|
PŁAZY
|
||||||||||||||||||
Tekst:
|
Żaby
ŻABY Rana są płazami o długich, skocznych nogach z dobrze rozwiniętymi błonami pływnymi, posiadają stosunkowo gładką, wilgotną skórę i dobrze rozwinięte błony bębenkowe. W Polsce występuje sześć gatunków żab, przy czym żaba wodna uważana jest często za płodnego mieszańca powstałego ze skrzyżowania się żaby jeziorkowej i żaby śmieszki. Umownie dzieli się żaby na "zielone" - żaba jeziorkowa Rana lessonae, wodna Rana "esculenta" i śmieszka Rana ridibunda, o zdecydowanie wodnym trybie życia oraz "brunatne" - żaba moczarowa Rana arvalis, trawna Rana temporaria i zwinka Rana dalmatina, o bardziej lądowym charakterze. Na terenie WPN zanotowano cztery gatunki żab (brak jest żaby śmieszki i żaby zwinki).
Żaba moczarowa i żaba trawna występują w Europie i Azji, w Polsce pospolite we wszystkich typach środowisk. Również na terenie WPN spotykamy je na całym niemal obszarze. Na miejsce godów wybierają niewielkie zbiorniki o czystej wodzie, porośnięte trzciną, pałką i sitowiem. Poza okresem godowym występują w lasach liściastych i iglastych oraz na łąkach.
Żaba moczarowa jest nieco mniejsza od żaby trawnej, osiąga 8 cm długości, podczas gdy żaba trawna dorasta do 10 cm. Koniec pyska żaby moczarowej jest zwężony i wyraźnie zaostrzony, natomiast żaby trawnej tępo zaokrąglony. Ubarwienie żab brunatnych jest bardzo zmienne. Ogólnie na grzbietowej stronie ciała przeważa barwa brązowa, plamy mają kolor ciemniejszy, często czarny. Brzuszna strona ciała przybiera kolor żółty lub białawy, a występujące na niej plamy są słabiej widoczne u żaby moczarowej, silniej zaś u żaby trawnej. Wyraźnie zaznaczona jest tzw. maska - czarna plama skroniowa, łącząca się z przodu z plamami nosowymi.
W okresie godowym u samców pojawiają się modzele godowe (czarne zgrubienia na palcach przednich kończyn) oraz parzyste rezonatory wewnątrz jamy gardzielowej. Ponadto grzbiet samców żaby moczarowej podczas godów przyjmuje intensywnie błękitną barwę. U samców żaby trawnej w okolicy podgardzielowej pojawia się sinoniebieskie lub niebieskoliliowe zabarwienie skóry.
Żaba trawna ze snu zimowego budzi się w lutym lub na początku marca, natomiast żaba moczarowa w końcu marca lub na początku kwietnia. Samce pojawiają się w wodzie, gdzie odbywać się będą gody, wcześniej niż samice. Są wtedy bardzo ruchliwe i ustawicznie wydają głosy godowe. Złączone pary opadają na dno zbiornika, gdzie samice składają pakiety skrzeku. Jaja mają z jednej strony barwę czarną, z drugiej białą. Kijanki są trudne do odróżnienia u obu gatunków żab brunatnych, zwłaszcza w początkowym stadium rozwoju. Wyrośnięte kijanki żaby moczarowej są ciemniejsze (prawie czarne) od kijanek żaby trawnej. Rozwój trwa przeciętnie 2,5 - 3 miesiące u żaby moczarowej i 2 - 4 miesiące u żaby trawnej.
Żaba moczarowa wykazuje dzienną aktywność, podczas gdy żaba trawna (osobniki dorosłe) zmierzchową i nocną. Żaby moczarowe zimują w rozproszeniu na lądzie, w stertach butwiejących liści, w zmurszałym drewnie, natomiast żaby trawne gromadnie, zazwyczaj zagrzebane w mule, na dnie strumieni i mniejszych rzek, a jedynie osobniki młodociane zimują na lądzie.
Na pokarm żab brunatnych składają się głównie dżdżownice, wije, ślimaki, pajęczaki, pluskwiaki, chrząszcze, muchówki, motyle i mrówki. Dodatkowo zjadają one pewne ilości pokarmu roślinnego (liście i nasiona).
Głównymi wrogami naturalnymi żab brunatnych są: ryby karpiowate, zaskroniec, bocian, czapla oraz niektóre ptaki drapieżne, lis, borsuk, wydra, kuna i jeż.
Żaba wodna i żaba jeziorkowa występują w Europie środkowej i wschodniej. W Polsce są pospolite na całym obszarze, zwłaszcza na nizinach. Zajmują wszelkiego rodzaju środowiska, przy czym żabę wodną spotyka się głównie w większych, obfitujących w roślinność wodną stawach i jeziorach, rzadziej nad brzegami rzek, podczas gdy żaba jeziorkowa zasiedla małe i średniej wielkości zbiorniki wodne, jak np. śródleśne i śródpolne jeziorka, rowy melioracyjne, rozlewiska na podmokłych łąkach. Na terenie WPN żaba wodna występuje często w większych jeziorach, takich jak: Wigry, Pierty, Królówek, a jeziorkowa spotykana jest w niewielkich jeziorach dystroficznych, tzw. sucharach. Grzbietowa strona ciała żab zielonych ma kolor trawiastozielony, środkiem przebiega jasna linia, brak jest plam skroniowych. Brzuszna strona ciała jest biaława, zazwyczaj szaro plamista.
Żaba wodna wykazuje typowo dzienną aktywność i, wbrew nazwie, jest formą bardziej lądową od żaby jeziorkowej. Żaba wodna jest dużym, krępym płazem, dorastającym do 10-12 cm długości, żaba jeziorkowa jest mniejsza i delikatniejsza, dorasta do 7,5-8 cm.
W okresie godowym u samców żab zielonych rozwijają się modzele godowe - czarne zgrubienia na palcach przednich kończyn oraz parzyste rezonatory - duże, błoniaste, szare worki głosowe.
Żaby zielone przystępują do godów późno - w maju i czerwcu. Przy ciepłej pogodzie samce odbywają chóralne śpiewy, zarówno w dzień, jak i w nocy. Złączone pary opadają na dno zbiornika, gdzie samice składają skrzek porcjami, przyklejając go do roślin wodnych. Po jakimś czasie pakiety skrzeku wypływają na powierzchnię wody. Ponieważ żaba wodna występuje często w tych samych zbiornikach, co żaba jeziorkowa, a okresy ich godów częściowo pokrywają się, niejednokrotnie dochodzi do łączenia się w pary osobników obu gatunków, co kończy się złożeniem zapłodnionych jaj. Dorosłe żaby zielone zimują wyłącznie na dnie wód płynących, młode zaś na lądzie.
Żaby zielone odżywiają się głównie owadami, takimi jak: muchówki, żądłówki, ważki oraz chrząszcze, ponadto zjadają dżdżownice, pajęczaki i ślimaki. Duże osobniki zjadają także większe zwierzęta, np. turkucie podjadki, drobne ryby karpiowate, dorosłe traszki, inne żaby (również własnego gatunku), jaszczurki, młode padalce i węże, ryjówki, a nawet pisklęta ptaków.
Naturalnymi wrogami żab zielonych są głównie: zaskroniec, sum, szczupak, bocian biały i czarny, czapla oraz niektóre ssaki, np. rzęsorek rzeczek.
Wszystkie gatunki żab są w Polsce objęte ochroną ścisłą.
|
|||||||||||||||||
|
|
|
