolewo) mieściły się natomiast w przedziale lat normalnych (Rys. 7). Różnice te są wynikiem znacznie wyższej średniej temperatury powietrza za okres 2002-2012, mierzonej na stacji meteorologicznej w Sobolewie (wynosiła ona 7,2°C) niż za okres 1971-2001 (6,3°C), mierzonej na stacji w Suwałkach.
Rys. 6. Klasyfikacja termiczno-opadowa dla dostępnych lat badań (Suwałki)
Różnice w średnich wartościach temperatury powietrza dla obu okresów pomiarowych przedstawia tabela 4. W Sobolewie w ostatnich latach wyższe też były opady atmosferyczne - średnia roczna suma wynosiła 614,4 mm, kiedy dla okresu 1971-2001 w Suwałkach wynosiła ona 591,2 mm.
Rys. 7. Klasyfikacja termiczno-opadowa dla dostępnych lat badań (Sobolewo)
Tabela 3. Średnie roczne temperatury powietrza i sumy roczne opadów na stacji meteorologicznej w Sobolewie
Tabela 4. Średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza atmosferycznego na wysokości 2 m w wieloleciu 1971-2001 (stacja Suwałki) oraz 2002-2012 (stacja w Sobolewie)
4.1.1. Temperatura powietrza atmosferycznego
Rok kalendarzowy 2013, w odniesieniu do wielolecia 1971-2001 (Suwałki), był rokiem ciepłym, a w odniesieniu do okresu 2002-2012 (Sobolewo) - normalnym. Jego średnia temperatura na wysokości 2 m n.p.g. wynosiła 7,31°C i była o 0,9°C wyższa od średniej dla wielolecia z Suwałk, o 0,1°C wyższa od średniej dla Sobolewa i o 0,5°C wyższa od średniej z roku poprzedniego. Najcieplejszym miesiącem był lipiec (18,3°C), z maksymalnymi temperaturami dochodzącymi do 30,4°C (Rys. 8, tab. 5). Najchłodniejszym miesiącem był styczeń (-6,2°C), z minimalną temperaturą dochodzącą do -21,4°C. Największą amplitudą temperatury charakteryzował się miesiąc kwiecień - dochodziła ona do 32,0°C. Przy rozpatrywaniu temperatur powietrza w poszczególnych sezonach roku (dzieląc rok kalendarzowy na cztery pory) wyraźnie zaznaczyło się ciepłe lato (Rys. 9). W okresie letnim wystąpiło 36 dni z temperaturą maksymalną powyżej 20°C oraz 5 dni z temperaturą powyżej 30°C (Tab. 6). W stosunku do roku poprzedniego maksymalne temperatury były na podobnym poziomie, liczba dni z temperaturą powyżej 20°C była niższa (w poprzednim roku było 26 dni), ale dni z temperaturą powyżej 30°C było nieco mniej (poprzednio 8). Różnica między średnią temperaturą trzech miesięcy okresu letniego i wiosennego wyniosła 12,6°C, a między latem i jesienią 9,7°C. Średnia temperatura miesięcy zimowych była ujemna i wynosiła -2,1°C (w poprzednim roku temperatura okresu zimowego była znacznie niższa i wynosiła -6,0°C). Najchłodniejszym miesiącem zimowym był styczeń (-6,2°C), z minimalną temperaturą dochodzącą do -21,4°C.
Rys. 8. Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza w 2013 roku na tle średnich z lat 1971-2001 (Suwałki) oraz z lat 2002-2012 (Sobolewo)
Tabela 5. Średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza atmosferycznego na stacji meteorologicznej w Sobolewie w 2013 roku
Rys. 9. Temperatura powietrza w Sobolewie w poszczególnych porach roku 2013
Tabela 6. Liczba dni charakterystycznych (Sobolewo, rok kalendarzowy 2013)
Biorąc pod uwagę termiczne typy pogody (Woś 1995) w minionym roku przeważały dni z pogodą umiarkowanie ciepłą - z temperaturą średnią dobową 6,4-15,2°C, oraz bardzo ciepłą - z temperaturą średnią dobową 12,3-24,6°C (Tab. 7). Dni z pogodą umiarkowanie ciepłą było o ponad 8 mniej, niż średnio w okresie 2002-2012, natomiast dni z pogodą bardzo ciepłą było prawie o 8 więcej. Rzadziej, niż w ostatnich 11 latach występowała pogoda przymrozkowa umiarkowanie chłodna - w minionym roku było 5 dni, a w minionym okresie prawie 10. Rzadziej też pojawiał się typ pogody bardzo mroźnej, kiedy temperatura średnia dobowa spadała poniżej -15,0°C, a temperatura dobowa minimalna i maksymalna wynosiła poniżej lub była równa 0°C - w 2013 roku były zaledwie 2 takie dni, przy 4 w ostatnim jedenastoleciu.
