fragment  Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej,
utworzonej w ramach projektu UNESCO i będącej częścią serii UNESCO "Publica"
niniejszą stronę za zgodą wydawcy opracowała KAJA

Jędrzej Kitowicz (1728-1804)

Urodził się 1 grudnia 1728 r. O rodzicach, jak i miejscu urodzenia niewiele wiemy. Nie wiadomo, czy był szlachcicem, czy mieszczaninem.

Uczył się w Warszawie. Po skończeniu nauki wstąpił na służbę do Michała Lipskiego, opata benedyktynów lubińskich, pisarza wielkiego, referendarza koronnego, którego został długoletnim sekretarzem.

Kiedy w 1768 r. pod hasłami obrony wiary i starego porządku politycznego zawiązała się konfederacja barska Kitowicz wstąpił w jej szeregi. Służył początkowo pod Ignacym Skarbkiem - Malczewskim. Walczył pod Radomiem i Częstochową. W stopniu rotmistrza dowodził konfederatami w Poznaniu. Pracował w sztabie generała Józefa Zaremby, ostatniego marszałka konfederacji w Wielkopolsce.

W 1771 r. Kitowicz podjął decyzję zostania księdzem. W październiku tegoż roku wstąpił do seminarium duchownego misjonarzy przy kościele św. Krzyża w Warszawie. Realizacja tego zamierzenia nie była łatwa. Pamiętnikarz w wieku 43 lat podejmował studia teologiczne, do których nie miał odpowiedniego wykształcenia. Przerwał je zresztą po pierwszym roku. Kiedy i gdzie je dokończył, nie wiadomo. Istniały też i inne przeszkody, wymagające papieskiej dyspensy. Dzięki protekcji najpierw biskupa poznańskiego i kanclerza wielkiego koronnego Antoniego Młodziejowskiego a następnie biskupa kujawskiego Antoniego Ostrowskiego trudności te zostały pokonane. W 1777 r. otrzymał w diecezji włocławskiej pierwsze święcenia. W 1781 r. zostaje proboszczem rzeczyckim i komendarzem kowalewskim.

W Rzeczycy przystępuje do porządkowania materiałów historycznych oraz notatek z ważnych wydarzeń, w jakich uczestniczył, gromadzonych od 1743 r. Posłużą mu one do pracy nad dwoma dziełami, których jednak nie uda mu się ukończyć - 3 kwietnia 1804 r. Kitowicz umiera. Pierwsze z owych dzieł to Pamiętniki, czyli Historia polska, drugie: Opis obyczajów za panowania Augusta III. Największy rozgłos przyniesie mu właśnie Opis obyczajów, którego całość, popsuta zmianami dokonanymi przez wydawców, ukaże się drukiem w l. 1840 - 1841.Zebrane spostrzeżenia i obserwacje sprawiły, że Opis obyczajów możemy uznać za najważniejszy przekaz na temat obyczajów w Polsce w czasach saskich. Z tego też powodu dzieło Kitowicza interesowało późniejszych pisarzy, którzy pomieszczone w nim informacje wykorzystywali w swoich utworach ( F. Skarbek, J. I. Kraszewski, H. Rzewuski, H. Sienkiewicz ).

strona główna Wigierskiego Parku Narodowego