Nr 4/2012

 Z ŻYCIA PARKU   

JESIEŃ - ZIMA  

2012 roku  

• Jesień rozpoczęliśmy wielkimi porządkami. Tegoroczna Akcja Sprzątania Świata na terenie parku trwała trzy dni (od 14 do16 września). Hasło przewodnie brzmiało: „Kocham, lubię, szanuję… nie śmiecę”. Główna część imprezy odbyła się 14 września. Sprzątane były brzegi jezior, plaże, szlaki turystyczne, ścieżki edukacyjne, parkingi, drogi gminne na terenie parku; likwidowane były dzikie wysypiska. W dniu 15 września uczniowie z Zespołu Szkół w Starym Folwarku sprzątali okolice Starego Folwarku, Leszczewka oraz brzegi jeziora Wigry, a 16 września w sprzątaniu wzięli udział członkowie PTTK, którzy usuwali śmieci znad brzegów jeziora Wigry. W akcji tradycyjnie brały udział szkoły z terenu parku, otuliny, miasta Suwałk, osadzeni z Aresztu Śledczego w Suwałkach, a firma „Hobbit” użyczyła kajaków do penetrowania brzegów jezior i rzek. W sumie 760 uczestników akcji zebrało 1840 kg śmieci.

Fot. Wojciech Misiukiewicz

• 17 września w siedzibie Muzeum Wigier im. Alfreda Lityńskiego w Starym Folwarku odbyła się uroczystość podsumowania XX edycji konkursu o „Nagrodę im. Alfreda Lityńskiego za zasługi w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego”. Tegoroczną laureatką została Ewa Stajuda, mieszkanka Giżycka, architekt krajobrazu. Od 1995 r. pracuje w Fundacji Wielkich Jezior Mazurskich, w tym od 2011 r. jako Prezes Zarządu. Jej działalność koncentruje się na podnoszeniu świadomości ekologicznej społeczeństwa i propagowaniu idei ekorozwoju. Jest pomysłodawczynią i organizatorką licznych projektów ekologicznych, akcji i kampanii na rzecz środowiska, upowszechniania ekologicznego sposobu myślenia i przeka- zywania wiedzy o wartościach przyrodniczych i kulturowych Mazur. Była inicjatorką utworzenia Mazurskiego Centrum Edukacji Ekologicznej, Izby Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Quercus” w Giżycku oraz przeprowadzania konkursów ekologicznych w szkołach podstawowych i gimnazjalnych w regionie Wielkich Jezior.

• 20 września WPN zorganizował stoisko informacyjno – edukacyjne w czasie I Festynu Ekologicznego pt. „Na ratunek Ziemi” w Przedszkolu Nr 7 w Suwałkach. W spotkaniu wzięli udział podopieczni przedszkola, rodzice i opiekunowie, mieszkańcy Suwałk. Przygotowaliśmy dla nich mnóstwo zadań edukacyjnych oraz loterię, w której nagrodami były materiały promocyjne.

• 21 września Wigierski Park Narodowy zorganizował spotkanie podsumowujące sezon turystyczny 2012 roku, połączone z otwarciem nowo powstałej ścieżki edukacyjnej "Samle". W spotkaniu udział wzięli: przewodnicy, podmioty obsługujące turystów, stowarzyszenia turystyczne, przedstawiciele Starostwa Powiatowego, Urzędu Miasta, nauczyciele, mieszkańcy wsi Nowa Wieś, lokalne media, pracownicy parku. Spotkanie rozpoczęło się w Ośrodku Maniówka w Nowej Wsi dwoma wykładami: „Promocja regionu i propozycje nowych atrakcji turystycznych na przykładzie projektów realizowanych przez Suwalską Izbę Rolniczo-Turystyczną" oraz „Działania militarne w 1944 roku na Suwalszczyźnie”; omówiono także działalność Suwalskiego Stowarzyszenia Miłośników Historii „Penetrator”. Następnie uczestnicy spotkania przeszli się prawie pięciokilometrową ścieżką. Przewodnikiem był pomysłodawca „Samli” - Józef Koncewicz, który zapoznał wszystkich z walorami przyrodniczymi i kulturowymi tego miejsca. Na zakończenie, przy ognisku, podczas degustacji smakowitych dań wegetariańskich, podsumowano sezon turystyczny. Spotkanie to było jednym z wydarzeń projektu „Nie bójmy się przyrody - edukacja ekologiczna w Wigierskim Parku Narodowym poprzez warsztaty i publikacje.” Projekt jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Infrastrukturę ścieżki "Samle" sfinansował Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Otwarcie ścieżki „Samle” Fot. Paulina Pajer-Giełażys

