Raport ZMŚP 2013, Stacja Bazowa Wigry

Suma roczna opadów atmosferycznych z terenu zlewni badawczej wynosiła 628,8 mm i była o 46,6 mm wyższa, niż w poprzednim roku oraz o 37,6 mm wyższa niż średnia suma z wielolecia 1971-2001 dla Suwałk. W porównaniu do średnich opadów z Sobolewa z okresu 2002-2012 była ona również wyższa - o 15,7 mm. Miesięczne sumy opadów w 2013 roku na tle średnich sum miesięcznych z wielolecia 1971-2001 (Suwałki) oraz okresu 2002-2012 (Sobolewo) przedstawia rysunek 19.

Wielkość opadów wskazuje, że miniony rok był rokiem normalnym. Największe opady zanotowano we wrześniu - 146,4 mm, kiedy to wystąpiły po 4 dni z opadem bardzo słabym i słabym, 6 dni z opadem umiarkowanym, 3 dni z opadem umiarkowanie silnym oraz 2 dni z opadem silnym. Maksymalny opad dobowy wyniósł w tym okresie 24,6 mm, a godzinny 5,4 mm (Tab. 11). Najsuchszym miesiącem był marzec - spadło wówczas 23,0 mm opadów, które rozłożone były w okresie 10 dni. Maksymalny opad dobowy wynosił dla tego miesiąca 6,0 mm, a godzinny 1,8 mm. Łącznie w roku kalendarzowym wystąpiło 169 dni z opadem (o 16 dni mniej, niż w roku poprzednim). Charakterystykę opadów w roku kalendarzowym 2013 przedstawiono na rysunkach 19-23.

Tabela 11. Miesięczne i roczne charakterystyki opadów atmosferycznych w 2013 roku (Sobolewo)

Miesiąc	Opad całkowity [mm]	Opad maksymalny dobowy [mm]	Opad maksymalny godzinny [mm]	Liczba dni z opadem
I	27,0	7,0	1,8	11
II	38,6	9,4	1,2	15
III	23,0	6,0	1,8	10
IV	48,2	11,2	2,0	14
V	68,2	17,4	9,6	14
VI	73,4	38,6	12,8	10
VII	52,8	12,8	7,4	12
VIII	53,4	22,6	10,0	13
IX	146,4	24,6	5,4	19
X	35,6	21,0	5,8	15
XI	35,6	9,0	3,2	24
XII	26,6	8,8	1,6	12
2013	628,8	38,6	12,8	169
SD_kal.	163,08	11,17		43,14

Rys. 20. Odchylenie miesięcznych sum opadów (2013) od średniej z wielolecia 1971-2001 oraz okresu 2002-2012

Rys. 21. Liczba dni w roku (2013) bez opadów, z opadami bardzo słabymi (0,1-1,0 mm), słabymi (1,1-5,0 mm),

umiarkowanymi (5,1-10,0 mm), umiarkowanie silnymi (10,1-20,0 mm) i silnymi (20,1-30,0 mm)

Rys. 23. Liczba dni w roku z opadami o różnej wielkości w poszczególnych porach roku 2013

Rozpatrując opady atmosferyczne w czterech głównych porach roku kalendarzowego widać przewagę opadów w okresie letnim - stanowiły one prawie 40% całkowitego opadu rocznego (Rys. 23). Najmniej opadów wystąpiło w okresie wiosennym - stanowiły one zaledwie 16,7% opadu rocznego.

Roczny przebieg opadów atmosferycznych charakteryzuje tzw. współczynnik pluwiometryczny. Rozkład tego współczynnika dla roku 2013 oraz wielolecia przedstawia rysunek 24.

Średnia względna wilgotność powietrza atmosferycznego na Stacji Bazowej WIGRY w roku kalendarzowym 2013 wynosiła 79% (Tab. 12). Najwyższą wilgotnością charakteryzował się listopad – 90%, a najniższą marzec – 67% (Tab. 12, rys. 25). Najniższe chwilowe minimalne wartości wilgotności wystąpiły w maju (45%), a najwyższe w listopadzie (79%). Maksymalne wartości chwilowe były bardziej wyrównane i w ciągu całego roku prawie zawsze przekraczały 90%. Najwyższą średnią wilgotnością powietrza charakteryzował się okres zimowy - 86%, a najniższą okres wiosenny - 71% (Rys. 26).

Tabela 12. Wilgotność względna powietrza atmosferycznego w Sobolewie w 2013 roku

Rys. 25. Wilgotność względna powietrza atmosferycznego na Stacji Bazowej WIGRY

Rys. 26. Wilgotność względna powietrza atmosferycznego na Stacji Bazowej WIGRY

Na Stacji Bazowej WIGRY prowadzone są automatyczne pomiary natężenia całkowitego promieniowania słonecznego (gęstości strumienia energii) oraz usłonecznienia rzeczywistego (czasu dopływu bezpośredniego promieniowania słonecznego do powierzchni Ziemi). W roku kalendarzowym 2013 przeciętna wartość natężenia promieniowania słonecznego, liczona z okresów kiedy promieniowanie występowało, wynosiła 186 W/m² (Tab. 13). Najwyższą średnią wartość miesięczną zanotowano w maju – 354 W/m², a najniższą w listopadzie – 44 W/m². W okresie letnim suma promieniowania słonecznego wynosiła 2059 MJ/m² i prawie o 31% przewyższała wielkość promieniowania docierającego do podłoża w okresie wiosennym, a o ponad 87% wielkość promieniowania z okresu zimowego (Rys. 27).

