Nr 2/2006

TURYSTYKA, WĘDKARSTWO, REKREACJA

W numerze 1/2004 kwartalnika „Wigry” opisałem dwa szlaki rowerowe oznakowane przez suwalski Oddział PTTK. Były to: Międzynarodowy szlak rowerowy R-11 oraz krajowy szlak rowerowy Pierścień Rowerowy Suwalszczyzny – cześć północna. W 2006 roku powstanie kolejna trasa rowerowa – suwalski odcinek Podlaskiego Szlaku Bocianiego (PSB).

Bocianie gniazdo na trasie Szlaku Bocianiego w Leszczewku.
(fot. J.Borejszo)

Dalekobieżne szlaki rowerowe na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. oprac. J. Borejszo

Zanim zajmiemy się częścią tego szlaku przebiegającą przez teren naszego parku, warto wspomnieć o historii powstania tej trasy na terenie województwa. Idea jej oznakowania jest oryginalną inicjatywą Północnopodlaskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (PTOP) i firmy EKOTON s.c. Podlaska cześć szlaku ma ponad 206 km i prowadzi od Białowieży do Goniądza. Głównym celem utworzenia PSB było propagowanie zasad zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz aktywizacja społeczności lokalnych w kreowaniu tożsamości „małych ojczyzn”. Nadrzędnym walorem szlaku obrazującym jego unikatowość jest występowanie wielu skupisk bocianów, trwale wpisanych w krajobraz Podlasia, utrwalonych w świadomości turystów z kraju i z zagranicy jako jeden z najbardziej charakterystycznych elementów polskiego krajobrazu.

Starania twórców trasy znalazły uznanie w branży turystycznej. Niedługo po oznakowaniu szlak otrzymał od Polskiej Organizacji Turystycznej certyfikat turystycznego produktu 2003 roku. Już w 2004 roku rozpoczęto wstępne prace koncepcyjne nad przedłużeniem PSB na teren Suwalszczyzny. W wyniku kontaktów z organizacjami zajmującymi się projektowaniem i utrzymaniem szlaków rowerowych w naszym regionie, został ustalony wstępny przebieg suwalskiego odcinka Podlaskiego Szlaku Bocianiego. W tym momencie inicjatywę tworzenia szlaku przejęła Suwalska Izba Rolniczo – Turystyczna (SIRT). W ramach realizowanego przez SIRT projektu „Zintegrowana sieć tras rowerowych Suwalszczyzny” został wykonany projekt Podlaskiego Szlaku Bocianiego – odcinka suwalskiego, którego łączna długość wyniesie 183 km. W tym roku zostanie on oznakowany w terenie począwszy od wsi Jasionowo nad Biebrzą. Cała trasa – podlaska i suwalska – ma znaki w kolorze czerwonym. Kolejne mijane na szlaku miejscowości to: Dębowo, Mogilnice, Jaminy, Sztabin, Krasnybór, Lipsk, Wołkusz, Rudawka, Mikaszówka, Strzelcowizna, Głęboki Bród, Sarnetki, Czerwony Krzyż, Mikołajewo, Stary Folwark, Krzywe, Nowa Wieś, Dębowo, Bilwinowo, Wołownia, Gulbieniszki, Udziejek, Błaskowizna, Hańcza, Stańczyki.

Podlaski szlak bociani prowadzi przez obszary o najwyższych walorach przyrodniczych – Puszczę Białowieską, Dolinę Górnej Narwi, Kotlinę Biebrzańską, Puszczę Augustowską i Pojezierze Suwalskie. Trasa łączy ze sobą 3 parki narodowe: Białowieski, Narwiański i Biebrzański oraz Suwalski Park Krajobrazowy. Szlak przebiega tuż koło siedzib wymienionych parków narodowych, w Białowieży (białowieski), Kurowie (narwiański), Osowcu-Twierdzy (biebrzański) i Krzywem (wigierski).

Teraz przyjrzyjmy się dokładniej przebiegowi Szlaku Bocianiego przez teren Wigierskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Opis mijanych miejscowości potraktowałem wybiórczo, przede wszystkim koncentrując się na miejscach mniej znanych (w nawiasach będzie podawany kilometraż narastająco). Wzdłuż całej trasy napotkamy liczne gniazda bocianów.

Sernetki, centrum wsi (0,0 km). Malownicza wieś położona w otulinie WPN. Powstała w XVIII w. Do dzisiaj zachowała niepowtarzalną atmosferę wsi puszczańskiej, zobaczymy w niej kilka starych budynków z pozostałościami oryginalnego zdobnictwa drzwi, ścian i ganków.

