Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Wigierski Park Narodowy       Stacja Bazowa WIGRY        Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego

Raport o stanie środowiska przyrodniczego w roku 2011

Spis treści

Strona tytułowa

Strona główna WPN

  

4. Wyniki badań

  

4.1. Meteorologia

Wyniki uzyskane z pomiarów meteorologicznych na stacji w Sobolewie w roku 2011 odniesiono do przeciętnych warunków charakterystycznych dla Suwalszczyzny w latach 1971-2000 (dane ze stacji synoptycznej w Suwałkach). Miniony rok pod względem termiczno-opadowym był rokiem ciepłym i normalnym (Rys. 5), ze średnią temperaturą 7,39°C i sumą opadów 582,2 mm (Tab. 3). Średnia roczna wartość temperatury i suma opadów atmosferycznych w odniesieniu do średniej z okresu 2002-2010 (Sobolewo) mieściły się natomiast w przedziale lat normalnych zarówno pod względem termicznym, jak i wilgotnościowym. Różnice te są wynikiem znacznie wyższej średniej temperatury powietrza za okres 2001-2010, mierzonej na stacji meteorologicznej w Sobolewie (wynosiła ona 7,2°C) niż za okres 1971-2000 (6,3°C), mierzonej na stacji w Suwałkach. Różnice w średnich wartościach temperatury powietrza dla obu okresów pomiarowych przedstawia tabela 4. W Sobolewie w ostatnich latach wyższe też były opady atmosferyczne - średnia roczna suma wynosiła 620,0 mm, kiedy dla okresu 1971-2000 w Suwałkach wynosiła ona 591,2 mm.

  

Rys. 5. Klasyfikacja termiczno-opadowa dla dostępnych lat badań

  

  

Tabela 3. Średnie roczne temperatury powietrza i sumy roczne opadów

na stacji meteorologicznej w Sobolewie

Rok

 kalendarzowy

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Temp. śr. [°C]

7,97

6,97

6,88

6,89

6,89

7,97

8,08

6,11

6,34

7,39

Opad [mm]

579,6

517,0

637,6

577,4

584,4

679,4

647,6

641,4

715,2

582,2

  

  

Tabela 4. Średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza atmosferycznego

na wysokości 2 m w wieloleciu 1971-2000

(stacja Suwałki) oraz 2002-2010 (stacja w Sobolewie)

Temp.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

Okres

Tśr. 1971-2001

-4,0

-3,4

0,1

6,1

12,1

15,1

16,7

16,3

11,5

6,6

1,3

-2,2

6,35

T śr. 2002-2010

-3,94

-3,12

0,81

7,12

12,74

15,78

18,94

17,70

12,56

6,65

2,84

-1,67

7,20

T max

11,4

12,2

19,0

25,7

31,5

31,0

34,3

33,9

28,7

20,8

14,5

10,4

34,30

T min

-31,5

-25,9

-23,0

-8,2

-3,20

1,30

5,30

4,50

-12,1

-13,7

-18,6

-23,7

-31,50

     

  

4.1.1. Temperatura powietrza atmosferycznego

Średnie temperatury powietrza obliczono na podstawie średnich jednogodzinnych wartości. Rok kalendarzowy 2011, w odniesieniu do wielolecia 1971-2000, był rokiem ciepłym. Jego średnia temperatura na wysokości 2 m n.p.g. wynosiła 7,39°C i była o 1,09°C wyższa od średniej z wielolecia (6,30°C) i o 1,05°C wyższa od średniej z roku poprzedniego. Najcieplejszym miesiącem był lipiec (18,74°C), z maksymalnymi temperaturami dochodzącymi do 32,50°C (Rys. 6, tab. 5). Najchłodniejszym miesiącem był luty (-7,40°C), z minimalną temperaturą dochodzącą do -25,70°C. Największą amplitudą temperatury charakteryzował się miesiąc kwiecień - dochodziła ona do 35,8°C. Równie wysokie różnice temperatur zarejestrowano w marcu i lutym (33,6-31,2°C) oraz w maju i lipcu (30,6-30,5°C).

