Wylęgarnia WPN cz.2

Rys.1 Schemat funkcjonowania wylęgarni WPN w Tartaku

Ważnym usprawnieniem pracy obiektu jest zastosowane dwuźródłowe zasilanie w wodę. Oprócz dotychczasowego zasilania z cieku Piertanka można obecnie korzystać z wody doprowadzanej rurociągiem z jeziora Omułówek położonego o 100 metrów od wylęgarni. Rozwiązanie takie zwiększa bezpieczeństwo pracy obiektu oraz, w przypadku inkubacji ikry ryb tarła wiosennego, eliminuje negatywny wpływ warunków atmosferycznych na efekty inkubacji. Nowym elementem zastosowanym w do uzdatniania pobieranej wody jest mikrosito. Urządzenie to posiada układ automatyki kontrolno-sterującej umożliwiający bezawaryjną i oszczędną pracę oraz zapewnia bardzo dobrą jakość wody podczas całego okresu wychowu materiału zarybieniowego.

Niektóre urządzenia zamontowane w wylęgarni zostały zakupione w 1995 roku ze środków NFOŚiGW. Należą do nich wspomniane wcześniej aparaty inkubacyjne oraz zestaw prądotwórczy. Agregat stanowi awaryjne źródło zasilania w przypadku zaniku prądu w sieci. Podłączone są do niego wszystkie niezbędne do prawidłowej pracy wylęgarni urządzenia jak: pompy, mikrosito i oświetlenie pomieszczeń.
W wylęgarni pozostało w stanie prawie niezmienionym wiele elementów starych, stanowiących o unikatowych i zabytkowych już walorach obiektu. W hali inkubacyjnej zachowano niespotykany w innych wylęgarniach układ doprowadzalników oraz basenów do przetrzymywania wylęgu. Odrestaurowano turbinę wodną napędzającą dawniej pompy.
W maszynowni odnowiono przekładnie przekazujące dawniej napęd z turbiny na generator napięcia. Pozostawiono także sekcję filtrów żwirowych, która wykorzystywana jest częściowo jako zbiornik retencyjny do zasilania aparatów inkubacyjnych. Wszystkie te elementy są w dalszym ciągu sprawne technicznie, stanowią dużą atrakcję dla coraz częściej zwiedzających wylęgarnię osób. W ramach projektu zakupiono także wiele potrzebnych do wylęgarni urządzeń, m.in. wieloparametrowy miernik do kontroli jakości wody, butlę tlenową z reduktorem do natleniania wody podczas przewozu materiału zarybieniowego, naczynia izotermiczne do przewozu ikry do wylęgarni.

Turbina wodna
Fot.7 Zabytkowa turbina wodna

Fot. 8. Wnętrze maszynowni z sekcją pomp
(u góry widoczne stare przekładnie napędzające dawniej turbinę i generator napięcia)

Akcesoria te stanowią ważne uzupełnienie wyposażenia wylęgarni i zapewniają prawidłowy przebieg czynności związanych z pozyskiem ikry oraz zarybianiem. W ramach zadania wykonano także sadze do przetrzymywania złowionych tarlaków. Sadze zamontowano w hangarze nawodnym w Czerwonym Folwarku. W hangarze tym wykonano także odpowiednie zabezpieczenia przed kradzieżą.

Integralną składową modernizacji ośrodka była odbudowa jazu piętrzącego na cieku Piertanka, który zapewnia wodę potrzebną do funkcjonowanie wylęgarni. Odbudowany jaz, zgodnie z przyjętymi założeniami, posiada identyczne parametry w porównaniu ze stanem przed remontem.
Przy wjeździe na teren wylęgarni zlokalizowano parking wraz charakterystyczną dla WPN bramą, na której znajdują się tablice informujące o historii obiektu oraz obecnym profilu działalności.

Fot. 9 Tablica umieszczona
na bramie wjazdowej do wylęgarni.

Zastosowane w wylęgarni rozwiązania modernizacyjne są optymalne i adekwatne do planowanego podniesienia efektywności wylęgania gatunków produkowanych obecnie (sielawa, sieja, szczupak) i rozszerzenia produkcji o gatunki nowe (sum, pstrąg potokowy, troć jeziorowa). Zarybianie tymi gatunkami jest zgodne z priorytetami aktywnej ochrony ichtiofauny w wodach Wigierskiego Parku Narodowego.
Nowe możliwości techniczne wylęgarni wzmocnią także rolę ochroną obiektu w wodach regionu graniczącego z Parkiem. Dawny obszar działalności wylęgarni obejmował 89 jezior o łącznej powierzchni prawie 10 000 ha. Brak w tym regionie ośrodków zarybieniowych sprawia, iż w nie ma alternatywy dla uzyskania potrzebnych ilości i rodzajów materiału zarybieniowego bez działalności wylęgarni w Tartaku. Obecnie obiekt może sprostać w całości produkcji wylęgu sielawy, siei szczupaka, czyli gatunków kluczowych w gospodarowaniu populacjami ryb na tym terenie. W przypadku suma, pstrąga potokowego, troci jeziorowej odbudowa pożądanej liczebności tych ryb w oparciu o narybek uzyskany w wylęgarni, będzie realizowana początkowo głównie w wodach WPN, później w miarę uzyskiwania zadowalających efektów w innych wodach z poza terenu Parku.

Zmodernizowany ośrodek produkcji narybku w Tartaku stanowi nową jakość w polskim wylęgarnictwie. Decyduje o tym wysoki poziom techniczny obiektu pozwalający uzyskiwać minimalne straty związane z produkcją, szeroką gamę gatunkową, optymalne sortymenty wielkościowe, dużą ilość narybku w połączeniu z niskimi kosztami produkcji.
Wylęgarnia spełnia surowe warunki weterynaryjne wymagane przy wylęgu narybku, które weszły w życie w 1998 roku mocą Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, i które to wzorowane są na przepisach obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Wystawia to najlepszą ocenę dla wykonanych prac remontowo-modernizacyjnych. Dziś, po ponad 70 latach prawie nieprzerwanej pracy, wylęgarnia w Tartaku posiada, oprócz wyjątkowej wartości zabytkowej dużą wartość techniczną nawiązującą do wspaniałej historii tego obiektu.