Jeziora
Jezioro
Białe Wigierskie
|
WPN wyróżnia na tle innych parków narodowych w Polsce duża liczba i
różnorodność jezior. Przyrodnicze zróżnicowanie jezior wynika z ich
odmiennej wielkości, głębokości, ukształtowania dna, tempa przepływu i
innych czynników, jednak największy wpływ na skład i liczebność
zamieszkujących je zespołów roślin i zwierząt ma odmienna żyzność (trofia)
poszczególnych zbiorników.
Wzrostowi trofii jezior towarzyszy zmiana warunków środowiskowych - w wyniku
rozwoju coraz liczniejszych glonów planktonowych maleje przezroczystość wody
oraz następuje szybkie pogarszanie się warunków tlenowych, zwłaszcza w głębszych warstwach wody. Konsekwencją tych zmian jest ustępowanie gatunków tlenolubnych, typowych dla wód o niskiej trofii, oraz zmniejszanie się
ogólnej różnorodności zespołów organizmów wodnych. Większość jezior WPN to
zbiorniki jeszcze nie przeżyźnione, posiadające wysoką wartość przyrodniczą.
"Wyspa kormoranów"
na jeziorze Długim |
W WPN-ie przeważają umiarkowanie żyzne zbiorniki mezo-eutroficzne (8 akwenów
zajmujących 89,5% ogólnej powierzchni jezior WPN-u) oraz średnio żyzne
zbiorniki mezotroficzne (6 akwenów zajmujących 8,7% pow. jezior WPN-u).
Tylko niewielka liczba zbiorników charakteryzuje się wysoką żyznością,
właściwą jeziorom eutroficznym (3 akweny o pow. 47,7 ha i zajmujące
niespełna 2% pow. jezior WPN-u).
Największe walory przyrodnicze i ekologiczne posiadają najmniej przekształcone
przez człowieka jeziora mezotroficzne - charakteryzujące się dużą
naturalnością biocenoz wodnych oraz stabilnością warunków siedliskowych.
Najczystszym, o najniższej trofii, reprezentującym podtyp a-mezotroficzny, jest
jezioro Białe Wigierskie. Jego wody są bardzo przejrzyste, niebieskawe -
występująca w nim mała zawartość związków pokarmowych ogranicza rozwój
fitoplanktonu.
Jeziora Białe i Wigry z lotu ptaka
|
Roślinność zanurzona w jez. Białym zdominowana jest przez zespół dużych
glonów, pokrojem przypominających rośliny naczyniowe - ramienic oraz krynicznicy. Łąki podwodne składają się z głównie ramienicy wielkokolczastej
(Chara polyacantha), ramienicy grzywiastej (Ch. jubata), ramienicy
przeciwstawnej (Ch. contraria), krynicznicy tępej (Nitellopsis obtusa),
oraz nie notowanej w innych jeziorach Parku ramienicy omszonej (Chara tomentosa).
Z typowych roślin naczyniowych, które występują tu nielicznie, dno porasta
rzadka w innych wodach przesiąkra okółkowa (Hydrilla verticiliata)
niewielkie płaty tworzy osoka aloesowata (Stratiotes aloides), wywłócznik
kłosowy (Myriophyllum spicatum) oraz rdestnica pływająca (Potamogeton natans).
Zawraca uwagę słabo wykształcony pas szuwarów złożony głównie z trzciny (Phragmintes
australis) oraz sitowia jeziornego (Schoenoplactus lacustris) - okala on
jezioro bardzo wąskim i często przerywanym pasem.
Południowo-zachodnia część
Wigier
|
Nieco żyźniejszymi (b -mezotroficznymi) jeziorami są: Białe Pierciańskie,
Czarne k. Bryzgla, Długie, Okrągłe, Muliczne. Cechuje je wyższa, w porównaniu z podtypem
a - mezotroficznym, produkcja pierwotna; występują w
nich okresowe "zakwity" glonów planktonowych. Fitocenozy wodne
reprezentowane są zarówno przez dobrze wykształconą roślinność wynurzoną jak
i zanurzoną.
W trzech b-mezotroficznych jeziorach (Długim, Okrągłym i Mulicznym)
występują polodowcowe, północnoatlantyckie relikty - rosnąca w płytkim
litoralu kłoć wiechowata (Cladium mariscus), oraz budujące łąki podwodne
ramienica krucha (Chara fragilis) i pływacz zwyczajny (Utricularia vulgaris).
W ichtiofaunie jezior mezotroficznych występują ryby właściwe dla wód
czystych, z zimną i dobrze natlenioną wodą w warstwach przydennych - sielawa
oraz stynka. Duży jest udział ryb drapieżnych - szczególnie wyrośniętego
szczupaka i okonia, które utrzymują liczebność zespołów ichtiofauny,
szczególnie ryb karpiowatych , na poziomie zapewniającym im dobrą kondycję
zdrowotną oraz wzrostową.
Cztery mezotroficzne jeziora - Białe Wigierskie, Długie, Okrągłe, Muliczne
ze względu na wysoką różnorodność przyrodniczą, siedliskową,
mikrosiedliskową oraz walory krajobrazowe objęta jest ochroną ścisłą.
Najliczniejszą w WPN grupę stanowią jeziora typu mezo-eutroficznego. Zalicza
się do nich 8 zbiorników, w tym największe jezioro parku - Wigry. Znaczna
zasobność tych jezior w fosfor i azot jest przyczyną mniejszej
przejrzystości wód - produkcja fitoplanktonu jest okresami wysoka, latem
występują" zakwity" glonów.
Wśród roślinności zanurzonej dominują gatunki cieniolubne - głównie rogatek
sztywny (Ceratophyllum demersum), włosienicznik krążkolistny (Batrachium
circinatum) oraz rdestnice - przeszyta (Potamogeton perfoliatus) i
połyskująca (P. lucens).
W niektórych silniej "kwitnących" jeziorach mezo-eutroficznych, z
powodu intensywnie zachodzących procesów mineralizacji materii organicznej,
dochodzi do okresowego wyczerpywania się zapasów tlenu, szczególnie w
przydennych, najgłębszych warstwach wody.
Jezioro Leszczewek
|
Przykładem żyznego jeziora eutroficznego jest jez. Leszczewek - mały
zbiornik otoczony w większości polami uprawnymi oraz zabudowaniami
wiejskimi, z których wymywane są biogeny (substancje pokarmowe) użyźniające
to jezioro.
Konsekwencją nadmiernej żyzności jezior eutroficznych są silne zakwity
glonów planktonowych, które utrzymują się w nich przez większą część okresu
wegetacyjnego. Mało przejrzysta woda, nie przepuszcza w głąb dostatecznej
ilości światła słonecznego dlatego roślinność wodna zdominowana jest przez
przybrzeżne szuwary oraz rosnące na niewielkiej głębokości rośliny o liściach pływających - grążele żółte.
|