Badania dotyczące fauny epigeicznej dotyczyły tylko chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae i prowadzone były w dwóch typach siedliskowych lasu – w borze bagiennym i lesie mieszanym. Na każdym siedlisku wytypowano po trzy stanowiska oddalone od siebie o około 250 m, na których zainstalowano po 5 pułapek rozmieszczonych liniowo w trzy metrowych odstępach. Pułapki (słoiki o pojemności 0,33 l i średnicy otworu 56 mm) zostały wkopane równo z powierzchnią gruntu i osłonięte daszkami. Jako płynu konserwującego użyto roztworu glikolu etylowego. Pułapki były eksponowane w terenie przez 5 miesięcy, od początku maja do końca września, a materiał wybierano z nich w odstępach miesięcznych. Analizę zebranych biegaczowatych przeprowadzono w Zakładzie Zoologii Instytutu Biologii Akademii Świętokrzyskiej.

Do oceny wpływu czynników środowiskowych na faunę biegaczowatych posłużono się odpowiednimi wskaźnikami ekologicznymi:

• strukturą dominacji zgrupowania,
• wskaźnikiem różnorodności gatunkowej,
• wskaźnikiem równomierności,
• strukturą troficzną zgrupowania,
• wskaźnikiem łowności.

Struktura dominacji zgrupowania. Ustalamy ją, określając dominację indywidualną każdego gatunku za pomocą wzoru

gdzie:

n – liczba osobników danego gatunku,

N – liczba wszystkich osobników badanej grupy taksonomicznej.

W zależności od procentowego udziału danego gatunku w zgrupowaniu, zaliczamy go do określonej klasy dominacji. Przyjęto podział wskaźnika dominacji na 5 klas (Górny, Grüm 1981):

D1 – subrecedenty: gatunki, których osobniki stanowią ≤ 1,0% osobników zgrupowania;

D2 – recedenty: gatunki, których osobniki stanowią 1,1-2,0% osobników zgrupowania;

D3 – subdominanty: gatunki, których osobniki stanowią 2,1-5,0% osobników zgrupowania;

D4 – dominanty: gatunki, których osobniki stanowią 5,1-10,0% osobników zgrupowania;

D5 – eudominanty: gatunki, których osobniki stanowią > 10,0% osobników zgrupowania.

Różnorodność zgrupowań. Różnorodność zgrupowań oszacowana została przy pomocy wskaźnika różnorodności Shanonna i Weavera (H’)

gdzie

p_i oznacza frakcję i-tego gatunku w zespole złożonym z S gatunków,

ni liczebność i-tego gatunku w zespole o ogólnej liczebności osobników N

Równomierność podziału osobników między gatunki. Oceniona została za pomocą wskaźnika równomierności Shannona-Weavera (J’)

gdzie

H’ – wartość wskaźnika różnorodności Shanonna i Weavera, S – liczba gatunków

Analizę zoogeograficzną zebranego materiału dokonano w oparciu o klasyfikację Leśniaka (1987).

Na powierzchni zlokalizowanej w borze bagiennym odłowiono 400 chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae, które należały do 8 gatunków. W odłowionym materiale zabrakło chrząszczy z gatunku Carabus granulatus, który w poprzednim roku był subrecedentem. Po raz pierwszy na badanym stanowisku pojawiły się natomiast chrząszcze z gatunku Pterostichus strenuus. Jest to gatunek leśny, hylofilny, dość pospolity w naszym kraju. Średnia łowność biegaczowatych w pułapki Barbera wynosiła 0,18 osobnika na pułapkę w ciągu doby. Przebieg łowności biegaczowatych w ciągu całego okresu badań przedstawia rys. 96. W odłowionym materiale jako eudominaty występowały dwa gatunki - szykoń czarny Pterostichus niger i biegacz fioletowy Carabus violaceus. Szykoń czarny jest leśnym gatunkiem „wszędobylskim” – występuje zarówno w drzewostanach liściastych jak i iglastych. Jego najwyższa aktywność przypadała na sierpień. Biegacz fioletowy, tak jak i pozostałe gatunki z tego rodzaju, objęty jest ochroną ścisłą (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2004). Jest to szeroko rozprzestrzeniony gatunek europejski, najczęściej spotykany w lasach liściastych i mieszanych.