Lipowe (2,8 km). Ta maleńka osada leśna składa się zaledwie z dwóch domów mieszkalnych i położona jest w oddalonym od innych miejscowości, ustronnym zakątku parku. Położenie w głębi lasu zapewnia niczym nie zakłócony kontakt z przyrodą Puszczy Augustowskiej. Pomiędzy zabudowaniami znajduje się miejsce pamięci narodowej upamiętniające pacyfikację ludności w 1943 r. Niemal cudem ocalał z niej ksiądz Ślusarek. Dla upamiętnienia tego wydarzenia ksiądz ufundował i postawił pomnik z figurą Matki Boskiej.

Czerwony Krzyż, skrzyżowanie dróg (4,6 km). Stoi tu pomnik na wspólnej mogile powstańców z 1863 roku oraz żołnierzy radzieckich poległych w 1944 roku. Pomnik upamiętnia także spalenie wsi i wywiezienie jej mieszkańców w czerwcu 1944 roku. Był to odwet za pomoc polskim partyzantom. Niemcy spalili zabudowania wsi i 45 jej mieszkańców wywieźli do obozów koncentracyjnych.

Piaski (6,7 km). Po zjechaniu ze szlaku na brzeg jeziora Wigry otwiera się jeden z najpiękniejszych widoków na jezioro Wigry. Szeroka perspektywa robi wrażenie i zachęca do odpoczynku. W pobliżu brzegu sterczą z wody drewniane pale, na których przesiadują i suszą skrzydła kormorany. Piaski to dobre miejsce do kąpieli, dno łagodnie opada, co sprawia, że można brnąć w toń jeziora ponad 100 m od brzegu.

Widok Jeziora Wigry z plaży na Piaskach.
(fot. J.Borejszo)

Czerwony Folwark (11,6 km). Warto na chwilę zjechać ze szlaku w lewo i obejrzeć wystawę „Historia i tradycje rybołówstwa nad Wigrami”, urządzoną w dawnym magazynie rybackim.

Więcej »

Stary Folwark, Ośrodek PTTK (16,0 km). Na terenie ośrodka na szczycie Łysej (albo Kulwieciowej) Góry stoi wieża widokowa. Można z niej podziwiać północny skraj jeziora Wigry z półwyspem, na którym stoi dawny klasztor kamedulski.

Leszczewo (19,3 km). Tutaj także warto zboczyć z wytyczonej trasy i zobaczyć dawne piece do wypalania wapna, zwane w skrócie „wapiennikami”, powstałe prawdopodobnie w XVIII wieku za sprawą kamedułów wigierskich.

Krzywe, dyrekcja WPN (22,2 km). Tutaj na turystę czeka wiele atrakcji – 2 wystawy stałe, 2 ścieżki edukacyjne, punkt informacji turystycznej, ale szczególnie polecam nową wystawę przyrodniczą w budynku dyrekcji parku.

Mała Huta (25,7 km). W niewielkim oddaleniu od szlaku znajdują się pozostałości dawnego folwarku Hutta. Do dziś zachowała się oficyna dworska oraz resztki murowanej bramy z końca XVIII wieku. Dzieje tego miejsca opisuje artykuł w poprzednim wydaniu „Wigier”.

Lipniak, parking w lesie (34 km). Pół kilometra od tego miejsca znajduje się wieża widokowa, z której można podziwiać malowniczą

dolinę rzeki Wiatrołuży.

Dębowo (36,3 km). Wieś położona na morenie dennej, liczne pagórki i obniżenia terenu, z wieloma oczkami wodnymi tworzą bardzo urozmaicony krajobraz. W Dębowie zachowały się pewne cechy układu zabudowy charakterystycznego dla wsi rzędówki. Tutaj Szlak Bociani opuszcza otulinę WPN i kieruje się w stronę Suwalskiego Parku Krajobrazowego.

Podlaski Szlak Bociani uzupełnia istniejącą w parku sieć tras rowerowych i pieszych. Dzięki niemu łączna ich długość w granicach parku wzrośnie do prawie 230 km. Praktyka wskazuje, że tylko regularnie odnawiany szlak dobrze spełnia swoją funkcję. Północnopodlaskiemu Towarzystwu Ochrony Ptaków życzymy wytrwałości w opiece nad całą trasą. Wigierski Park Narodowy na swoim terenie również będzie się starał by ten trzeci w parku znakowany szlak rowerowy był dobrze utrzymany i bez problemów prowadził turystów do celu.