W 2012 roku usłonecznienie, stanowiące czas dopływu energii słonecznej (>120 W/m²) do podłoża, wynosiło 1550 godzin. Roczny przebieg usłonecznienia pokazano na rysunku 28. Promieniowanie słoneczne najdłużej operowało na powierzchni gruntu w okresie letnim – przez 207,2 godz./miesiąc i wiosennym – 196,7 godz./miesiąc. Najkrótszy czas trwania usłonecznienia charakteryzował okres zimowy – zaledwie 36,5 godz./miesiąc (Rys. 29).

Tabela 13. Wartości usłonecznienia (SOL_P), natężenia całkowitego promieniowania słonecznego (SOL_T)

Rys. 27. Sumy energii promieniowania całkowitego w poszczególnych porach roku kalendarzowego 2013 (Sobolewo)

Rys. 28. Przebieg usłonecznienia i sum energii promieniowania całkowitego słonecznego w czasie roku 2013 w Sobolewie

Pomiary dotyczące wiatru polegały na określeniu jego kierunku i prędkości na wysokości 10 m nad gruntem. Kierunki wiatru wyznaczone zostały według 16-stopniowej skali. W roku 2013 najczęściej wiatr wiał z sektora południowo-zachodniego (Rys. 30). Szczegółowe zestawienie częstości kierunków wiatru przedstawia tabela 14.

Tabela 14. Średnia częstość kierunków wiatru w procentach ogólnej liczby obserwacji w danym miesiącu (Sobolewo, 2013)

Kierunek	Częstość [%] kierunków wiatru
Kierunek	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	ROK
N	12,7	1,8	8,3	4,3	7,7	6,9	2,3	2,7	6,0	4,1	3,4	1,6	5,2
NNE	9,6	7,1	16,2	4,8	4,7	5,1	2,1	5,3	3,8	3,6	0,0	0,1	5,3
NE	10,4	10,2	17,4	6,8	6,2	10,0	1,2	4,6	5,8	3,6	0,8	0,0	6,5
ENE	5,9	15,3	15,7	10,3	14,3	10,2	0,9	3,4	6,8	5,2	2,2	0,1	7,5
E	2,4	16,5	3,9	3,9	8,7	3,3	1,9	3,8	5,8	7,1	3,6	1,0	5,1
ESE	3,5	3,8	3,4	3,9	6,6	2,2	2,3	3,2	5,0	5,8	5,2	1,3	3,8
SE	6,1	1,6	1,6	3,9	5,1	3,1	1,8	3,8	3,4	8,2	5,0	8,2	4,4
SES	6,4	2,5	0,8	4,8	3,4	2,2	1,8	3,4	0,4	2,2	5,6	10,6	3,8
S	3,8	2,3	1,1	2,5	1,5	1,8	1,2	6,3	0,6	4,5	5,6	6,9	3,2
SSW	9,7	5,3	1,3	5,6	4,2	4,0	2,3	4,8	0,8	11,0	3,8	9,0	5,3
SW	9,2	6,3	6,0	8,7	5,3	7,3	3,9	6,1	3,8	22,2	17,4	27,1	10,6
WSW	3,5	8,9	2,1	6,2	2,6	5,5	7,7	8,8	6,4	13,8	25,7	16,2	9,0
W	3,0	7,1	3,6	10,1	3,6	7,1	12,6	6,5	10,4	4,3	9,4	6,5	6,9
WNW	5,3	6,4	4,2	9,7	7,7	6,4	15,6	12,4	12,0	2,2	5,8	6,2	7,7
NW	3,5	4,4	5,2	3,7	8,7	11,5	32,4	13,7	19,4	1,1	0,8	3,2	8,7
NNW	5,1	0,5	9,1	11,0	9,6	13,5	10,2	11,2	9,6	0,9	5,8	1,9	7,0

Rys. 31. Częstość (%) kierunków wiatru w poszczególnych porach roku kalendarzowego 2013 (Sobolewo)

W okresie zimowym i jesiennym zdecydowanie przeważały wiatry z sektora południowo-zachodniego, z dominacją wiatrów południowo-zachodnich zimą i zachodnio-południowo-zachodnich jesienią (Rys. 31). Wiosną dominowały wiatry z sektora północno-wschodniego. W okresie letnim dominowały wiatry z sektora północno-zachodniego, ze zdecydowaną przewagą wiatrów z kierunku północno-zachodniego.

Średnia roczna prędkość wiatru dla roku 2013 wynosiła 1,5 m/s (Tab. 15). Wartość ta, podobnie jak i średnie miesięczne prędkości wiatru, była charakterystyczna dla wiatru bardzo słabego i słabego. Najwyższe chwilowe prędkości wiatru zanotowano w marcu (5,8 m/s). Najdłuższymi okresami ciszy charakteryzowały się miesiące: czerwiec - okres bezwietrzny stanowił 37,2% oraz sierpień (36,2%). W układzie pór roku w miesiącach jesiennych występowało najwięcej okresów bez wiatru - 32,2% (Rys. 32), natomiast najmniej było ich wiosną (10,8%).

Rys. 32. Średni udział procentowy cisz w poszczególnych porach roku kalendarzowego 2013 w Sobolewie