Przy rozpatrywaniu temperatur powietrza w poszczególnych sezonach roku (dzieląc rok kalendarzowy na cztery pory) wyraźnie zaznaczyło się ciepłe lato (Rys. 7). W okresie letnim wystąpiły 33 dni z temperaturą maksymalną powyżej 20°C oraz 5 dni z temperaturą powyżej 30°C (Tab. 6). W stosunku do roku poprzedniego maksymalne temperatury były nieco niższe, a liczba najcieplejszych dni wyraźnie niższa (w poprzednim roku było 41 dni z temperaturą powyżej 25°C i 15 dni z temperaturą przekraczającą 30°C). Różnica między średnią temperaturą trzech miesięcy okresu letniego i wiosennego wyniosła 10,72°C, a między latem i jesienią 10,18°C. Średnia temperatura miesięcy zimowych była ujemna i wynosiła -2,91°C (w poprzednim roku temperatura okresu zimowego była znacznie niższa i wynosiła -7,37°C). Najchłodniejszym miesiącem zimowym był luty (-7,40°C), z minimalną temperaturą dochodzącą do -25,70°C.

  

Rys. 6. Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza w 2011 roku na tle średnich z lat 1971-2000

(Suwałki) oraz z lat 2002-2010 (Sobolewo)

  

  

Tabela 5. Średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza atmosferycznego

na stacji meteorologicznej w Sobolewie w 2011 roku

Temp.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

2011

T śr.mies

-2,80

-7,40

0,16

8,53

12,54

17,47

18,74

17,18

13,51

6,64

2,70

1,46

7,39

T max

4,10

5,50

14,00

23,80

28,00

30,20

32,50

29,80

23,90

22,00

10,90

9,40

32,50

T min

-19,80

-25,70

-19,60

-12,00

-2,60

4,10

2,00

3,90

3,30

-4,40

-5,90

-6,50

-25,70

T STD

3,86

7,15

3,89

3,57

4,60

2,91

2,14

2,40

1,96

4,25

2,47

2,85

8,66

  

 

  

Rys. 7. Temperatura powietrza w Sobolewie w poszczególnych porach roku 2011

  

  

Tabela 6. Liczba dni charakterystycznych (Sobolewo, rok kalendarzowy 2011)

Okres

Min

<-20°C

Min

<-10°C

Max

<-10°C

Min

<0°C

Max

<0°C

Max

>20°C

Max

>30°C

I

0

7

0

27

18

0

0

II

7

17

5

23

18

0

0

III

0

4

0

25

1

0

0

IV

0

2

0

8

0

0

0

V

0

0

0

3

0

4

0

VI

0

0

0

0

0

11

2

VII

0

0

0

0

0

15

3

VIII

0

0

0

0

0

7

0

IX

0

0

0

0

0

0

0

X

0

0

0

10

0

0

0

XI

0

0

0

14

0

0

0

XII

0

0

0

17

4

0

0

Zima

7

24

5

67

40

0

0

Wiosna

0

6

0

36

1

4

0

Lato

0

0

0

0

0

33

5

Jesień

0

0

0

24

0

0

0

2011

7

30

5

127

41

37

5

2002-2010

4,8

26,2

4,4

126,2

50,1

34,3

4,8

  