• 26 września w części drzewostanów parku przeprowadzono coroczną lustrację terenową. Uczestniczyli w niej przedstawiciele Zakładu Ochrony Lasu w Olsztynie i Naczelnik Wydziału Ochrony Lasu RDLP Białystok. Podczas lustracji sformułowano dwa ważne wnioski. Pierwszy dotyczy planowanego uruchomienia żwirowni we wsi Sobolewo, bezpośrednio przy granicy lasu. Potwierdzono duże prawdopodobieństwo negatywnego wpływu inwestycji na stan zdrowotny drzewostanów WPN-u. Druga sprawa dotyczy wskazań do opracowywanego aktualnie planu ochrony parku. Komisja zaproponowała, aby zrezygnować z obejmowania ochroną zerową (bez jakichkolwiek działań) wydzieleń, w których występują świerki, a które znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie lasów Nadleśnictw: Suwałki i Głęboki Bród. Uzasadnieniem powyższego postulatu jest potencjalne zagrożenie tych drzewostanów gradacją kornika.

• 27 września Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna przekazała Wigierskiemu Parkowi Narodowemu pływającą platformę – punkt informacji turystycznej. Zakup platformy został dofinansowany w 90% z Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś. Pozostałe 10% kosztów zakupu pokrył Wigierski Park Narodowy. Pływający punkt informacji turystycznej pojawi się na wodach parku (Wigry, Czarna Hańcza) wiosną przyszłego roku. Kajakarze, bez schodzenia na ląd, będą mogli uzyskać informacje na temat atrakcji turystycznych w regionie, zakupić karty wstępu do WPN-u, mapy i inne wydawnictwa.

Wodowanie platformy. Fot. Paulina Pajer-Giełażys

• Wraz z nastaniem jesieni zakończył się okres zagrożenia pożarowego lasów. Mimo, że pożary w lasach mogą powstawać przez cały rok, to jesienią i zimą jest ich znacznie mniej i nie są już tak groźne jak latem. Pracownicy parku mogą trochę odetchnąć i rozpocząć przygotowania do następnej tzw. przeciw- pożarowej akcji bezpośredniej, rozpoczynającej się wiosną przyszłego roku. W zakresie ochrony przeciwpożarowej dokonujemy jesienią kompleksowej konserwacji sprzętu gaśniczego znajdującego się w bazach przeciwpożarowych i w budynkach parku - przeglądu i napraw gaśnic, agregatów i hydrantów.

• 4 października została podpisana umowa pomiędzy Komisją Europejską a Wigierskim Parkiem Narodowym o przyznaniu dotacji na realizację projektu LIFE11 NAT/PL/431 pt. „Czynna ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk na obszarze Natura 2000 - Ostoja Wigierska”. Projekt będzie trwał od października 2012 do grudnia 2017 roku, Jego całkowity koszt wynosi 3 046 808 Euro, z czego 50% pokryje Unia Europejska. Większość pozostałych środków (45%) pochodzić będzie z dotacji przyznanej przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, z którym park podpisał stosowną umowę we wrześniu b.r. Pięcioletni projekt będzie skupiał się na następujących działaniach: wykupie kluczowych dla ochrony przyrody gruntów prywatnych, koszeniu i odkrzaczaniu obszarów nieleśnych, usuwaniu inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia, w szczególności niecierpka gruczołowatego (Impatiens glandulifera). Ponadto, zaplanowano zmianę przebiegu szlaków turystycznych oraz zabezpieczenie ścieżek edukacyjnych, budowę przepustów zmniejszających śmiertelność płazów w czasie sezonowych migracji przez drogi, budowę płyt obornikowych i wiele działań edukacyjnych. Mamy nadzieję, że wszystkie te działania przyczynią się do zachowania i utrzymania w dobrym stanie populacji wielu gatunków roślin i zwierząt oraz cennych siedlisk przyrodniczych na obszarze „Ostoi Wigierskiej”, w tym obiektów objętych ochroną w ramach europejskiej sieci Natura 2000. Pierwszymi działaniami było przeprowadzenie procedur zamówienia publicznego, a także podpisanie umów z wykonawcami części usług i robót budowlanych, w tym: budowy kładek i ogrodzeń na ścieżce edukacyjnej „Suchary” i szlaku turystycznym „Wokół Wigier”, wyboru asystentów do Zespołu Zarządzającego Projektem oraz wykonania strony internetowej projektu.

