Wiatrołuża
Rozlewiska Wiatrołuży przy
tamach bobrowych |
Wiatrołuża wypływa z torfowisk położonych na północny-wschód od wsi
Kaletnik. Jest to niewielka rzeka nizinna o długości około 10 km, z czego 8
km jej biegu przypada na obszar
WPN-u.
Źródliskowy, górny fragment Wiatrołuży leży poza granicami WPN-u. Jest on
uregulowany i przypomina rów melioracyjny - rzeka niesie swe wody prostym,
wąskim i płytkim korytem po żwirowo-piaszczystym podłożu, w otoczeniu łąk i pól uprawnych.
"Kamienna" tama bobrowa |
Na terenie WPN-u Wiatrołuża jest naturalnym ciekiem - na prawie całym biegu
płynie w otoczeniu lasów i miejscami wcina się głęboko w teren.
Początkowy odcinek rzeki ma duży spadek - nurt tu jest dosyć szybki, rzeka
silnie meandruje.
W okolicach Lipniaka charakteryzuje się bardzo dużymi, sezonowymi zmianami
przepływu. Po wiosennych wezbraniach poziom wody szybko opada, a rzeka
odsłania swoje piaszczysto-żwirowe, miejscami kamieniste, dno.
Rzekę przegradzają w wielu miejscach tamy bobrowe, tworzą się rozlewiska.
Ciekawe jest to, iż na odcinkach gdzie dno rzeki nie jest pokryte mułem
bobry wykorzystują do budowy tam, poza gałęziami, także różnej wielkości
kamienie.
Nad Wiatrołużą |
Panoramę górnego odcinka doliny Wiatrołuży można podziwiać z wieży widokowej
(spłonęła 14 kwietnia 2010 r., prawdopodobnie w wyniku podpalenia - red.).
Krótki szlak prowadzący do tego punktu rozpoczyna się na małym parkingu przy
drodze Lipniak - wieś Wiatrołuża.
W środkowym biegu zasila Wiatrołużę w wodę, niewielki, podobny do niej pod
względem warunków siedliskowych i przyrodniczych, prawobrzeżny dopływ -
Maniówka oraz liczne źródła. Duża ilość wody dopływającej ze źródeł
powoduje, iż w okresie letnim temperatura wody w rzece jest tu o kilka
stopni niższa niż w innych ciekach wodnych parku. Poniżej dopływu Maniówki
rzeka znacznie się poszerza oraz pogłębia. Płynie teraz wolno przez rozległe
torfowiska - obszar stopniowo zarastających, od dawna nie użytkowanych
wilgotnych łąk. Dno pokrywa grząski muł.
Wiatrołuża powyżej dopływu
Maniówki |
W dolnym biegu Wiatrołuża przepływa przez płytkie, w znacznej części
porośnięte przez rośliny o liściach pływających jezioro Królówek i ostatecznie wpada do północnej części jeziora Pierty.
O wyjątkowej wartości przyrodniczej Wiatrołuży decydują głównie zespoły
roślinne związane ze środowiskiem zabagnionych dolin rzecznych.
W miejscach zatorfionych wykształca się miejscami łęg olszowo-świerkowy, w
którym dominuje świerk oraz olsza czarna. W silnie uwodnionych torfowiskach
zasilanych wodami wysiękowymi występuje także zespół sierpowca i turzycy
bagiennej. Buduje go wiele rzadkich gatunków jak: rosiczka długolistna,
kruszczyk błotny, lipiennik Loesela, skalnica torfowa oraz wiele gatunków
mchów.
W dolnym biegu Wiatrołuża płynie
przez rozległe torfowiska |
Charakterystyczne dla doliny Wiatrołuży są szuwary wielkoturzycowe rosnące
na silnie uwodnionych torfach. Budują je zespoły turzycy błotnej, turzycy
pęcherzykowatej, turzycy sztywnej, turzycy tunikowej, turzycy dzióbkowatej,
trzcinnika lancetowatego i narecznicy błotnej. Czasami niewielkie płaty
tworzy też zespół turzycy łuszczkowatej oraz irysa żółtego.
W celu ochrony najcenniejszych przyrodniczo terenów doliny rzecznej nad
Wiatrołużą ustanowiono dwa obszary ochrony ścisłej - Wiatrołuża I i
Wiatrołuża II. Poza tymi obszarami, na wybranych stanowiskach występowania
rzadkich gatunków roślin prowadzi się czynną ochronę siedlisk. Polega ona na
usuwaniu z torfowisk krzewów i podrastających drzew, czyli powstrzymywaniu
naturalnej sukcesji. Dzięki temu we florze parku zachowane zostaną gatunki
typowe dla wilgotnych, ekstensywnie użytkowanych łąk i torfowisk, m.in.
pięknie kwitnące storczyki.
|