Biorąc pod uwagę termiczne typy pogody (Woś 1995) w minionym roku przeważały dni z pogodą umiarkowanie ciepłą - z temperaturą średnią dobową 5,1-15,0°C, temperaturą dobową minimalną i maksymalną powyżej 0°C oraz bardzo ciepłą - z temperaturą średnią dobową 15,1-25,0°C, temperaturą dobową minimalną i maksymalną powyżej 0°C (Tab. 7). Dni z pogodą umiarkowanie ciepłą było o ponad 20 mniej, niż średnio w okresie 2002-2010, natomiast dni z pogodą bardzo ciepłą było o 16 dni więcej. Znacznie rzadziej, w ciągu 54 dni, występowała pogoda przymrozkowa bardzo chłodna (średnia temperatura dobowa od 1,0 do 5,0°C, temperatura dobowa minimalna poniżej lub równa 0°C, maksymalna powyżej 0°C). Sporadycznie pojawiał się typ pogody bardzo mroźnej, kiedy temperatura średnia dobowa spadała poniżej -15,0°C, a temperatura dobowa minimalna i maksymalna wynosiła poniżej lub była równa 0°C.

  

Tabela 7. Liczba dni z poszczególnymi termicznymi typami pogody (Sobolewo)

Termiczny typ pogody

2011

2002-2010

Liczba dni

Średnia liczba dni

Gorąca

0

1,44

Bardzo ciepła

97

81,22

Umiarkowanie ciepła

97

118,56

Chłodna

41

30,00

Przymrozkowa umiarkowanie chłodna

7

10,78

Przymrozkowa bardzo chłodna

54

38,11

Przymrozkowa umiarkowanie zimna

24

26,89

Przymrozkowa bardzo zimna

4

1,33

Umiarkowanie mroźna

15

18,33

Dość mroźna

20

29,67

Bardzo mroźna

6

3,44

  

W 2011 roku różnica między najcieplejszym i najchłodniejszym dniem (średnie dobowe) wynosiła 41,83°C - najcieplejszy dzień wystąpił 6 czerwca (23,04°C), a najchłodniejszy 23 lutego (-18,79°C). Różnica między ekstremalnymi temperaturami chwilowymi była jeszcze wyższa i sięgała 58,20°C - najwyższa temperatura wystąpiła 18 lipca (32,50°C), a najniższa 23 lutego (-25,70°C). W ciągu całego roku wystąpiły trzy noce ze średnią temperaturą równą lub wyższą od 20,0°C - z 6 na 7 czerwca (śr. temp. 20,27°C, maks. 26,30°C, min. 14,20°C), z 14 na 15 sierpnia (śr. 20,49°C, maks. 25,10°C, min. 11,70°C) i 27 na 28 sierpnia (śr. 22,30°C, maks. 27,20°C, min. 17,30°C). Dni z przymrozkami przygruntowymi występowały jeszcze w maju (5 dni) i rozpoczynały się we wrześniu (1 dzień).

Wyznaczając okres wegetacyjny (gdy T≥5oC) zastosowano metodę Huculak-Makowiec (1977). W minionym roku okres wegetacyjny rozpoczął się 1 kwietnia i zakończył 13 października. Trwał zatem 196 dni, czyli niemal tyle ile średnio w okresie ostatnich 9 lat (Rys. 7A). Najwcześniej okres ten rozpoczynał się w 2010 roku bo już 26 marca, a kończył się najpóźniej w 2004 roku (8 grudnia).

     

  

Rys. 7A. Czas trwania okresu wegetacyjnego w poszczególnych latach

  

  

Określając termiczne pory roku zastosowano metodę Mereckiego (1915) i Romera i in. (1949), dzieląc rok na 6 termicznych pór: zimę - okres o temperaturze powietrza t ≤ 0,0°C, przedwiośnie - okres o temperaturze powietrza 0,0°C < t ≤ 5,0°C, wiosnę - okres o temperaturze powietrza 5,0°C < t ≤ 15,0°C, lato - okres o temperaturze powietrza t > 15,0°C, jesień - okres o temperaturze powietrza 5,0°C < t ≤ 15,0°C i przedzimie - okres o temperaturze powietrza 0,0°C < t ≤ 5,0°C. Na podstawie temperatur powietrza z ostatnich 10 lat (2002-2011) określono długość trwania termicznych pór roku (Rys. 7B). Zima średnio trwa 101 dni, przedwiośnie 29 dni, wiosna 55 dni, lato 89 dni, jesień 60 dni, a przedzimie 32 dni.