Tabela 7. Liczba dni z poszczególnymi termicznymi typami pogody (Sobolewo)
W 2013 roku różnica między najcieplejszym i najchłodniejszym dniem (średnie dobowe) wynosiła 43,5°C - najcieplejszy dzień wystąpił 8 sierpnia (26,8°C), a najchłodniejszy 21 stycznia (-16,7°C). Różnica między ekstremalnymi temperaturami chwilowymi była jeszcze wyższa i sięgała 55,7°C - najwyższa temperatura wystąpiła 8 sierpnia (34,3°C), a najniższa 27 stycznia (-21,4°C). W ciągu całego roku wystąpiły 3 noce ze średnią temperaturą równą lub wyższą od 20,0°C - z 29 na 30 lipca (śr. temp. 22,7°C, maks. 24,7°C, min. 18,1°C), z 7 na 8 sierpnia (śr. 20,5°C, maks. 24,6°C, min. 15,7°C) oraz z 8 na 9 sierpnia (śr. 24,6°C, maks. 27,5°C, min. 21,1°C) - była to zatem noc tropikalna. Dni z przymrozkami przygruntowymi występowały jeszcze w kwietniu (2 dni), a rozpoczynały się w listopadzie (1 dzień). Wyznaczając okres wegetacyjny (gdy T≥5oC) zastosowano metodę Huculak-Makowiec (1977). W minionym roku okres wegetacyjny rozpoczął się 12 kwietnia (w poprzednim sezonie 11 kwietnia) i zakończył się 9 listopada (poprzednio 25 października). Trwał zatem 212 dni, czyli był o 13 dni dłuższy, niż średnio w okresie ostatnich 11 lat - 199 dni (Rys. 9). W ostatnim jedenastoleciu okres wegetacji najwcześniej rozpoczynał się 26 marca (2006 r.), najpóźniej 4 maja (2007 r.), a kończył się najwcześniej 28 września (2010 r.), najpóźniej 8 grudnia (2004 r.).
Dzień roku
Rys. 10. Czas trwania okresu wegetacyjnego w poszczególnych latach
Określając termiczne pory roku zastosowano metodę Mereckiego (1915) i Romera i in. (1949), dzieląc rok na 6 termicznych pór: zimę - okres o temperaturze powietrza t ≤ 0,0°C, przedwiośnie - okres o temperaturze powietrza 0,0°C < t ≤ 5,0°C, wiosnę - okres o temperaturze powietrza 5,0°C < t ≤ 15,0°C, lato - okres o temperaturze powietrza t > 15,0°C, jesień - okres o temperaturze powietrza 5,0°C < t ≤ 15,0°C i przedzimie - okres o temperaturze powietrza 0,0°C < t ≤ 5,0°C. Na podstawie temperatur powietrza z ostatnich 12 lat (2002-2013) określono długość trwania termicznych pór roku (Rys. 11). Zima średnio trwa 105 dni, przedwiośnie 25 dni, wiosna 54 dni, lato 89 dni, jesień 60 dni, a przedzimie 33 dni.
Rys. 11. Czas trwania termicznych pór roku (średnia z okresu 2002-2013)
4.1.2. Temperatura gleby
W minionym roku średnia temperatura przy gruncie wynosiła 6,6°C, wahając się w poszczególnych miesiącach od -10,0°C do 19,9°C (Tab. 8, rys. 12). Najniższe temperatury przy gruncie wystąpiły w lutym i dochodziły do -31,3°C. Najwyższe temperatury występowały w okresie kwiecień-sierpień i przekraczały 34°C (maksymalnie 39,3°C).
Tabela 8. Średnie miesięczne temperatury przy gruncie (5 cm n.p.g.) na stacji meteorologicznej w Sobolewie w 2013 roku
Rys. 12. Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza 5 cm nad gruntem na Stacji Bazowej WIGRY w 2013 r. na tle średnich z lat 2002-2012
Średnie roczne temperatury gleby na badanych głębokościach wahały się od 9,0 do 9,2°C (Tab. 9). Przebieg temperatur gleby na poszczególnych głębokościach przedstawiają rysunki 13-18 oraz tabela 10.
Tabela 9. Temperatura gruntu na różnych głębokościach (Sobolewo, 2013 rok)
Rys. 13. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 5 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)
Rys. 14. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 20 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)
Rys. 15. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 50 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)
Rys. 16. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 100 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)
Rys. 17. Zmiany temperatury gleby na głębokościach 5, 20, 50 i 100 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)
Rys. 18. Średnie temperatury gleby na różnych głębokościach w poszczególnych porach roku kalendarzowego 2013 (Sobolewo)
Tabela 10. Temperatura gruntu na różnych głębokościach (Sobolewo, 2013)
Temperatury gleby w miesiącach zimowych i jesiennych wzrastały wraz z głębokością, natomiast w miesiącach wiosennych i letnich malały (Rys.18). W minionym roku gleba przemarzała do głębokości 50 cm, a temperatury chwilowe dochodziły do -5,1°C na głębokości 5 cm (styczeń), -2,9°C na głębokości 20 cm (styczeń) i -1,8°C na głębokości 50 cm (marzec). Nie zanotowano temperatur ujemnych na głębokości 100 cm, ale w lutym i marcu minimalna temperatura dochodziła do 0°C. Najwyższą średnią miesięczną temperaturę gleby zarejestrowano w okresie letnim, w lipcu na głębokości 5 i 20 cm - wynosiła ona 20,9°C, a maksymalną temperaturę chwilową, to jest 35,7°C - w czerwcu na głębokości 5 cm.
|