Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ... |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5. ANALIZA I OCENA DZIAŁALNOŚCI OCHRONNEJ
5.1. Ochrona lasu
Ekosystemy leśne stanowią 63% powierzchni WPN. Ich ochrona jest istotnym elementem działalności Parku. W ciągu ostatnich trzech lat w nadwigierskich drzewostanach wystąpiło silne zagrożenie spowodowane przez korniki, w tym głównie kornika drukarza. Również w roku 1997 administracja Parku kontynuowała szereg działań związanych ze zwalczaniem tych szkodników. W ich zakres weszło:
W dalszym ciągu utrzymywana jest ścisła współpraca z Zespołem Ochrony Lasu w Olsztynie. W 1997 roku przeprowadzono 3 lustracje terenowe z udziałem ZOL w Olsztynie oraz Krajowego Zarządu Parków Narodowych. W jednej z nich uczestniczył przedstawiciel Instytutu Badawczego Leśnictwa w Warszawie. Lustracje te odbyły się w kwietniu, październiku i listopadzie. Wykazały one, że zabiegi ochronne prowadzone są prawidłowo. Stan sanitarny lasu oceniono na dobry. Pewne wątpliwości co do stanu sanitarnego wyjaśniane były w trakcie szczegółowych oględzin niektórych drzewostanów. Na terenach otaczających suchary stwierdzono występowanie opadu cetyny, którego powodem było żerowanie (podgryzanie) drzew przez bobry. Na pojedynczych zamierających drzewach stwierdzono obecność przypłaszczka granatka. W chwili obecnej nie stanowi on jednak zagrożenia dla drzewostanów Parku.
ZOL Olsztyn ocenił również zagrożenie lasów WPN na podstawie materiałów dostarczonych przez Park. Były to:
Ocena stwierdza jednoznacznie, że w drzewostanach Parku nie występuje zagrożenie ze strony szkodników pierwotnych i wtórnych. Ponadto, do Zespołu Ochrony Lasu w Olsztynie dostarczono kwestionariusz występowania chorób lasu, który nie został jeszcze zinterpretowany.
W ramach ochrony lasu przed zwierzyną zabezpieczono łącznie 111,48 ha upraw. W tym 9,6 ha zostało ogrodzone. Do grodzenia zastosowano siatkę typu Parkan Ursus o wysokości 200cm. Łącznie wykonano 2112 mb grodzeń. Repelentami zabezpieczono 90,29 ha upraw. Użyto do tego celu preparatów: Emol 5 i Repentol 6. O wyborze tych preparatów zdecydowała pozytywna opinia przedstawicielki IBL w Warszawie Prof. Eleonory Szukiel. Zabezpieczane były w ten sposób gatunki iglaste i liściaste w ilości 2-3 tys. szt. na ha. Mechanicznie zabezpieczono 11,59 ha upraw. W zależności od zabezpieczanych gatunków zastosowano osłony indywidualne (głównie Db, Js i inne liściaste) oraz osłonki spiralne i kolce (głównie So i Św). Wraz ze wzrostem populacji borów na terenie Parku (szacowane na ok. 500 szt.) znacznie zaznaczyły się skutki ich bytności. Obserwowane od kilku lat intensywne żerowanie tych zwierząt w ekosystemach leśnych, zmusiło dyrekcję Parku do podjęcia działań mających na celu ograniczenie ich niekorzystnych skutków w dwóch miejscach - nad Sucharem I oraz nad rzeką Samlanką. W ramach ochrony przed bobrami pojedynczych drzew szczególnie cennych, stanowiących lub mogących w przyszłości stanowić naturalne nasienniki, zabezpieczono je siatką. Łącznie zabezpieczono ok. 90 drzew. Nie wpłynęło to na ograniczenie bazy pokarmowej tych zwierząt, a jedynie na skierowanie ich uwagi na inne drzewa spełniające jedynie pomocniczą rolę w reprodukcji środowiska, która w przypadku Parków Narodowych określana jest mianem rozszerzonej reprodukcji środowiska.