  

  

Rys. 7B. Czas trwania termicznych pór roku (średnia z okresu 2002-2011)

  

  

4.1.2. Temperatura gleby

W minionym roku średnia temperatura przy gruncie wynosiła 7,08°C, wahając się w poszczególnych miesiącach od -7,47°C do 19,09°C (Tab. 8, rys. 8). Najniższe temperatury przy gruncie wystąpiły w lutym i dochodziła do -27,70°C. Najwyższe temperatury występowały w okresie czerwiec-lipiec i przekraczały 34°C (maksymalnie 36,10°C).

  

  

Tabela 8. Średnie miesięczne temperatury przy gruncie (5 cm n.p.g.)

na stacji meteorologicznej w Sobolewie w 2011 roku

Temp.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

2011

T śr.mies

-3,16

-7,47

-0,60

8,29

12,62

17,95

19,09

17,46

13,12

5,37

1,67

0,60

7,08

T max

3,30

4,40

13,70

29,70

32,80

36,10

34,80

32,20

28,50

23,90

12,10

8,80

36,10

T min

-23,40

-27,70

-22,10

-7,00

-6,80

0,60

5,00

3,80

-0,10

-8,20

-10,60

-8,50

-27,70

T STD

3,46

6,98

4,24

3,32

4,63

3,15

2,22

2,55

2,19

4,60

2,97

2,71

8,99

  

  

Rys. 8. Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza 5 cm nad gruntem

na Stacji Bazowej WIGRY w 2011 r. na tle średnich z lat 2002-2010

 

 

Średnie roczne temperatury gleby na badanych głębokościach wahały się od 9,01 do 9,35°C (Tab. 9). Przebieg temperatur gleby na poszczególnych głębokościach przedstawiają rysunki 9-13 oraz tabela 10.

Temperatury gleby w miesiącach zimowych i jesiennych wzrastały wraz z głębokością, natomiast w miesiącach wiosennych i letnich malały (Rys. 14). W minionym roku gleba przemarzała do głębokości 50 cm, a temperatury chwilowe dochodziły do -9,80°C na głębokości 5 cm (luty), -6,30°C na głębokości 20 cm (luty, marzec) i -0,24°C na głębokości 50 cm (marzec). Nie zanotowano temperatur ujemnych na głębokości 100 cm, ale w styczniu, lutym i marcu minimalna temperatura dochodziła do 0°C. Najwyższą średnią miesięczną temperaturę gleby zarejestrowano w okresie letnim, w lipcu na głębokości 5 cm - wynosiła ona 20,83°C, a maksymalna temperatura chwilowa dochodziła do 34,80°C.

  

Tabela 9. Temperatura gruntu na różnych głębokościach (Sobolewo, 2011 rok)

Temp.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

2011

T-5cm

-0,20

-2,65

-0,02

9,47

14,95

20,30

20,83

19,67

14,96

7,26

2,68

0,87

9,01

T-20cm

0,09

-1,45

0,11

9,33

15,02

20,41

21,00

20,01

15,33

7,96

3,17

1,26

9,35

T-50cm

0,63

-0,12

-0,24

7,60

13,45

18,97

20,13

19,65

15,63

9,26

4,11

2,04

9,26

T-100cm

2,04

1,28

0,65

5,61

11,17

16,28

18,22

18,59

16,02

11,39

6,28

3,98

9,29

  

  

  

Rys. 9. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 5 cm w roku kalendarzowym 2011 (Sobolewo)

  

  

Rys. 10. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 20 cm w roku kalendarzowym 2011 (Sobolewo)

  

  

Rys. 11. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 50 cm w roku kalendarzowym 2011 (Sobolewo)

  

  

Rys. 12. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 100 cm w roku kalendarzowym 2011 (Sobolewo)

