Nr 4/2005

 HISTORIA, TRADYCJA, KULTURA   

W latach 1807—1815 wieś znalazła sie w granicach Księstwa Warszawskiego, w departamencie łomżyńskim, powiecie wigierskim (siedzibą powiatu wigierskiego były Suwałki). W latach 1815-1915 Bryzgiel znalazł się w zaborze rosyjskim (1816 — obwód augustowski, w 1837 — woj. augustowskie przemianowano na gubernię augustowską, w 1867 — przemianowano ją na gubernię suwalską). Jednak zmiany administracyjne nie miały większego wpływu na rozwój wsi i życie jej mieszkańców. Kolejnym ważnym wydarzeniem mającym znaczenie dla Bryzgla i jego mieszkańców bez wątpienia było uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim w 1864 roku. Doszło wtedy do zagęszczenia zabudowy wsi i rozdrobnienia pól. Już w kilkanaście lat po uwłaszczeniu powstała konieczność przeprowadzenia akcji scalania gruntów i kolejnej przebudowy wsi. W roku 1880 były w Bryzglu 33 zagrody, w których mieszkało 219 mieszkańców.

Ze slipowiska w Bryzglu ruszają liczne spływy kajakowe
(fot. M.  Kamiński)
   

  Na Suwalszczyźnie pierwsze scalania gruntów miały miejsce już w 1875 roku, w Bryzglu akcja komasacji odbyła się dopiero w 1928 roku. Układ pól z pewnymi zmianami zachował się zresztą do dzisiaj. Zabudowa wsi jest zwarta, rzędowa i nieznacznie tylko rozproszona; w środkowej części wsi zabudowa uległa znaczemu zageszczęniu w ostatnich kilkunastu latach, zmienił się też charakter wsi — z rolniczego na letniskowo-wypoczynkowy.  

W okresie międzywojennym ważnym zajęciem części mieszkańców Bryzgla było rybołówstwo. Przywilej brzegowego rybołówstwa dotyczył mieszkańców, którzy mogli na linii brzegowej o długości 1350 metrów łowić ryby. Za odstąpienie od tego przywileju chcieli uzyskać od Lasów Państwowych, które instytucjonalnie były odpowiedzialne za likwidację przywilejów przyznanych przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości, cały Bakuniowski Las! Skończyło się jednak na znacznie mniejszym odszkodowaniu w zamian za rezygnację z „przywileju brzegowego". Wanda Miłaszewska w książce „Czarna Hańcza", wydanej po raz pierwszy w 1931 roku, opisała swoją wyprawę kajakiem po Wigrach i Czarnej Hańczy. Dotarła również do Bryzgla, gdzie była goszczona przez rodzinę Zabłockich. Zabłoccy poczęstowali Miłaszewską i jej towarzysza, tak to zanotowała pisarka: „Zabłocka z namaszczeniem wnosi miskę, od której bije w nozdrza zapach tłuszczu. Cała góra smażonych okoni, płotek, jeszcze innych ryb, których nazw nie znamy. Trzeba jeść prosto z miski, palcami, bo widelce są tu jeszcze rzadkością" (W. Miłaszewska, „Czarna Hańcza", Suwałki 1997).

Rybactwem trudniono się również tutaj po drugiej wojnie światowej, znakomitym tego świadectwem są zdjęcia pana Tadeusza Smagacza, na których zarejestrował połów ryb w latach 50. ubiegłego wieku.

Współczesny Bryzgiel nie jest już wsią rybaków, również rolnictwo schodzi na dalszy plan. Najważniejszym źródłem dochodów dla mieszkańców tej wsi staje się turystyka. Latem można tutaj wynająć kwaterę wraz z pełnym wyżywieniem, ale także skorzystać z jednej z czterech jadłodajni, w których serwo-wawne są dania kuchni regionalnej, mogące dogodzić najbardziej wyrafinowanemu podniebieniu.

Bryzgiel posiada własną oczyszczalnię ścieków (fot. M. Kamiński)