5.2. Ochrona przeciwpożarowa
1. W 1997 roku do wykonanych zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej Wigierskiego Parku Narodowego należy zaliczyć:
a) w zakresie organizacji systemu ochrony przeciwpożarowej
Głównym celem w 1997 roku było wdrożenie znowelizowanej „instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych”. W związku z tym:
b) w zakresie realizacji wniosku szczegółowego z ochrony przeciwpożarowej
W 1997 roku wykonano następujące zadania wnioskowane przez leśniczych:
2. W 1997 roku w granicach WPN wystąpiły dwa pożary. Paliły się tereny prywatne: grunty wsi Leszczewo - łąka i las. Odnotowano również dwa pożary na obrzeżach Parku - powstały one na skutek wczesnowiosennego wypalania łąk i pól. Wigierski Park Narodowy uczestniczył w akcji gaszenia dwóch pożarów:
Tabela 3. Pożary na terenie Parku w 1997 roku
W związku z utrzymującym się katastrofalnym zagrożeniem pożarowym, w dniu 25 sierpnia wprowadziliśmy zakaz wstępu do lasu (wilgotność ściółki, mierzona o godz. 900, utrzymywała się w granicach 8 - 10%). Informację o zakazie nadawano w rozgłośni regionalnej i za pośrednictwem RDLP - w rozgłośni krajowej. Wywieszono 50 tablic informujących o zagrożeniu. Zakaz odwołano 8 września po obfitych deszczach. Rozmiar i stan zagrożenia przedstawiają ilustracje 1 i 2. Z dokonanej analizy widzimy, że najniebezpieczniejszym miesiącem pod względem zagrożenia pożarowego był sierpień (najwięcej dni w których utrzymywał się III stopień zagrożenia). W okresie tym wilgotność ściółki spadła nawet do 7 procent.
Ilustracja 1. Zagrożenie pożarowe Parku w 1997 r.
Ilustracja 2. Ilość dni w zależności od wilgotności ściółki.
3. Zamierzenia na rok przyszły
Głównym zadaniem w roku 1998 i w przyszłych latach będzie doskonalenie systemu przeciwpożarowego pod względem współpracy z innymi jednostkami (Lasy Państwowe, Państwowa Straż Pożarna, Ochotnicza Straż Pożarna, samorządy) oraz działania w zakresie propagandowym (wymiana tablic informacyjno - ostrzegawczych, współpraca ze szkołami - prelekcje, druk ulotek i plakatów). Ważnym punktem propagandowym będzie opracowanie broszurki o tematyce przeciwpożarowej dla przewodników po Wigierskim Parku Narodowym oraz opracowanie i wdrożenie sposobu informowania turystów, przebywających na terenie parku, o aktualnych stopniach zagrożenia pożarowego i sposobach zachowania się w przypadku zauważenia pożaru. Z inicjatywy Wigierskiego Parku Narodowego planowane jest spotkanie specjalistów ds. ochrony przeciwpożarowej z sąsiednich nadleśnictw z udziałem przedstawiciela RDLP w Białymstoku. Głównym celem spotkania będzie wypracowanie wspólnych metod działania w sytuacjach alarmowych - dotyczyć to będzie graniczących ze sobą kompleksów leśnych. W chwili przyznania środków z NFOŚiGW planowany jest zakup samochodu terenowego z modułem gaśniczym wyposażonego też w pływającą motopompę.
5.3. Hodowla lasu
W roku 1997 wykonano następujące zabiegi ochronne z zakresu hodowli lasu (zał. nr 8):
Wykorzystanie materiału sadzeniowego przedstawia tabela 4.
Tabela 4. Zużycie materiału sadzeniowego w 1997 roku.
Sadzonki zakupiliśmy głównie od sąsiednich nadleśnictw na mocy porozumienia o produkcji materiału sadzeniowego. Potrzeby nie zostały w pełni pokryte a zakres przewidywanych prac związanych z przebudową drzewostanów powoduje konieczność uruchomienia własnej szkółki w Parku. Co roku zebrane nasiona przekazywane są do Nadleśnictwa Suwałki i Głęboki Bród (w 1997 roku przekazaliśmy nasiona jesionu i klonu), z których produkowany jest materiał sadzeniowy na nasze potrzeby. Zakupiony materiał sadzeniowy spełnia wymogi leśnej regionalizacji dla nasion i sadzonek w Polsce. W bieżącym roku uzgodniliśmy odbiór nasion świerka z wyłuszczarni w Jarocinie, pozyskanych w 1992 roku w Wigierskim Parku Narodowym. Park planuje założenie upraw zachowawczych z nasion rodzimego pochodzenia. Nasiona pochodzą z obwodu ochronnego Krzywe z dawnego oddziału 128c, który był wyłączonym drzewostanem nasiennym.
Wykorzystanie materiału sadzeniowego w latach 1990 - 1997 przedstawia poniższa tabela.
Tabela 5. Wykorzystanie sadzonek w latach 1990 - 1997
Wniosek hodowli lasu (analizując całościowo) w roku 1997 roku wykonano w 107%. Niewielkie przekroczenie planu było związane wyłącznie z pracami z zakresu odnawiania, dolesiania luk i przerzedzeń, jak również z pielęgnacją upraw. W jednym przypadku, w Obwodzie Ochronnym Krusznik odstąpiono od wykonania pielenia, gdyż uznano że zabieg jest zbędny (brak zachwaszczenia).
