|
Nr 2/2006 |
PRZYRODA I KRAJOBRAZ |
|
|
WPN w Europie |
||
|
|
Maciej Romański
TORFOWISKA (1)
|
|
|
Kontynuując rozpoczęta w
poprzednim numerze „Wigier” prezentację najcenniejszych w skali Europy
elementów przyrodniczych, które występują w Wigierskim Parku Narodowym,
przedstawiamy dziś siedliska bagienne – torfowiska i źródliska. Należą
do nich:
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) (7110) Torfowiska wysokie, są to skrajnie ubogie w związki pokarmowe i skrajnie kwaśne środowiska związane z wodami opadowymi. Uzależnienie od opadów ogranicza możliwość ich występowania tylko do obszarów o przewadze, bądź względnej równowadze opadów i parowania. Torfowiska wysokie stanowią, do pewnego stopnia osobny system hydrologiczny, w stosunku do swojego otoczenia. Zmagazynowana w kopułach torfowiska woda, może zalegać powyżej poziomu gruntu mineralnego w otoczeniu. Przez Polskę przebiega południowa granica zasięgu torfowisk wysokich. Ich występowanie ograniczone jest do pasa Polski północnej. W rozproszeniu spotyka się je w górach, na wschodzie kraju i bardzo rzadko w systemach pradolin wielkich rzek Polski środkowej. Ze względu na eksploatację złóż torfu, osuszanie terenów bagiennych itp., szacuje się, iż do czasów obecnych, przetrwał zaledwie 1% żywych torfowisk, które niegdyś występowały w Polsce. Dlatego też stanowią one rzadki element naszego środowiska. Torfowiska wysokie stanowią ostoję dla bardzo specyficznej flory, w tym dla gatunków stanowiących relikty poglacjalne. Są one również ważnym miejscem akumulacji dwutlenku węgla z atmosfery oraz „magazynem” wody (woda może stanowić 97% masy torfowiska!). Są one bardzo ważnym elementem kształtującym lokalny klimat.
|
W Wigierskim Parku Narodowym występują niżowe torfowiska wysokie (7110-1), które są siedliskiem priorytetowym w systemie Natura 2000. Torfowiska tego typu występują w dwóch podstawowych typach. Torfowiska bałtyckie spotykane są wyłącznie na wybrzeżu i należą do najsilniej zagrożonych; większość ich uległa już degradacji. Częstszym typem, szerzej rozpowszechnionym są torfowiska mszarne związane z mniejszymi nieckami wytopiskowymi, zarastającymi zbiornikami dystroficznymi i innych specyficznych, pod względem hydrologicznym, konfiguracjach terenu.
Torfowiska wysokie są najczęściej środowiskami bezdrzewnymi, rzadziej z luźnymi zadrzewieniami karłowatych sosen i brzozy omszonej. Głównym budulcem roślinnym torfowisk tego typu są mchy torfowce. Flora roślin naczyniowych jest dość uboga w gatunki, w większości są to krzewinki z rodziny wrzosowatych jak modrzewnica zwyczajna, żurawina błotna, wrzos zwyczajny. Z ciekawych gatunków roślin związanych z tym środowiskiem można wymienić choćby owadożerną rosiczkę okrągłolistną i rosiczkę długolistną.
Torfowisko wysokie typu leśnego – Suche Bagno
Na terenie parku, torfowiska wysokie występują dość licznie. Spotykane są one przy istniejących jeziorach dystroficznych, pokrywają całkowicie zarośnięte jeziora tego typu, oraz spotykane są w kompleksach kontynentalnych borów bagiennych. Są to dobrze zachowane, choć niewielkie obszary, z aktywnymi procesami torfotwórczymi. Torfowiska wysokie parku są siedliskiem niezwykle rzadkiego gatunku storczyka - wątlika błotnego (Hammarbya paludosa).
|