• W dniach 5 i 6 października odbyły się II Międzynarodowe Targi Turystyczne i Wędkar- skie na Pograniczu Expo Sejny 2012. Prezentowało się na nich się ponad 140 wystawców z Polski, Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, a nawet RPA. Swoją ofertę prezentowały hotele, biura podróży, centra informacji turystycznej, producenci oraz importerzy sprzętu turystycznego i wędkar- skiego, samorządy, stowarzyszenia, lokalne grupy rybackie oraz inne podmioty związane z turystyką i wędkarstwem. Na stoiskach, oprócz zapoznania się z ofertą, można było spróbować regionalnych potraw i obejrzeć rękodzieło ludowe. Nie mogło też zabraknąć stoiska Wigierskiego Parku Narodowego, na którym prezentowana była oferta turystyczna, wędkarska i edukacyjna parku.

Przy stoisku WPN-u na targach w Sejnach.

Fot. Wojciech Misiukiewicz

• 19 października w Muzeum Wigier w Starym Folwarku odbyło się spotkanie pt. „Pędziwiatrem przez Niemen". O swoich żeglarskich przygodach na Niemnie opowiadali Małgorzata Strucińska i Wojciech Hulanicki.

• W dniach 15-19 października grupa pracowników WPN uczestniczyła w wyjeździe studyjnym na Białoruś w ramach projektu „Komunikacja bez granic - tworzenie transgranicznej sieci informacyjno-turystycznej” realizowanego przez Suwalską Izbę Rolniczo-Turystyczną w Suwałkach z partnerem białoruskim.

• 23 października przy Centrum Informacji Turystycznej w siedzibie Wigierskiego Parku Narodowego został oddany do użytku infokiosk. Urządzenie to wyposażone w ekran dotykowy umożliwi zainteresowanym całodobowy dostęp do informacji turystycznej lokalnej, regionalnej i krajowej. Infokiosku użyczyła nam Polska Organizacja Turystyczna w ramach projektu „Promujmy Polskę razem”. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.

• 24 października, na mocy decyzji Wojewody Podlaskiego wydanej zgodnie z art. 7 Ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 224, poz. 1337), WPN przejął na własność obiekt składający się z budynku i domku letniskowego, położony w Czerwonym Krzyżu na działkach będących w użytkowaniu wieczystym parku. Obiekt był wzniesiony przez były Urząd Wojewódzki w Suwałkach, następnie przejęty i użytkowany przez Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku, któremu obecnie został wydzierżawiony.

• 30 października odbyło się podsumowanie konkursu „Moje wakacje w Wigierskim Parku Narodowym”, wręczono nagrody i pamiątkowe dyplomy. Celem konkursu było propagowanie walorów przyrodniczych i kulturowych Wigierskiego Parku Narodowego, wzbogacenie wiedzy przyrodniczej, kształtowanie pozytywnych postaw wobec ochrony przyrody poprzez promocję aktywnych form wypoczynku na terenie parku. Konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem, wpłynęło 105 prac. W dniu 16 października komisja konkursowa dokonała oceny prac w trzech kategoriach wiekowych i wyłoniła zwycięzców.

Nagrody w konkursie wręczał dyrektor WPN-u

Jacek Łoziński. Fot. Paulina Pajer Giełażys

• Pod koniec października pobierano próby osadów dennych z kilku miejsc na jeziorze Wigry oraz na południowym brzegu wyspy Ostrów. W Pracowni Naukowo-Edukacyjnej zmierzono przepuszczalność poszczególnych warstw osadów, a następnie całe próbki zostały przesłane do dalszych badań profesorowi Jackowi Rutkowskiemu z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

• Wigierski Park Narodowy, wraz z innymi parkami narodowymi, przez cały rok współpracował z Ministerstwem Środowiska nad opracowaniem gry planszowej „Odkryj parki narodowe” oraz wystawy fotografii przyrodniczej poświęconej polskim parkom narodowym. Wydawnictwo jest grą o charakterze strategicznym, wydaną na wysokim poziomie edytorskim. Jest wartościową pomocą dydaktyczną, z której mogą korzystać uczestnicy zajęć edukacyjnych w WPN-ie. Otrzymały ją także szkoły z terenu parku i otuliny.