Ilustracja 3. Realizacja rocznego planu ochrony w zakresie hodowli lasu - stan na 31.12.1997 r.
Siedmioprocentowe przekroczenie planu spowodowało stosunkowo mały wzrost planowanych kosztów wykonania zadań ochronnych z zakresu hodowli lasu.
5.4. Pozyskanie drewna
Pozyskanie drewna w ramach cięć pielęgnacyjnych i przebudowy w 1997 roku związane było podobnie jak w latach ubiegłych przede wszystkim z kontynuacją prac porządkowych mających na celu poprawę stanu sanitarnego lasów Wigierskiego Parku Narodowego.
Znacznie poprawił się stan sanitarny w drzewostanach z głównym udziałem świerka w wyniku sprawnie i prawidłowo wykonanych zabiegów ochronnych w latach 1995 - 1996. Powyższy fakt pozwolił na skoncentrowanie prac głównie w drzewostanach sosnowych, które zostały w latach 1995-1996 uszkodzone na skutek obfitych opadów śniegu. Usuwanie śniegołomów i śniegowałów z tych powierzchni leśnych wyszło na pierwszy plan zadań gospodarczych do wykonania w 1997 roku. Zrealizowano również, jak wykaże poniżej zamieszczona szczegółowa analiza pozyskania, najpilniejsze zadania w drzewostanach podlegających zabiegom trzebieżowym II i III klasy wieku. Głownie ze względu na konieczność usuwania złomów i wywrotów sosnowych oraz zachowania pewnej rezerwy w stosunku do opanowanych przez korniki w latach ubiegłych drzewostanów świerkowych, planowana powierzchnia lasów objętych trzebieżami wczesnymi i późnymi została ograniczona w poszczególnych obwodach ochronnych do drzewostanów pilnie wymagających pielęgnacji.
W analizowanym okresie pozyskano ogółem 21645 m3 surowca drzewnego, z czego 21014 m3 stanowi grubizna. Głównym źródłem pozyskanej grubizny było użytkowanie przygodne w ramach cięć sanitarnych - 19480 m3, co stanowi ok. 93% ogólnej masy grubizny. Pozostała masa - 1534m 3, tj. ok. 7%, to surowiec średnio i wielkowymiarowy pozyskany w ramach trzebieży.
Pozyskana masa grubizny w ramach cięć sanitarnych wynikła z usuwania drzew zasiedlonych przez szkodniki wtórne świerka i sosny oraz drzew nie zasiedlonych, głownie śniegołomów i śniegowałów:
Dla porównania w 1996 roku sytuacja wyglądała następująco:
Jak wynika z powyższych danych na podobnym poziomie pozostało w roku bieżącym pozyskanie drewna z usuwanych złomów i wywrotów, jednak znacznie zmalał rozmiar drzew opanowanych przez szkodniki. Sytuacja ta wyraźnie wskazuje na fakt prawidłowo i skutecznie przeprowadzonych zabiegów porządkowych, głównie w zagrożonych drzewostanach świerkowych.
Plan powierzchniowy i wykonanie cięć pielęgnacyjnych w ramach trzebieży wynosił odpowiednio:
Realizacja założonego planu była utrudniona ze względu na konieczność usuwania złomów i wywrotów sosnowych. Ze względu na szczególnie trudną sytuację sanitarną drzewostanów z dużym udziałem uszkodzonych drzew sosnowych na terenie Obrębu Ochronnego Maćkowa Ruda, nie planowano cięć pielęgnacyjnych na tym terenie. Dodatkowo część złamanych i wywróconych drzew została usunięta z drzewostanów młodszych klas wieku, co znacznie rozluźniło ich zwarcie, poprawiło stan zdrowotny częściowo zastępując typowe zabiegi pielęgnacyjne.
Plan powierzchniowy zabiegów trzebieżowych na 1998 rok uległ znacznemu zwiększeniu w stosunku do br. do 242 ha. Wynika to przede wszystkim z mniejszego planu pozyskania drewna w ramach użytków przygodnych i możliwości przerzucenia sił roboczych i środków na wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych. Na planowany rozmiar trzebieży miała również wpływ ocena drzewostanów dokonana przez pracowników BULiGL w trakcie opracowywania materiałów do Planu Ochrony Wigierskiego Parku Narodowego. Przedstawili oni listę drzewostanów wymagających pilnego wykonania zabiegów pielęgnacyjnych, z której po weryfikacji dokonanej przez służbę terenową, do realizacji w 1998 roku przyjęto najpilniejsze.
