JEZIORA I RZEKI WPN

 

 Wody stojące
 Jeziora
 Jeziorka
 Suchary
 Wody płynące
 Czarna Hańcza
 Wiatrołuża
 Kamionka
 Małe rzeki
 Strona główna
 WPN-u

 

Tekst:
Michał
Osewski
 
Zdjęcia: 
Maciej
Kamiński,
Lech Krzysztofiak

  

  

  

Jeziora

  

Jezioro Białe Wigierskie

WPN wyróżnia na tle innych parków narodowych w Polsce duża liczba i różnorodność jezior. Przyrodnicze zróżnicowanie jezior wynika z ich odmiennej wielkości, głębokości, ukształtowania dna, tempa przepływu i innych czynników, jednak największy wpływ na skład i liczebność zamieszkujących je zespołów roślin i zwierząt ma odmienna żyzność (trofia) poszczególnych zbiorników. 

  

Wzrostowi trofii jezior towarzyszy zmiana warunków środowiskowych - w wyniku rozwoju coraz liczniejszych glonów planktonowych maleje przezroczystość wody oraz następuje szybkie pogarszanie się warunków tlenowych, zwłaszcza w głębszych warstwach wody. Konsekwencją tych zmian jest ustępowanie gatunków tlenolubnych, typowych dla wód o niskiej trofii, oraz zmniejszanie się ogólnej różnorodności zespołów organizmów wodnych. Większość jezior WPN to zbiorniki jeszcze nie przeżyźnione, posiadające wysoką wartość przyrodniczą.

  

"Wyspa kormoranów" na jeziorze Długim

W WPN-ie przeważają umiarkowanie żyzne zbiorniki mezo-eutroficzne (8 akwenów zajmujących 89,5% ogólnej powierzchni jezior WPN-u) oraz średnio żyzne zbiorniki mezotroficzne (6 akwenów zajmujących 8,7% pow. jezior WPN-u). Tylko niewielka liczba zbiorników charakteryzuje się wysoką żyznością, właściwą jeziorom eutroficznym (3 akweny o pow. 47,7 ha i zajmujące niespełna 2% pow. jezior WPN-u).

 

Największe walory przyrodnicze i ekologiczne posiadają najmniej przekształcone przez człowieka jeziora mezotroficzne - charakteryzujące się dużą naturalnością biocenoz wodnych oraz stabilnością warunków siedliskowych.

  

Najczystszym, o najniższej trofii, reprezentującym podtyp a-mezotroficzny, jest jezioro Białe Wigierskie. Jego wody są bardzo przejrzyste, niebieskawe - występująca w nim mała zawartość związków pokarmowych ogranicza rozwój fitoplanktonu.

  

Jeziora Białe i Wigry z lotu ptaka

Roślinność zanurzona w jez. Białym zdominowana jest przez zespół dużych glonów, pokrojem przypominających rośliny naczyniowe - ramienic oraz krynicznicy. Łąki podwodne składają się z głównie ramienicy wielkokolczastej (Chara polyacantha), ramienicy grzywiastej (Ch. jubata), ramienicy przeciwstawnej (Ch. contraria), krynicznicy tępej (Nitellopsis obtusa), oraz nie notowanej w innych jeziorach Parku ramienicy omszonej (Chara tomentosa).

  

Z typowych roślin naczyniowych, które występują tu nielicznie, dno porasta rzadka w innych wodach przesiąkra okółkowa (Hydrilla verticiliata) niewielkie płaty tworzy osoka aloesowata (Stratiotes aloides), wywłócznik kłosowy (Myriophyllum spicatum) oraz rdestnica pływająca (Potamogeton natans). Zawraca uwagę słabo wykształcony pas szuwarów złożony głównie z trzciny (Phragmintes australis) oraz sitowia jeziornego (Schoenoplactus lacustris) - okala on jezioro bardzo wąskim i często przerywanym pasem.

  

  

Południowo-zachodnia część Wigier

Nieco żyźniejszymi (b -mezotroficznymi) jeziorami są: Białe Pierciańskie, Czarne k. Bryzgla, Długie, Okrągłe, Muliczne. Cechuje je wyższa, w porównaniu z podtypem
a - mezotroficznym, produkcja pierwotna;  występują w nich okresowe "zakwity" glonów planktonowych. Fitocenozy wodne reprezentowane są zarówno przez dobrze wykształconą roślinność wynurzoną jak i zanurzoną. 

 

W trzech b-mezotroficznych jeziorach (Długim, Okrągłym i Mulicznym) występują polodowcowe, północnoatlantyckie relikty - rosnąca w płytkim litoralu kłoć wiechowata (Cladium mariscus), oraz budujące łąki podwodne ramienica krucha (Chara fragilis) i pływacz zwyczajny (Utricularia vulgaris).

  

W ichtiofaunie jezior mezotroficznych występują ryby właściwe dla wód czystych, z zimną i dobrze natlenioną wodą w warstwach przydennych - sielawa oraz stynka. Duży jest udział ryb drapieżnych - szczególnie wyrośniętego szczupaka i okonia, które utrzymują liczebność zespołów ichtiofauny, szczególnie ryb karpiowatych , na poziomie zapewniającym im dobrą kondycję zdrowotną oraz wzrostową.

 

Cztery mezotroficzne jeziora - Białe Wigierskie, Długie, Okrągłe, Muliczne ze względu na wysoką różnorodność przyrodniczą, siedliskową, mikrosiedliskową oraz walory krajobrazowe objęta jest ochroną ścisłą. 

 

Najliczniejszą w WPN grupę stanowią jeziora typu mezo-eutroficznego. Zalicza się do nich 8 zbiorników, w tym największe jezioro parku - Wigry. Znaczna zasobność tych jezior w fosfor i azot jest przyczyną mniejszej przejrzystości wód - produkcja fitoplanktonu jest okresami wysoka, latem występują" zakwity" glonów.

 

Wśród roślinności zanurzonej dominują gatunki cieniolubne - głównie rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum), włosienicznik krążkolistny (Batrachium circinatum) oraz rdestnice - przeszyta (Potamogeton perfoliatus) i połyskująca (P. lucens). 

 

W niektórych silniej "kwitnących" jeziorach mezo-eutroficznych, z powodu intensywnie zachodzących procesów mineralizacji materii organicznej, dochodzi do okresowego wyczerpywania się zapasów tlenu, szczególnie w przydennych, najgłębszych warstwach wody.

 

Jezioro Leszczewek

Przykładem żyznego jeziora eutroficznego jest jez. Leszczewek - mały zbiornik otoczony w większości polami uprawnymi oraz zabudowaniami wiejskimi, z których wymywane są biogeny (substancje pokarmowe) użyźniające to jezioro.

 

Konsekwencją nadmiernej żyzności jezior eutroficznych są silne zakwity glonów planktonowych, które utrzymują się w nich przez większą część okresu wegetacyjnego. Mało przejrzysta woda, nie przepuszcza w głąb dostatecznej ilości światła słonecznego dlatego roślinność wodna zdominowana jest przez przybrzeżne szuwary oraz rosnące na niewielkiej głębokości rośliny o liściach pływających - grążele żółte.

  

  

 

  

dalej