Proszę chwilę zaczekać, ładuję zdjęcia ...

  

  

ARTYKUŁY

  

  

  

Kwartalnik "Wigry" (nr 3/2003)

  

Nr 3/2003

 PRZYRODA I KRAJOBRAZ  

 

Piotr Pieczyński  

ŻYWE POMNIKI

  

Długowieczność i potężny wygląd drzewa od dawna robiły na ludziach duże wrażenie. Czczono je jako drzewa święte. Starożytni Grecy i Rzymianie wierzyli, że dąb jest siedzibą i wizerunkiem bóstw - Zeusa lub Jowisza. Modrzew kojarzony był z odnową, młodością i urodą życia, a wiązy i topole białe były symbolem świata podziemnego.

   

Drzewa wyróżniające się spośród innych wielkością, wiekiem, pokrojem lub szczególnym znaczeniem historycznym, obejmowane są w Polsce ochroną prawną - są pomnikami przyrody. Uznanie za pomnik przyrody następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy. Minimalne obwody pni (na wysokości 1,3 m), zalecane przy uznawaniu za pomnik przyrody na terenach parków narodowych, rezerwatów i siedlisk naturalnych, wynoszą: dla dębu szypułkowego - 380 cm, dla sosny zwyczajnej, świerka pospolitego, modrzewia europejskiego, lipy drobnolistnej i wierzby kruchej - 310 cm, a dla jesiona wyniosłego - 250 cm.  

  

Należy pamiętać, że o rozmiarach drzewa często decydują warunki siedliska i właściwości poszczególnych gatunków, a nie tylko ich wiek. W WPN-ie można o tym przekonać się, dokonując np. pomiarów sosen rosnących w ubogich borach bagiennych. Drzewa w wieku 70 lat mają tu zaledwie siedem metrów wysokości i pierśnicę (średnica na wysokości 1,3 m) ok. 12 cm. W tym samym wieku niektóre sosny z Krzywego na siedliskach żyźniejszych osiągają wysokość 25 m i pierśnicę 30 cm. Najstarsze drzewo świata - sosna oścista w odmianie sędziwej, mająca wg niektórych autorów wiek 7112 lat, ma zaledwie 10 m wysokości i pień grubości jednego metra! Stąd też wymiary drzewa są tylko jednym z wielu czynników decydujących o tym, czy dane drzewo zasługuje na miano pomnika przyrody, czy też nie. Decydują o tym również względy naukowe (poznawcze), historyczno-pamiątkowe, kulturowe i krajobrazowe oraz cechy indywidualne - wyróżniające wśród innych tworów przyrody.

  

Lipa - pomnik przyrody w Maćkowej Rudzie
(fot. M. Kamiński) 

  

 W Polsce status pomnika przyrody ma obecnie około 26 tysięcy pojedynczych drzew i około cztery i pół tysiąca grup drzew. Najstarszym drzewem w Polsce jest cis pospolity, rosnący w Henrykowie Lubańskim - wiek tego drzewa oceniono na ok. 1250 lat.

  

 

    

Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego rosną trzy drzewa formalnie uznane za pomniki przyrody. Są to: 

  • lipa drobnolistna przy osadzie w Maćkowej Rudzie, o obwodzie 460 cm, wysokości 26 m (rok uznania 1984); 

  • modrzew europejski przy drodze Maćkowa Ruda - Mikołajewo, obwód 256 cm, wysokość 34 m (rok uznania 1984);

  • dąb szypułkowy przy osadzie w Krzywem, obwód 391 cm, wysokość 30 m (rok uznania 1986).

  

Stara wierzba w Sobolewie
 nad Czarną Hańczą (fot. M.Kamiński)   

  

W parku oczywiście rośnie wiele innych drzew zasługujących na miano pomnika przyrody, choćby najgrubszy na tym terenie dąb, rosnący w obwodzie ochronnym Gawarzec. Jego obwód wynosi 440 cm, a wysokość 36 m. Do najgrubszych, "pomnikowych" drzew parku można zaliczyć wierzbę kruchą o obwodzie 590 cm, rosnącą nieopodal Czarnej Hańczy w Sobolewie. Na uwagę zasługują również stare sosny w okolicach Krzywego i w obwodzie ochronnym Lipowe. Obwód najgrubszej z nich wynosi 294 cm.   

  

Potężne modrzewie k.Leszczewka (fot. M.Kamiński)

 

Turyści oglądający lasy obwodu ochronnego Lipniak z wieży widokowej w Nowej Wsi zwracają zapewne uwagę na górującą wśród innych drzew grupę wyniosłych modrzewi. Ich wysokość dochodzi do 37 metrów. Wymiary "pomnikowe" mają także: wiąz z Gawarca (obwód 345 cm), jesion wyniosły w Wasilczykach (obwód 261 cm), lipa drobnolistna na Jastrzębach (obwód 320 cm), świerk pospolity w obwodzie ochronnym Lipowe (obwód 312 cm) i lipa drobnolistna z Wysokiego Mostu (obwód 460 cm). 

  

Warto w tym miejscu zauważyć, iż na terenie parku narodowego, który zapewnia ochronę wszystkich elementów rodzimej przyrody, nie zachodzi potrzeba nadawania poszczególnym drzewom szczególnego statusu ochronnego. Nie grozi im np. wycięcie podyktowane chęcią pozyskania wartościowego drewna. W Wigierskim Parku Narodowym starych, zasługujących na miano pomnika przyrody drzew jest sporo, a w przyszłości będzie ich przybywać. Wystarczy tylko poczekać…

  

 

    

    

Powrót