STRUKTURA POZYSKANIA DREWNA WG GATUNKÓW I SORTYMENTÓW
W 1997 roku pozyskanie grubizny wg gatunków przestawiało się następująco:
Pozyskanie gatunków iglastych pochodziło głownie z użytkowania przygodnego (ok. 96%). Drewno sosnowe pozyskiwano w większości ze śniegołomów i śniegowałów - ponad 11 900 m3, natomiast świerkowe z posuszu czynnego i jałowego - 4 800 m3 W przypadku gatunków drzew liściastych źródłem pozyskania były przede wszystkim trzebieże (ok. 63% ogólnego pozyskania).
Struktura procentowa pozyskania wg sortymentów wygląda następująco:
Pomimo przeważającej masy pozyskanych sortymentów wielkowymiarowych w stosunku do średniowymiarowych zauważalna jest zmiana proporcji pozyskania w odniesieniu do lat ubiegłych. Dla porównania w 1996 roku udział sortymentów wielkowymiarowych wynosił ponad 67% całkowitego pozyskania grubizny. Powyższy fakt związany jest przede wszystkim ze zmniejszonym rozmiarem pozyskania w użytkach przygodnych i stopniowym koncentrowaniem głównych zadań w drzewostany młodszych klas wieku wymagające cięć pielęgnacyjnych. Taki stan rzeczy będzie stopniowo pogłębiał się jeszcze bardziej w 1998 roku, gdzie planowana do pozyskania masa sortymentów stosowych dwukrotnie przewyższa sortymenty wielkowymiarowe.
ANALIZA WYKONANIA PLANU MASOWEGO WG POSZCZEGÓLNYCH POZYCJI TRZEBIEŻOWYCH I PRZYGODNYCH
Według przyjętych do realizacji planów na 1997 rok masa pozyskanego drewna w ramach użytków przygodnych wynosiła 24 133 m3, z czego wykonano 19 480 m3. Różnica pomiędzy planem i wykonaniem pozyskania wynikła głównie z niewykonania zaplanowanej masy drewna świerkowego. Szacunek tego gatunku wykonany zgodnie z obowiązującymi zasadami na podstawie wyników z lat ubiegłych był znacznie zawyżony co spowodowane było występującą gradacją kornika w latach 1995-1996. Przekroczono natomiast pozyskanie drewna sosnowego. Wynikło to z konieczności usunięcia śniegołomów z częściowo tylko uszkodzoną koroną. Nie zostały one usunięte w 1996 roku i pozostawione do obserwacji, ponieważ uszkodzenia były stosunkowo nieduże. W 1997 roku drzewa te zaczęły usychać, szczególnie na gruntach porolnych i należało je usunąć z drzewostanu ze względów sanitarnych.
Plan i wykonanie masowe w cięciach pielęgnacyjnych przedstawia poniżej zamieszczona tabela:
Jak wynika z przedstawionego zestawienia ogólny rozmiar pozyskania drewna w ramach zabiegów trzebieży wczesnych i późnych nieznacznie przewyższa przyjęty do realizacji plan. Jednakże przy analizie szczegółowej poszczególnych pozycji te różnice w niektórych przypadkach są bardzo duże. Szczególnie wyjaśnienia wymagają przekroczenia w następujących oddziałach:
W ramach tej pozycji zostały pozyskane następujące sortymenty:
Pozyskanie gatunków iglastych na tej pozycji zwiększyły nie ujęte w szacunku brakarskim śniegołomy. Leśniczy odpowiedzialny za sporządzenie szacunku został przesunięty na stanowisko podleśniczego.
SPRZEDAŻ DREWNA
W 1997 roku sprzedano ogółem 22569 m3 drewna, w tym 21936 m3 grubizny. Szczegółowo strukturę sprzedaży wg sortymentów przedstawia tabela „Sprzedaż drewna” - załącznik nr 10a do niniejszej analizy.
Pozostający niesprzedany zapas drewna na koniec analizowanego roku wyniósł ogółem 339 m3, z czego:
5.5. Ochrona ekosystemów wodnych
W roku 1997 czynną ochroną objęte było 7 jezior o łącznej powierzchni 2537,34 ha (Wigry, Pierty, Mulaczysko, Omułówek, Postaw, Leszczewek, Krusznik). Ochrona pozostałych wód wchodzących w skład W.W.O.O. Wigry o powierzchni 264,45 ha (Białe k. Piert, Czarne k. Gawrych Rudy, Czarne k. Bryzgla, Klonek, Białe, Długie, Okrągłe, Muliczne, Królówek, Suchar Wielki) polegała na zwalczaniu kłusownictwa oraz ograniczaniu penetracji w zakresie zgodnym z statusem ochronnym jeziora oraz stosującymi się doń przepisami ochronnymi.
