|
ALICJA STANKIEWICZ Preferencje
środowiskowe i fenologia rzadkich gatunków pająków (Araneae) |
|
. Agyneta cauta Jest gatunkiem borealno-górskim, wykazanym z Palearktyki. Preferuje torfowiska wysokie. Na północy zasięgu występuje licznie na różnych typach torfowisk. Nielicznie zasiedla inne wilgotne środowiska. W Polsce jest pająkiem dość rzadkim, wykazanym z 14 stanowisk (PRÓSZYŃSKI, STARĘGA 1971; STARĘGA 1971, 1978, 1995, 1996; PILAWSKI 1973; DELCHEV, KAJAK 1975; WOŹNY 1978, 1985; WOJTACZKA, WOŹNY 1993; CZAJKA i in. 1981; STARĘGA, STANKIEWICZ 1996; KUPRYJANOWICZ i in. 1998). Zornella cultrigera Jest gatunkiem subarktycznym. W Europie jego południowe, prawdopodobnie izolowane stanowiska wykazano jedynie z Polski (STARĘGA 1996) i Białorusi (ŽUKOVEC 1990). Puszcza Borecka i Knyszyńska (STARĘGA 1996 i dane nie publikowane) oraz Wigierski Park Narodowy w Puszczy Augustowskiej są najbardziej wysuniętymi na południowy zachód europejskimi stanowiskami tego gatunku. Niewykluczone, że północno-wschodnia Polska stanowi południowo-zachodnią granicę zasięgu Z. cultrigera w Europie. W subarktyce (w centrum zasięgu) Z. cultrigera jest dominantem araneofauny epigeicznej na wrzosowiskach górskich (PALMGREN 1965, KOPONEN 1976), nielicznie zaś zasiedla cieniste lasy brzozowe (HAUGE 1977), torfowiska i bory bagienne (PALMGREN 1965, 1977). W środkowej Skandynawii populacje tego gatunku są liczne zarówno na suchych wrzosowiskach porośniętych chrobotkami i brzozą karłowatą, jak i w umiarkowanie wilgotnych 1asach brzozowych z chrobotkami oraz mszakami z rodzaju Dicranum i Hylocomium (HAUGE, REFSETH 1979). Z. cultrigera jest jednym z najliczniejszych gatunków pająków w świerczynach na torfie w południowej Karelii (UZENBAEV 1990). Na południu Skandynawii jest gatunkiem rzadkim, zasiedlającym warstwę mszystą utworzoną przez Hylocomium sp. i Pleurozium sp. w borach sosnowych i świerkowych (PALMGREN 1976, 1977). W Polsce, według danych STARĘGI (1996) i wyników z Wigierskiego Parku Narodowego, Z. cultrigera wykazuje podobne preferencje środowiskowe, jak w innych regionach na południu zasięgu. Występuje tu w różnych typach borów świerkowych lub sosnowo-świerkowych z warstwą mszystą o dużej miąższości. Obecność pojedynczych osobników w borze bagiennym (w rezerwacie Suche Bagno) może wynikać z migracji pająków z sąsiadującego boru brusznicowego, w którym populacja tego gatunku jest nieco liczniejsza. Pardosa hyperborea Holarktyczny, borealno-górski gatunek, rzadki w Europie Środkowej i Zachodniej. Najdalej wysunięte na południe europejskie stanowiska P. hyperborea stwierdzono w górach Šumava, w południowo-zachodnich Czechach (KŬRKA 1990) i we wschodnich Alpach na wysokości 2000-20120 m n.p.m. (KROPF, HORAK 1996). Mszary Wigierskiego Parku Narodowego są jedynymi stanowiskami P. hyperborea W Polsce (MIKULSKA 1955, STANKIEWICZ 1995). Na północy zasięgu dominuje zarówno na terenach z mozaiką mszarów turzycowych i wrzosowisk, jak i na suchych wrzosowiskach górskich z brzozą karłowatą i chrobotkami. Licznie występuje w górskich (dość suchych) lasach brzozowych oraz w borach sosnowych i świerkowych z chrobotkami i mszakami z rodzaju Pleurozium, Hylocomium i Dicranum (PALMGREN 1965; KOPONEN 1976; HAUGE, REFSETH 1979; HAUGE, WIGER 1980). W południowej części zasięgu P. hyperborea wykazany został z różnego typu torfowisk oraz z łąk alpejskich (KŬRKA 1995; KROPF, HORAK 1996). Biotopem P. hyperborea jest ściółka i warstwa mszysta: Scotina palliardi Gatunek borealno-górski wykazany z Palearktyki. Znany z wielu stanowisk w Europie, z wyjątkiem jej południowej części (KOPONEN 1968, HELSDINGEN 1978, KRONESTEDT 1983, GRIMM 1986, BUCHAR i in. 1995, MERRETT 1995, MIKHAILOV 1996, PLATEN i in. 1996, POZZI 1997). Gatunek bardzo rzadki w Polsce, stwierdzony na 3 mszarach wysokotorfowiskowych Biebrzańskiego, Poleskiego i Wigierskiego Parku Narodowego (KUPRYJANOWICZ i in. 1998). S. palliardi jest gatunkiem epigeicznym, preferującym mszary wysokotorfowiskowe (KUPRYJANOWICZ i in. 1998). W Skandynawii zasiedla też bory sosnowe i sosnowo-świerkowe o małym zwarciu koron drzew (PALMGREN 1972). Wykazywany był też z innych, nieleśnych zbiorowisk roślinnych (GRIMM 1986, POZZI 1997). Zaliczony przez KOPONENA (1968) do gatunków kserofilnych, jest jednak najwyraźniej heliofilem. Takie preferencje względem nasłonecznienia środowiska potwierdzają również wyniki z mszaru sosnowego i boru bagiennego występujących w obrębie torfowiska wysokiego w rezerwacie Suche Bagno. Gnaphosa microps Holarktyczny, borealno-górski gatunek (KOPONEN 1972; OVTSHARENKO, MARUSIK 1988; OVTSHARENKO i in. 1992). W środkowej i zachodniej Europie bardzo rzadki. Południowoeuropejskie, izolowane stanowiska tego gatunku znajdują się w górach Šumava (KŬRKA 1995), Sudetach Wschodnich (Śnieżnik) (KULA 1997) i w Górnej Bawarii (LÖSER i in. 1982). Rezerwat Suche Bagno w Wigierskim Parku Narodowym jest jedynym stanowiskiem tego gatunku w Polsce (STANKIEWICZ 1995). G. microps jest gatunkiem epigeicznym preferującym torfowiska wysokie (KŬRKA 1995, KUPRYJANOWICZ i in. 1998). W Skandynawii wykazywany również z warstwy mszystej wilgotnych borów i lasów brzozowych zdominowanej przez Pleurozium sp. i Hylocomium sp. (KOPONEN 1972, 1976). W górach środkowej i zachodniej Europy zasiedla torfowiska wysokie i turzycowiska (KŬRKA 1995), zbiorowiska torfotwórcze z turzycą Davalla i mszakami z rodzaju Drepanocladus i Scorpidium (LÖSER i in. 1982). G. microps zajmuje wszystkie biotopy ze ściółką lub mszakami we wschodniej Syberii (OVTSHARENKO, MARUSIK 1988). Na torfowiskach wysokich preferuje nasłonecznione zbiorowiska roślinne (LÖSER i in. 1982, KŬRKA 1990), na co również wskazują wyniki z Wigierskiego Parku Narodowego. |
..