  

  

Rys. 13. Zmiany temperatury gleby na głębokościach 5, 20, 50 i 100 cm w roku kalendarzowym 2011 (Sobolewo)

  

  

Tabela 10. Temperatura gruntu na różnych głębokościach (Sobolewo, 2011)

Miesiąc

Temperatura gleby [°C]

na głębokości 5 cm

na głębokości 20 cm

na głębokości 50 cm

na głębokości 100 cm

AVG

STD

Max

Min

AVG

STD

Max

Min

AVG

STD

Max

Min

AVG

STD

Max

Min

2011-01

-0,20

0,11

0,10

-0,60

0,09

0,12

0,50

-1,30

0,63

0,06

2,50

-0,80

2,04

0,16

2,50

0,00

2011-02

-2,65

2,65

0,20

-9,80

-1,45

1,55

0,90

-6,30

-0,12

0,54

2,30

-2,40

1,28

0,31

1,90

0,00

2011-03

-0,02

2,91

13,80

-9,00

0,11

2,11

8,60

-6,30

-0,24

1,00

4,70

-2,80

0,65

0,30

1,80

0,00

2011-04

9,47

3,64

27,20

-0,50

9,33

3,58

22,50

0,70

7,60

2,89

15,70

1,90

5,61

2,07

10,10

1,70

2011-05

14,95

4,10

32,80

0,40

15,02

3,66

28,70

2,50

13,45

2,48

21,00

6,90

11,17

1,58

13,90

8,40

2011-06

20,30

3,06

34,80

8,00

20,41

2,69

30,10

10,90

18,97

1,60

24,20

15,30

16,28

0,68

17,50

13,70

2011-07

20,83

1,85

34,70

11,00

21,00

1,58

28,80

12,90

20,13

1,08

24,00

16,00

18,22

0,70

19,30

16,60

2011-08

19,67

2,28

33,90

10,40

20,01

1,95

28,90

12,90

19,65

1,29

24,30

15,60

18,59

0,54

19,70

17,60

2011-09

14,96

1,91

28,30

5,80

15,33

1,77

23,30

8,00

15,63

1,50

20,00

11,60

16,02

1,16

18,20

14,20

2011-10

7,26

4,20

23,10

-0,60

7,96

4,03

19,60

0,70

9,26

3,51

17,40

3,70

11,39

2,47

14,90

7,70

2011-11

2,68

2,02

11,20

-2,70

3,17

1,69

9,00

-1,30

4,11

1,20

8,50

0,80

6,28

0,99

8,20

4,80

2011-12

0,87

1,58

6,40

-2,60

1,26

1,26

5,40

-1,80

2,04

0,84

5,40

-0,30

3,98

0,75

5,50

2,80

Zima

-0,66

1,80

6,40

-9,80

-0,03

1,36

5,40

-6,30

0,85

1,10

5,40

-2,40

2,43

1,10

5,50

0,00

Wiosna

8,13

7,57

32,80

-9,00

8,15

7,52

28,70

-6,30

6,94

6,87

21,00

-2,80

5,81

6,87

13,90

0,00

Lato

20,27

0,58

34,80

8,00

20,47

0,50

30,10

10,90

19,58

0,58

24,30

15,30

17,70

0,58

19,70

13,7

Jesień

8,30

6,20

28,30

-2,70

8,82

6,12

23,30

-1,30

9,67

5,77

20,00

0,80

11,23

5,77

18,2

4,8

Rok

kalenda-

rzowy

2011

9,01

8,86

34,80

-9,80

9,35

8,70

30,10

-6,30

9,26

8,05

24,30

-2,80

9,29

6,81

19,70

0,00

   

  

Rys. 14. Średnie temperatury gleby na różnych głębokościach

w poszczególnych porach roku kalendarzowego 2011 (Sobolewo)

  

   

   

   

ciąg dalszy  »  

   

spis treści