Ochronę czynną realizowano poprzez zabiegi biomanipulacyjne zmierzające do kształtowania właściwych z punktu widzenia ochrony ekosystemów wodnych stosunków ilościowych i jakościowych w zespołach ryb. W tym celu wykonano:
W.W.O.O. Wigry współpracował ze Strażą Parku oraz Policją w zwalczaniu na terenie Parku przestępstw i wykroczeń przeciwko przepisom z zakresu ochrony przyrody, w szczególności kłusownictwa rybackiego, które z przyczyn powodowanych dużą wartością handlową ryb, nastawione jest na cenne ekologicznie ryby drapieżne jak: szczupak, węgorz, a także sielawę i sieję.
ZARYBIENIA
W 1997 roku wybrane jeziora Parku zarybiono sielawą, sieją, szczupakiem, sumem oraz trocią jeziorową. Materiał zarybieniowy sielawy, siei i szczupaka wyprodukowano we własnej wylęgarni wykorzystując pozyskane z jezior Parku tarlaki. Podobnie jak w poprzednich latach Park przyjmował do inkubacji ikrę od rybackich użytkowników jezior z terenu woj. suwalskiego i pobierał za inkubację opłaty. Uzyskane z usług oraz sprzedaży własnych nadwyżek wylęgu wpływy pieniężne znacznie obniżyły koszty utrzymania wylęgarni. Jednocześnie wiele podmiotów użytkujących wody w celach rybackich uzyskało wymagany i poszukiwany materiał zarybieniowy sielawy, siei, szczupaka.
Tabela 6. Produkcja materiału zarybieniowego (w szt.) w wylęgarni Wigierskiego Parku Narodowego w 1997 roku.
W 1997 roku dokonano zarybień jeziora Wigry poznakowanym materiałem zarybieniowym suma oraz troci jeziorowej. Znakowanie wykorzystane będzie do oceny efektywności zabiegu restytucji tych gatunków do wód Parku, badania ich tempa wzrostu, migracji, liczebności.
Dokonane w 1997 roku zarybienia w sztukach przedstawia poniższa tabela:
Tabela 7. Rozmiar zarybień (w szt.) wykonanych w wodach Parku w 1997 r.
1 - materiał zarybieniowy poznakowany przy pomocy barwnika (niebieski alcjan, 3-4 kropki na kości szczękowej dolnej) 2 - materiał zarybieniowy poznakowany przy pomocy znaczków (czerwony znaczek wpinany pod płetwę grzbietową)
ODŁOWY
W 1997 roku odłowy regulacyjne przeprowadzano w 7 jeziorach. Ponadto w jeziorze Wigry wykonano odłowy tarlaków szczupaka, sielawy i siei w celu pozyskania ikry do wychowu materiału zarybieniowego. Masę odłowionych ryb w kilogramach, w rozbiciu na gatunki i sortymenty przedstawia tabela 8. Celom ochrony podporządkowany był Regulamin Sportowego Połowu Ryb w Wybranych Wodach WPN, który poprzez zawarte w nim postanowienia ukierunkowano na odłów gatunków karpiowatych. W stosunku do 1996 roku uległ niewielkiej zmianie dopuszczającej w 1997 roku połów lina.
Tabela 8. Wielkość odłowów (w kg) w wodach Parku w 1997 r.
*gatunek pozyskiwany tylko do sztucznego rozrodu.
W 1997 roku sprzedano następujące ilości licencji wędkarskich:
Łączna ilość sprzedanych w 1997 roku licencji, jak również ich poszczególnych kategorii jest podobna do notowanej sprzedaży w ciągu roku 1995 i 1996 i wskazuje na ustabilizowaną od trzech lat presję wędkarską.
W końcowych dniach sierpnia i na początku września, w końcu stagnacji letniej, w jeziorze Wigry, na plosie południowym w obrębie toni Podłużna i Poprzeczna, wystąpiło punktowe śnięcie sielawy i siei. Wykonane 4 września, w miejscu śnięcia ryb badania wykazały, iż przyczyną śnięcia była bardzo niska koncentracja tlenu uniemożliwiająca bytowanie ryb już poniżej 7 metra. Przyczyną takiego stanu rzeczy był stan pogody w sierpniu, którego dni charakteryzowały się bardzo wysokimi temperaturami, brakiem wiatru i opadów deszczu. Dodatkowym też czynnikiem sprzyjającym tak niskiej koncentracji tlenu jest eutrofizacja wód. Śnięcie miało 4 dniowy przebieg a obserwowana ilość martwych ryb wynosiła ok. 50 kg dziennie. Fakt ten nie wpłynął więc na drastyczne obniżenie liczebności sielawy i siei.