• 9 listopada odbyło się w Muzeum Wigier kolejne spotkanie z podróżnikiem. O wyprawie na Tasmanię opowiadał Tomasz Janecki – pracownik Wigierskiego Parku Narodowego, a swoją prelekcję zatytułował:„ Jak spotkałem diabła tasmańskiego". Zainteresowanych tematem spotkania było wielu miłośników podróży i ciekawych stron świata. Atrakcją prelekcji był pokaz przedmiotu – czuringi wykonanej własnoręcznie przez prelegenta na wzór oryginalnej używanej przez aborygenów. Taki przedmiot posiada każdy aborygen, członek plemienia, wierząc, że jest on wcieleniem któregoś przodka. Dźwięk wydawany przez czuringę jest magiczny, przypomina szum wiatru.

• Przedstawiciele Wigierskiego Parku Narodowego zostali zaproszeni do prac komisji zajmującej się programami edukacji leśnej Nadleśnictwa Suwałki oraz Nadleśnictwa Pomorze. Komisje wypracują program działalności edukacyjnej na najbliższe 10 lat, uwzględniający współpracę między parkiem a nadleśnictwami.

• W miesiącach wrzesień - listopad trwały prace nad przygotowaniem 8 kilometrów nowych tras dla narciarzy biegowych na Słupiu. Trasy zostały oznakowane, wyposażone w drogowskazy, tablice informacyjne oraz 12 ławostołów. Uroczyste otwarcie tras planowane jest na początek stycznia, pod warunkiem, że nie zabranie śniegu. W ośmiu miejscach na terenie parku, licznie odwiedzanych przez turystów, zostało ustawionych 8 konstrukcji wraz z tablicami informującymi m.in. o obowiązku posiadania kart wstępu do Wigierskiego Parku Narodowego. (więcej »)

• WPN podpisał umowę partnerską z gminą Suwałki, sołectwami wsi Stary Folwark i Sobolewo oraz Ochotniczą Strażą Pożarną w Sobolewie, mającą na celu realizację wspólnego projektu „Wakacyjne spotkania z Suwalszczyzną”, dofinansowanego z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Jeżeli projekt się powiedzie, w przyszłym roku zorganizowane zostaną: konkursy plastyczne, imprezy „Mamo, tato to już lato” w Starym Folwarku i „Święto chleba” w Sobolewie.

• Wigierski Park Narodowy w IV kwartale b.r. współpracował z Białowieskim Parkiem Narodowym przy organizacji III edycji konkursu wojewódzkiego „Różnorodność biologiczna i formy ochrony przyrody w Polsce”. Do etapu szkolnego konkursu zgłosiło się 80 uczestników – uczniów 10 gimnazjów z powiatów: augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego. Etap powiatowy, który miał miejsce 10 października b.r., wyłonił siedmioro finalistów, którzy zakwalifikowali się do etapu wojewódzkiego. Nasz park w etapie wojewódzkim, który odbył się w dniu 21 listopada w Białowieskim Parku Narodowym, reprezento- wały gimnazja: Nr 4 i Nr 5 z Suwałk, Gimnazjum Nr 3 i Społeczne Gimnazjum STO z Augustowa oraz Gimnazjum z Przerośli.

