|
Nr 4/2002 |
PRZYRODA I KRAJOBRAZ |
|
|
Maciej Romański
TORFOWISKA (1) |
Żurawina błotna (fot. M.Romański) |
|
|
Na terenie parku występują liczne torfowiska - tereny o stałym, silnym uwilgotnieniu podłoża, porośnięte przez rośliny, których obumarłe szczątki stopniowo przekształcają się w torf, czyli glebę organiczną o wyraźnej strukturze roślinnej. W zależności od żyzności siedliska oraz sposobu zasilania w wodę, wyróżnić można na tym terenie trzy główne typy torfowisk - torfowiska wysokie, przejściowe i niskie. Charakteryzują się one odmienną roślinnością oraz zróżnicowaną strukturą i miąższością pokładów torfu.
Mszar nad jeziorem dystroficznym (fot.M.Romański)
Torfowiska zwane wysokimi występują w parku wokół sucharów i odciętych zatok dużych jezior; niekiedy również na obrzeżach dolin rzecznych. Spotyka się je w miejscach charakteryzujących się słabą przepuszczalnoś- cią gruntów, na obszarach zasilanych wodą deszczową - tam, gdzie przy przewadze opadów nad parowaniem zapewnione jest utrzymanie wysokiej wilgotności podłoża. W początkowym okresie rozwoju torfowiska wysokiego bujnie rozrastają się kępy dużych mchów (np. mchu płonnika), dodatkowo zatrzymujące wodę. Wśród takich pionierskich mchów zaczynają pojawiać się mchy torfowce, będące roślinami torfotwórczymi, które dzięki swojej budowie wewnętrznej, przypominającej gąbkę, zdolne są do zatrzymywania ogromnych ilości wody.
Z czasem torfowce wypełniają całe zagłębienie, a na powierzchnię warstwy torfowców wkracza specyficzna roślinność torfowisk wysokich. Torfowisko wysokie co roku przyrasta na wysokość i na boki, tworząc niekiedy kopułę wznoszącą się ponad poziom pierwotnej niecki (stąd też nazwa torfowisk wysokich). W tej fazie ma ono charakter mszaru z różnym udziałem krzewinek i roślinności torfowiskowej.
Charakterystycznymi gatunkami roślin spotykanymi na torfowiskach wysokich są: liczne gatunki mchów torfowców, rosiczka okrągłolistna, modrzewnica zwyczajna, wełnianka pochwowata i żurawina błotna. Z czasem na bezleśnym torfowisku wysokim zaczynają pojawiać się rzadkie, karłowate sosny i powstaje nieco suchsze torfowisko wysokie typu leśnego. Torfowiska wysokie zaczęły powstawać po ustąpieniu lodowca i niektóre z nich mogą mieć nawet kilka lub kilkanaście tysięcy lat.
Torfowiska wysokie, jako typ roślinności, stanowią relikt chłodniejszej i wilgotniejszej epoki polodowcowej. Występuje też na nich wiele gatunków będących reliktami polodowcowymi.
|
Na torfowiskach wysokich WPN-u do takich reliktowych gatunków należy bardzo rzadka w Polsce żurawina drobnolistkowa. Torfowiska wysokie są również miejscem występowania takich chronionych gatunków, jak owadożerna rosiczka okrągłolistna czy bagno zwyczajne. Na terenie parku jednym z najciekawszych torfowisk wysokich typu leśnego jest "Suche Bagno" - obszar objęty ochroną ścisłą, położony w okolicach wsi Czerwony Krzyż. Na całym obszarze parku występują również niewielkie, bezleśne torfowiska wysokie. Niektóre z nich można zobaczyć na trasie ścieżki edukacyjnej "Jeziora" oraz "Puszcza". Również na ścieżkach "Suchary" i "Las" można obejrzeć okalające jeziora dystroficzne pło torfowcowe, mające miejscami, w swoim środkowym pasie, charakter mszaru torfowiska wysokiego.
Bagno zwyczajne (fot.M.Romański).
Najciekawszym pod względem florystycznym rodzajem torfowisk są torfowiska przejściowe (darniowe). Nie tworzą one kopuł jak torfowiska wysokie, jednak są ściśle z nimi związane, występując jako enklawy na obszarze torfowisk wysokich lub na ich obrzeżach; mogą również występować niezależnie. Stanowią one pomost między torfowiskami wysokimi a niskimi, często tworząc pierwszą fazę rozwoju torfowiska wysokiego.
Lipiennik Loesela (z lewej) i rosiczka długolistna
Najciekawszym pod względem florystycznym rodzajem torfowisk są torfowiska przejściowe (darniowe). Nie tworzą one kopuł jak torfowiska wysokie, jednak są ściśle z nimi związane, występując jako enklawy na obszarze torfowisk wysokich lub na ich obrzeżach; mogą również występować niezależnie. Stanowią one pomost między torfowiskami wysokimi a niskimi, często tworząc pierwszą fazę rozwoju torfowiska wysokiego.
|