5.6. Ochrona fauny
Program ochrony fauny w 1997 roku prowadzony był przy pomocy finansowej Fundacji EkoFundusz z Warszawy. W ramach dotowanego przez fundację projektu „ Ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt Wigierskiego Parku Narodowego” wykonano szereg prac mających na celu bardziej rozległe i skuteczniejsze prowadzenie zabiegów ochronnych wśród fauny Parku. Poprzez wykupywanie od prywatnych właścicieli podmokłych terenów i bagienek a więc nieużytków, które dla Parku przedstawiały bardzo wysoką wartość przyrodniczą, zabezpieczono te obszary przed ich rekultywacją. Zachowano w ten sposób naturalne środowiska życia i rozwoju występujących tam ptaków, płazów, owadów oraz innych organizmów, w tym także bezkręgowców.
W celu poprawienia warunków lęgowych dla ptaków w roku 1997 wywieszono 205 szt. nowych skrzynek lęgowych oraz oczyszczono 685 szt. starych. Wykonano 60 szt. budek lęgowych drążonych w osice, przeznaczonych dla gatunków ptaków wodnych takich jak tracz i gągoł. W ramach ochrony bociana białego przygotowano 30 drewnianych platform pod istniejące gniazda bocianie, które zostaną umieszczone na dachach gospodarstw lub na słupach. Jest to jedna ze skutecznych metod ochrony konstrukcji dachu przed ich uszkodzeniem. Wykonano także 10 dużych karmników dla ptaków, które posłużą do dokarmiania ptactwa w okresie zimowym. Część karmników Park przekazał szkołom, z którymi prowadzi bieżącą współpracę. W miesiącach zimowych regularnie wykładano karmę dla ptaków.
Dla ochrony mrówek, w miejscach szczególnie narażonych na penetrację turystów wykonano 50 ogrodzeń mrowisk. W 1998 roku planujemy także przystąpić do czynnej ochrony nietoperzy poprzez stworzenie im dodatkowych nowych miejsc odpoczynku i rozmnażania. Jest to podyktowane tym, że w związku z rozwojem turystyki na terenie Parku stopniowo zostają zagospodarowywane wcześniej nie użytkowane strychy, poddasza i opuszczone budynki, a więc miejsca w których zwierzęta te miały swoje kryjówki.
W ramach ochrony bobrów, w 1997 roku kontynuowane były prace pod kierunkiem prof. Władysława Aulaka, realizowane przez studentów Wydziału Leśnego SGGW w Warszawie. Dotyczyły one przeprowadzenia szczegółowej inwentaryzacji żeremi i tam bobrowych oraz określenia wielkości populacji tego gatunku na terenia Parku i wpływu na jego środowisko. Wielkość szkód wyrządzona przez bobry w 1997 roku oszacowana były na 65,83 m3 (tj. 101,38 m.p) Wartość szkód wyrządzonych przez bobry wyniosła 2 300,68 PLN z czego 208,73 PLN wypłacono w gotówce a pozostałą część odszkodowania tj. 2 091,95 przekazana była w formie drewna opałowego co stanowiło 65,65 mp opału iglastego.
W ramach ochrony gatunków pszczół dziko żyjących znajdujących się na czerwonej liście zwierząt zagrożonych wyginięciem (tj. Antophora acervorum, Antophora plagiata, Antidium manicatum, Megachile ericetorum, Megachile rotundata, Osmia rufa, Osmia mustelina i Hoplitis adunca) podjęto działania mające na celu stworzenie im miejsca do gniazdowania. Powstają w związku z tym drewniane konstrukcje wypełnione, mieszaniną gliny i trzciny, a więc materiałów w których owady te bytują. Budowle te spełniają podwójną funkcję, gdyż oprócz nowego miejsca gniazdowania pszczół mogą stanowią podstawę do tablic informacyjnych, koszy na śmieci itp.
Podjęto także wstępne prace związane z restytucją raka szlachetnego. Obecnie gatunek ten jest wypierany przez bardziej odpornego na zagrożenia raka pręgowanego. Prace te polegały na prowadzeniu na wybranym zbiorniku wodnym (jez. Gałęziste) odłowów raka pręgowanego w celu przygotowania go do zaraczenia rakiem szlachetnym. W przypadku powodzenia tych prac podobne programy realizowane będą na innych jeziorach Parku.