• Tegoroczna jesień zaskakuje nie tylko ilością wydarzeń z życia parku, ale przyrodniczymi anomaliami. W październiku w lasach parku, leśniczy Józef Koncewicz natknął się na kwitnące poziomki, w listopadzie natomiast na kwitnącego wawrzynka wilczełyko, czyli zgodnie z tym nieco „zepsutym kalendarzem fenologicznym” w październiku było wczesne lato, a w listopadzie przedwiośnie. Jakby zegar fenologiczny biegł wstecz…

• Rejsy Leptodorą II, naszą „łodzią ze szklanym dnem”, po jeziorze Wigry, jako element oferty edukacyjnej Wigierskiego Parku Narodowego, zostały uznane za Najatrakcyjniejszy Produkt Ekoturystyczny w konkursie zorganizowanym przez Fundację Instytut Spraw Obywatelskich INSPRO w ramach projektu „Polska Naturalnie! – rozwój, integracja i promocja produktów i rozwiązań ekoturystycznych w województwach podlaskim, lubelskim i podkarpackim”. Konkurs dofinansowało Ministerstwo Sportu i Turystyki. Dyplom dla Muzeum Wigier, którego pracownicy prowadzą zajęcia na pokładzie Leptodory II, zostanie wręczony parkowi w dniu 10 grudnia przez prezesa INSPRO Pana Rafała Górskiego.

• W listopadzie prowadzono odłowy tarlaków siei i sielawy. Z Plosa Bryzglowskiego odłowiono łącznie 3884 kg sielawy oraz 12 kg siei, od których pozyskano odpowiednio 415,75 i 1 litr zapłodnionej ikry. Ikra jest inkubowana w wylęgarni ryb w Tartaku.

• W IV kwartale wykonano wiele prac budowlanych i remontowych: wymieniono dziesięcioro drzwi wejściowych, ułożono opaskę z kostek betonowych wokół siedziby dyrekcji parku w Krzywem oraz dokonano wymiany pompy ciepła w tym budynku (z pomocą finansową NFOŚiGW); przeprowadzono wymianę drzwi i naprawiono przeciekający dach wylęgarni ryb w Tartaku, a także zakupiono pompę głębinową i wymiennik płytowy do przewidzianej na rok 2013 wymiany pompy ciepła w wylęgarni (pomoc NFOŚiGW), dokonano wymiany zużytych kotłów c.o. w leśniczówkach Słupie i Gawarzec oraz zakończono prace przy wymianie pokrycia dachów na leśniczówkach Słupie i Leszczewek.

• Dzięki dofinansowaniu ze środków NFOŚiGW, w listopadzie została zakupiona równiarka firmy Fransgard za kwotę ponad 26 tysięcy złotych. Maszyna posłuży do konserwacji i naprawy zniszczonych dróg leśnych, zaś w okresie zimowym może być wykorzystywana do ich odśnieżania.

• W czwartym kwartale WPN kontynuował pracę przy realizacji dwóch projektów naukowo-badawczych finansowanych z Funduszu Leśnego:

1. „Badania organizmów saproksylicznych w różnych ekosystemach leśnych WPN”, mającego na celu określenie składu gatunkowego wybranych grup organizmów związanych z martwym drewnem (owadów, śluzowców, grzybów, mchów i wątrobowców), ich preferencji siedliskowych oraz zagrożeń, jakim podlegają.

2. „Badania dynamiki zmian poziomu wód podziemnych oraz ich wpływu na podmokłe ekosystemy leśne WPN”, mającego na celu rozpoznanie warunków hydrologicznych oraz ich wpływu na wybrane ekosystemy leśne parku, opracowanie koncepcji monitoringu hydrologicznego oraz projektu działań, zmierzających do zredukowania naruszonej równowagi środowiska i przywrócenia mu tam, gdzie to jest możliwe, pierwotnych walorów.

• 28 listopada w miejscowości Gawrych Ruda odbyło się pierwsze spotkanie dyskusyjne – warsztaty w ramach konsultacji społecznych dotyczących prac nad projektem planów ochrony dla Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 - Ostoja Wigierska. Spotkanie poświęcone było ekosystemom leśnym parku. W 2013 roku odbędą się jeszcze cztery tego typu publiczne dyskusje o zasadniczych problemach ochrony WPN-u. Zapraszamy do czynnego udziału w konsultacjach społecznych dotyczących sporządzanych planów ochrony. Więcej informacji można znaleźć pod adresem www.wigry.win.pl\inf_i_rozw\plany\
po_index.htm

Materiały przygotowali:

Joanna Adamczewska, Jarosław Borejszo, Tomasz Janecki, Wiesława Malinowska,

Barbara Perkowska, Piotr Pieczyński,

Maciej Romański, Łukasz Skiendziul,

Marek Wrona, Dorota Zaborowska