Raport ZMŚP 2013, Stacja Bazowa Wigry

Badania chemizmu powietrza atmosferycznego polegały na określeniu miesięcznych stężeń dwutlenku siarki (SO₂) i dwutlenku azotu (NO ₂) metodą pasywną (zgodnie z Normą PN89/Z-04092/08). Analizy laboratoryjne próbników wykonało Centrum Innowacyjno-Wdrożeniowe „Propagator” z Krakowa.

W 2013 roku średnie stężenie dwutlenku siarki (SO₂) w powietrzu atmosferycznym wynosiło 2,39 μg/m³ (w roku hydrologicznym) i 2,48 μg/m³(w roku kalendarzowym). Najniższe średnie miesięczne stężenie tego gazu zanotowano w lipcu - 0,67 μg/m³, najwyższe zaś w styczniu - 5,33 μg/m³. Przebieg zmian średnich miesięcznych stężeń S-SO₂ w roku hydrologicznym i kalendarzowym 2013 przedstawia rysunek 33.

W porównaniu z rokiem 2012 średnie roczne stężenie dwutlenku siarki wzrosło o 79% w roku hydrologicznym i o 54% w roku kalendarzowym (Tab. 16). W roku 2013 stężenie SO₂nie odbiegało znacząco (wzrost o 3%) od średniej wieloletniej (2003-2013). W latach 2003-2013 najniższe stężenia SO₂ (<2 μg/m³) notowano od wiosny do jesieni (marzec-wrzesień), najwyższe zaś (>4,5 μg/m³) w miesiącach zimowych, w grudniu 2012 r. i w styczniu 2013 r. (Rys. 33).

W 2013 roku średnie stężenie dwutlenku azotu (NO₂) wynosiło 6,64 μg/m³ w roku hydrologicznym i 6,45 μg/m³ w roku kalendarzowym. Najniższe średnie miesięczne stężenie tego gazu zanotowano w czerwcu - 3,63 μg/m³, najwyższe zaś w styczniu - 10,38 μg/m ³. Przebieg zmian średnich miesięcznych stężeń N-NO₂ w roku hydrologicznym i kalendarzowym 2013 przedstawia rysunek 34.

W porównaniu z rokiem 2012 średnie roczne stężenie dwutlenku azotu spadło o 23% w roku hydrologicznym i o 13% w roku kalendarzowym (Tab. 16). W roku 2013 stężenie NO₂było niższe o 9,9% od średniej wieloletniej (2003-2013). W latach 2003-2013 najniższe stężenia dwutlenku azotu (<5 μg/m ³) notowano wiosną i latem (marzec-sierpień), najwyższe zaś (>8 μg/m³) w miesiącach jesiennych i zimowych: styczeń-luty oraz październik-grudzień 2013 r. (Rys. 34).

Średnie miesięczne stężenia zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego z 2013 roku na tle lat poprzednich przedstawiono w tabeli 16 i na rysunkach 35-36, natomiast średnie roczne z lat 2003-2013 - w tabeli 17.

Tabela 16. Średnie miesięczne stężenia zanieczyszczeń powietrza w Sobolewie w 2013 roku

Miesiąc	S-SO₂	SO₂	N-NO₂	NO₂
Miesiąc	μg/m³
XI	2,00	4,00	2,74	9,00
XII	1,17	2,33	3,45	11,33
I	2,67	5,33	3,16	10,38
II	1,50	3,00	2,46	8,10
III	1,00	2,00	1,44	4,74
IV	1,00	2,00	1,66	5,46
V	0,83	1,67	1,43	4,69
VI	0,83	1,67	1,10	3,62
VII	0,33	0,67	1,25	4,12
VIII	0,67	1,33	1,43	4,71
IX	0,67	1,33	1,65	5,41
X	1,67	3,33	2,47	8,11
XI	1,33	2,67	2,59	8,51
XII	2,35	4,70	2,89	9,50
Rok hydrologiczny 2013
kompletność [%]	100	100	100	100
średnia arytm.	1,20	2,39	2,02	6,64
SD	0,66	1,32	0,80	2,62
MAX	2,67	5,33	3,45	11,33
MIN	0,33	0,67	1,10	3,62
ilość wyników poniżej progu wykrywalności	1	1	0	0
Rok kalendarzowy 2013
kompletność [%]	100	100	100	100
średnia arytm.	1,24	2,48	1,96	6,45
SD	0,70	1,41	0,71	2,32
MAX	2,67	5,33	3,16	10,38
MIN	0,33	0,67	1,10	3,62
Wielolecie 2003-2013*
średnia arytm.	0,68	1,25	1,82	5,91
SD	0,43	0,83	0,47	1,59
MAX	1,20	2,38	2,63	8,63
MIN	0,01	0,01	1,13	3,72
ilość wyników poniżej progu wykrywalności	13	13	1	1