5.6.1 Ochrona zwierzyny łownej.
Podobnie jak w latach 1995-1996 tak i w roku 1997 obowiązywały zasady i wytyczne w sprawie redukcji niektórych gatunków fauny na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, wprowadzone w życie przez Dyrektora Parku mocą Zarządzenia Nr 29 z 1995 roku. Wiodąca w trakcie opracowywania tych zasad idea, aby wykorzystać dotychczasowe osiągnięcia naukowe z zakresu ustalania liczebności, wielkości i zachowania odpowiedniej struktury wiekowej i płciowej dla gatunków zwierząt łownych oraz z założenia, że w przypadku zmniejszania się rozmiaru szkód wyrządzanych przez te zwierzęta zmniejsza się też rozmiar redukcji w stosunku do zaplanowanej, wydaje się być słuszną. Mamy nadzieję, że zostanie ona potwierdzona w prowadzonych obserwacjach oraz w operacie ochrony fauny będącym elementem Planu Ochrony Wigierskiego Parku Narodowego.
W związku z potrzebą ochrony upraw, młodników i naturalnych odnowień przed zgryzaniem oraz ograniczeniem szkód w uprawach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę, zaplanowano na rok 1997 redukcję populacji zwierzyny grubej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego o 95 szt. w tym 18 jeleni, 22 sarny i 55 dzików. Zredukowano 49 szt. co stanowi 51,5% założonego planu. Nie obserwowano tak dużych upadków saren i dzików jak w roku 1996. Niepokojącym stał się fakt, iż w 1997 roku wyraźniej niż w latach poprzednich dał się zauważyć proceder stosowania kłusownictwa. We wnykach znaleziono 10 zwierząt a mianowicie: 2 łosie (klępa, łoszak) 2 jelenie (łanie) 2 sarny (kozy) 3 lisy i 1 jenot. Szczególnie przykrym jest znalezienia się w tej grupie łosi, gatunku który nie był planowany w 1997 roku do redukcji. Podejrzewamy, że następną formą kłusownictwa (zaobserwowaną jesienią 1997 roku) jest nielegalny odstrzał czego potwierdzeniem może być znalezienie trzech martwych dzików wcześniej ranionych kulą poprzez niecelny strzał, w obwodach w których nie było wydane zezwolenie na odstrzał redukcyjny.
W roku 1997 podjęto redukcję sarny, po rocznej przerwie mającej na celu umożliwienia zregenerowania się tego gatunku pod względem ilościowym, po zaobserwowanych upadkach zimą w 1995 i 1996 roku. W analizowanym roku zinwentaryzowano 4 szt. padniętych saren (2 szt. zaduszone przez strzykacze, 1 szt. padła w wyniku ostrego zapalenia jelit, 1 szt. nie ustalono powodu). Analiza redukcji przedstawiona została w załączniku nr 11 i 11A.
Założony na 1996 rok plan redukcji sarny został wykonany w 73%, jelenia w 33%, dzika w 49%. Ze względu na niski stan liczebności łosia po raz kolejny odstąpiono całkowicie od jego redukcji. Od końca 1994 roku obserwowany jest stopniowy wzrost pogłowia dzika co wpłynęło na wzrost powierzchni zredukowanej szkód.
W roku 1997 powierzchnia zredukowana szkód w uprawach rolnych wyniosła 15,82 ha. Wielkość ta jest ponad dwukrotnie niższa niż w roku 1995 ale o 4.03 ha tj. 25,5% wyższa niż w roku 1996. Wynik taki zmusza do dokładniejszej analizy w 1998 roku miejsca szkody ze wskazaniem miejsca redukcji. W czasie nasilenia się występowania szkód w uprawach rolnych, wykładano w lesie karmę, która miała spowodować „zatrzymanie się” zwierzyny, aby nie wychodziła ona na pola. W tym celu uprawiano także poletka zaporowe, których łączna powierzchnia wyniosła w 1997 roku 1.96 ha.
5.7. Grunty rolne
Powierzchnia gruntów rolnych na terenie Parku wynosi 2 228,84 ha. co stanowi 14,8% całkowitej jego powierzchni (załącznik nr 1.). Zestawienie tej powierzchni z podziałem na gminy i własności zilustrowane jest w załączniku nr 3, przy czym:
W formie deputatów użytkowanych było 68,24 ha gruntów ornych, łąk i pastwisk. Wydzierżawiono 47,04 ha gruntów ornych, łąk i pastwisk. Powierzchnia gruntów rolnych znajdujących się w zarządzie Wigierskiego Parku Narodowego uległa zmianie w stosunku do lat poprzednich w wyniku wykonania przez BULiGL korekty klasyfikacji gruntów. Na potrzeby Parku w ramach zespołów rolnych użytkowane było 7.92 ha z czego 5.95 ha było wykorzystane pod zasiewy owsa, a pozostała część wykorzystywana była przy pozyskaniu siana. Zarówno owies jak i siano zostało wykorzystane przy regulacji kierunków przemieszczania się zwierzyny w okresie intensyfikacji szkód.
