|
Nr 2/2003 |
PRZYRODA I KRAJOBRAZ |
|
|
Michał Osewski SIELAWA i SIEJA słynne ryby wigierskie (2) |
||
|
Odłowione tarlaki sielawy (fot. M.Kamiński)
Sielawa jest rybą krótkowieczną; rzadko osiąga wiek 5 lat i masę 0,3 kg., choć w jeziorze Sajno k. Augustowa łowiono w przeszłości osobniki ośmioletnie i ważące 0,5 kg. Sielawa prowadzi ławicowy tryb życia i odżywia się zooplanktonem, który odcedzany jest z wody przy udziale wyrostków filtracyjnych, gęsto porywających łuki skrzelowe. W okresie intensywnego odżywiania się (maj-sierpień) sielawy odbywają w ciągu doby regularne, pionowe wędrówki. W ciągu dnia skupiają się w ławice i przebywają w głębokich, ciemnych warstwach wód - w Wigrach nawet na głębokości 60 m. Po zapadnięciu zmroku ławice sielaw rozpraszają się i podążają za przemieszczającym się ku powierzchni zooplanktonem.
Sieja ma rzadszy w porównaniu z sielawą aparat filtracyjny, co decyduje o nieco odmiennym składzie pokarmu tej ryby. Młode sieje (do 2 roku życia) żyją podobnie jak sielawy w ławicach i żerują na zooplanktonie. Dorastając, oprócz zooplanktonu, zjadają dodatkowo pokarm denny (larwy owadów, skorupiaki). Wyrośnięte, starsze osobniki stają się drapieżnikami. Szczególnie w okresie zimy, kiedy brak jest dostatecznie licznego zooplanktonu oraz fauny dennej, duże sieje zjadają stynkę oraz narybek innych gatunków ryb. W sprzyjających warunkach sieje dożywają w naszych wodach do 10 lat osiągając masę nieco przekraczającą 3 kg.
Pozyskiwanie ikry siei ( fot. M.Kamiński)
Sieja i sielawa należą do tych nielicznych gatunków jeziorowych, których rozród odbywa się na przełomie jesieni i zimy. Kiedy temperatura wody spadnie poniżej 60C, co ma miejsce przeważnie w II dekadzie listopada, dojrzałe do rozrodu sielawy podążają na tarliska gdzie składają ikrę. Skupiona do tej pory na dużych głębokościach sielawa zaczyna „ciągnąć” w kierunku płycizn. Składanie ikry odbywa się najczęściej na głębokości od 2 do 10 metrów, na dnie piaszczystym, żwirowym bądź pokrytym roślinnością i trwa przez ok. 2 tygodnie. Nasilenie składania ikry występuje tuż po zapadnięciu ciemności. Tarło siei ma podobny przebieg jak u sielawy, przy czym odbywa się w zależności od warunków pogodowych z 1-2 tygodniowym opóźnieniem.
|
Rozwój zarodkowy ikry obu gatunków trwa bardzo długo, przeważnie ok. 5 miesięcy. Odsetek wylegających się na tarliskach z ikry larw jest zazwyczaj niewielki, często straty mogą sięgać nawet 100 procent. Decyduje o tym wiele czynników – ikrę atakują grzyby, jest pożerana przez skorupiaki i wiele gatunków ryb, np. okonia i jazgarza. Dużym zagrożeniem dla ikry sielawy i siei są także deficyty tlenowe, które mogą występować pod koniec zimy. Mała zawartość tlenu w wodzie zaburza prawidłowy przebieg rozwoju zarodków oraz prowadzi do ich zamierania.
Ryby wylęgające się w aparacie inkubacyjnym
Ochrona siei i sielawy w jeziorach wigierskich polega na zasilaniu jezior narybkiem sztucznie hodowanym w parkowej wylęgarni ryb w Tartaku. W tym celu w okresie tarła odławia się dojrzałe do rozrodu ryby - tarlaki. Pozyskana od samic (ikrzyc) ikra po zapłodnieniu mleczem umieszczana jest w aparatach wylęgowych. Przez cały okres inkubacji, trwający od 4 do 5 miesięcy, ikra jest pielęgnowana – czyści się ją z zawiesiny, wykonuje kąpiele antygrzybicze, oddziela ikrę martwą od żywej. Stosowanie takich zabiegów pozwala na znaczne zmniejszenie strat; przeżywalność ikry sielawy i siei w wylęgarni kształtuje się przeważnie na poziomie przekraczającym 80 procent. W wylęgarni w Tartaku uzyskuje się corocznie ok. 25 – 30 milionów wylęgu sielawy oraz 3 miliony wylęgu siei. Narybek ten trafia do wielu jezior, zarówno „parkowych” (Wigry, Pierty), jak i do położonych w innych regionach Polski, nierzadko odległych o kilkaset kilometrów. Dzięki funkcjonowaniu wylęgarni sielawa i sieja - ryby określane reliktem z epoki lodowcowej, ciągle żyją w naszych wodach. Sielawa utrzymuje w WPN-ie wysoką liczebność.
Odłowy sielawy z jeziora Wigry (w kg)
Umożliwia to zrównoważoną eksploatację zasobów tego gatunku. Z jezior Wigry i Pierty, podczas prowadzonych przez park odłowów regulacyjnych, pozyskiwanych jest rocznie około 13 ton sielawy. Wszystkie ryby trafiają na rynek lokalny, mogąc cieszyć podniebienia mieszkańców Suwalszczyzny i przyjeżdżających do nas turystów.
|