Struktura dominacji w zgrupowaniu biegaczowatych przedstawia się następująco:

- eudominanty (D5) stanowiły 83,0%;

- dominanty (D4) stanowiły 5,75%;

- subdominanty (D3) stanowiły 10,75%,

- subrecedenty (D1) stanowiły 0,5%.

W strukturze troficznej zdecydowanie dominowały duże zoofagi, osobniki o ciężarze powyżej 100 mg, odżywiające się głównie pokarmem zwierzęcym. Stanowiły one 93,5% wszystkich odłowionych na powierzchni biegaczowatych. Ponadto występowały małe zoofagi, osobniki odżywiające się również pokarmem zwierzęcym ale o wadze poniżej 100 mg. Stanowiły one 6,5% odłowionych biegaczowatych.

Połowa stwierdzonych gatunków biegaczowatych reprezentowała element Eurosyberyjski. Są to gatunki zamieszkujące w Europejskiej Prowincji Leśnej i Prowincji Eurosyberyjskiej.

Zgrupowanie biegaczowatych występujące w borze bagiennym jest dość ubogie – stwierdzono zaledwie 8 gatunków. Wielkość wskaźnika różnorodności Shannona-Weavera wynosi H’=0,91 a równomierności J’=0,44.

W lesie mieszanym odłowiono łącznie 2130 chrząszczy z rodziny Carabidae, należących do 11 gatunków. W porównaniu do poprzedniego roku w odłowionym materiale nie stwierdzono tylko jednego gatunków – Pterostichus vulgaris, który był dominantem. Nadal nie stwierdzono również osobników z gatunku Pterostichus nigrita, który dwa lata wcześniej występował na tym stanowisku. Pojawiły się natomiast dwa nowe gatunki: Pterostichus melanarius i P. strenuus. Średnia łowność biegaczowatych w pułapki Barbera wynosiła 0,94 osobnika na pułapkę w ciągu doby i była ponad pięciokrotnie wyższa, niż w borze bagiennym. Przebieg łowności biegaczowatych w ciągu całego okresu badań przedstawia rys. 97.

Rolę eudominantów w odłowionym materiale odgrywały trzy gatunki - szykoń czarny Pterostichus niger, biegacz ogrodowy Carabus hortensis oraz Pterostichus melanarius. Szykoń czarny stanowił ponad 68% wszystkich odłowionych biegaczowatych, a jego najwyższa łowność przypadała na sierpień (Rys. 98). Biegacz ogrodowy jest gatunkiem szeroko rozprzestrzenionym, sięga od Francji po Ural. Żyje w jasnych lasach liściastych i mieszanych, rzadziej spotykany w borach. Pterostichus melanarius jest gatunkiem pospolitym, eurytopowym i polifagicznym.

Struktura dominacji w zgrupowaniu przedstawia się następująco:

- eudominanty (D5) stanowiły 93,80%;

- subdominant (D3) stanowiły 4,79%,

- subrecedenty (D1) stanowiły 1,41%.

W strukturze troficznej dominowały, tak, jak i w borze bagiennym, duże zoofagi. Stanowiły one 97,8% wszystkich odłowionych na powierzchni biegaczowatych. Ponadto występowały małe zoofagi, które stanowiły 2,16% odłowionych biegaczowatych oraz hemizoofagi - gatunki odżywiające w stadium larwy pokarmem zwierzęcym, a w stadium imago pokarmem roślinnym. Te ostatnie były reprezentowane tylko przez jeden gatunek (0,05%) – Harpalus latus.