Tabela 17. Zanieczyszczenie powietrza - średnie roczne stężenia S-SO₂ i N-NO₃ w latach 2003-2013

Rok	S-SO₂	N-NO₂
Rok	μg/m³
Rok hydrologiczny
2003	0,85	1,34
2004	1,19	1,39
2005	1,06	1,13
2006	1,14	1,70
2007	0,49	2,06
2008	0,23	2,08
2009	0,36	1,98
2010	0,01	1,38
2011	0,27	2,31
2012	0,67	2,63
2013	1,20	2,02
Rok kalendarzowy
2003	0,85	1,49
2004	0,93	1,15
2005	0,93	1,13
2006	1,04	1,70
2007	0,33	2,06
2008	0,23	2,08
2009	0,32	1,68
2010	0,00	1,83
2011	0,39	3,03
2012	0,81	2,25
2013	1,24	1,96

Analiza przebiegu wieloletnich zmian średniego rocznego stężenia zanieczyszczeń powietrza pokazuje, że w latach kalendarzowych 2003-2010 zanieczyszczenie dwutlenkiem siarki sukcesywnie obniżało się. W późniejszych latach notowano stopniowy wzrost stężenia tego gazu w powietrzu atmosferycznym, od poziomu niewykrywalnego w roku 2010 do wartości 2,48 μg/m³w roku 2013. Odwrotną sytuację obserwowano w przypadku dwutlenku azotu, którego średnie stężenie wykazywało wyraźną tendencję wzrostową do roku 2011, osiągając wartość 9,94 μg/m³a w kolejnych dwóch latach obniżyło się odpowiednio o około 25% w 2012 r. i 35% w roku 2013 (Rys. 37).

Rys.37. Wieloletnie zmiany stężenia dwutlenku siarki SO₂ i dwutlenku azotu NO₂ w powietrzu

W 2013 roku jak i w całym wieloleciu 2003-2013 stężenie obu gazów było wielokrotnie niższe od norm wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu z dnia 24 sierpnia 2012 r. określających poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin.

Analiza danych pogodowych ze stacji meteorologicznej dostarcza jedynie informacji o lokalnym kierunku wiatru, dlatego też do określenia kierunków napływu mas powietrza nad stację badawczą wykorzystano program modelowania ruchu mas powietrza Flextra, opracowany przez Norweski Instytut Badań Powietrza NILU (http://www.nilu.no/projects/ccc/trajectories/). Z uzyskanych wizualizacji wynika, że w 2013 roku masy powietrza napływały nad rejon Stacji Bazowej głównie z zachodu i północnego-zachodu oraz z północy. Taki układ kierunków może wskazywać, że źródłem zanieczyszczeń powietrza na badanym obszarze może być miasto Suwałki. Wartości miesięcznych emisji SO₂ i NO₂ w roku 2013 uzyskane z Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Suwałkach wskazują, że może to być główne źródło zanieczyszczeń powietrza rejestrowanych na stacji meteorologicznej w Sobolewie (Rys. 38). Największa ilość SO₂ (>40 ton/m-c) i NO₂ (>20 ton/m-c) została uwolniona do atmosfery w miesiącach zimowych (styczeń-luty oraz grudzień 2013 roku), co znalazło odbicie w średnich miesięcznych stężeniach zanieczyszczeń powietrza odnotowanych w Sobolewie. Podobnie jak przed rokiem można zauważyć zbieżność wzrostów i spadków ilości zanieczyszczeń z wielkościami emisji w miesiącach letnich oraz w sezonie grzewczym.