5.8. Ochrona przed szkodnictwem
W celu ochrony Wigierskiego Parku Narodowego przed szkodnictwem na jego terenie działa Straż Parku. W roku 1997 w Straży Wigierskiego Parku Narodowego zatrudnionych była sześć osób - Komendant Straży Parku plus pięciu funkcjonariuszy Straży Parku. Komórka ta, wyposażona jest w krótką broń palną (pistolety typu P-83 - 6 szt.), ręczne miotacze gazu, oraz indywidualne środki łączności (radiotelefony noszone Motorola P.-200 - 6 szt.). Ponadto Straż Parku posiada do swojej dyspozycji dwa samochody terenowe wyposażone w radiotelefony przewoźne (Łada Niwa wyposażona w radiotelefon Yaesu FTL 1011 i Suzuki Samuraj wyposażony w radiotelefon Motorola M.-208), motorówkę ścigacz także z radiotelefonem Motorola M.-208 oraz łódź wiosłową przystosowaną do pływania z przyczepnym silnikiem zaburtowym.
Zadaniami Straży Parku Narodowego są:
Dotychczasowe działanie Straży Parku należy uznać za poprawne. Opracowywane miesięczne plany pracy uwzględniły ochronę całego obszaru Wigierskiego Parku Narodowego poprzez penetrację tych terenów przez patrole Straży Parku. Na bazie zdobytych informacji organizowano zasadzki na potencjalnych przestępców Nie przyniosły one jednak większych rezultatów. Praktycznie z każdego tygodnia pracy starano się wyciągać wnioski, analizować gdzie i kiedy popełniono błędy, jak rozpracować następny podobny przypadek. Wciągu analizowanego roku w związku z naruszeniem dyscypliny pracy zwolniony został Komendant Straży Parku. Zatrudniony został nowy pracownik na stanowisko po. Komendanta Straży Parku oraz utworzone zostało stanowisko Zastępcy Komendanta Straży Parku. Strażnicy Straży Parku brali udział w organizowanym przez Krajowy Zarząd Parków Narodowych szkoleniu w zakresie funkcjonowania i działalności Straży Parków Narodowych. Działalność kontrolna Straży Parku została także omówiona w punkcie 8.2. Kontrole wewnętrzne, wyniki tej działalności przedstawione są w załączniku nr 18.
5.9. Infrastruktura gospodarcza
W analizowanym okresie rozpoczęto szereg inwestycji których zadaniem była poprawa infrastruktury gospodarczej Wigierskiego Parku Narodowego. Część prac inwestycyjnych było ich kontynuacją z roku 1996. Dokonano konserwacji sprzętu łączności bezprzewodowej oraz łączności telefonicznej. Prowadzono prace remontowo - budowlane związane z poprawą stanu technicznego osad i budynków gospodarczych. W osadach służbowych Parku prowadzone były liczne gruntowne remonty. W części osad się one już zakończyły a w części prowadzone będą także w roku przyszłym. Prowadzono też prace remontowe wewnątrz budynku Dyrekcji Parku w celu optymalnego wykorzystania znajdujących się w nim pomieszczeń. Wybudowano garaż na 5 samochodów.
Rozbudowana została także sieć komputerowa w Parku. Związane to było z zakupem nowego sprzętu komputerowego, odpowiedniego oprogramowania oraz adaptacją poddasza Dyrekcji na pomieszczenia biurowe. Układając realizowane w 1997 roku prace z zakresu remontów w porządku chronologicznym, przedstawiają się one w sposób następujący:
Styczeń 1997
W Lipniaku:
W Mikołajewie:
W Czerwonym Folwarku:
Budynek magazynowy - wyremontowane wnętrza, wymienione stare nieszczelne pokrycie dachu z eternitu na płyty Onduline oraz odnowiono elewację budynku.
Styczeń - Kwiecień 1997
Luty 1997
Luty - Kwiecień 1997
Luty - Maj 1997
Marzec 1997
Kwiecień - Czerwiec 1997
Maj 1997
Czerwiec 1997
Wrzesień 1997
Październik 1997
Listopad 1997
Przy tak dużym rozmiarze prac i zakupów inwestycyjnych nastąpiła znaczna poprawa infrastruktury gospodarczej. Jednak potrzeby w tym zakresie są jeszcze bardzo duże, a prace i działania z tym związane muszą być w dalszym ciągu prowadzone.
Zamierzenia inwestycyjne na rok 1998.
|