|
Jak
zarządzać ruchem turystycznym w parkach narodowych
i na obszarach Natura 2000?
- wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze parków narodowych
dr Andrzej
Dunajski, Instytut Biologii Roślin, Wydział Biologiczny, Uniwersytet
Wrocławski
Turystyka piesza, narciarstwo alpejskie, nielegalne formy wykorzystania parków narodowych do rekreacji motorowej i rowerowej, turystyka wodna i konna
mają największy wpływ na przyrodę. Do nowych niebezpiecznych dla przyrody form aktywności rekreacyjnej należy uznać turystykę motorową (kłady,
motorówki) uprawianą bardzo często wbrew obowiązującym przepisom.
Poniżej zestawione zostały oddziaływania oraz propozycje minimalizacji wpływu turystyki: pieszej, narciarskiej i nielegalnej motorowej.
Turystyka piesza
Oddziaływanie na florę:
● wydeptywanie,
● synantropizacja flory, rozprzestrzenianie gatunków obcego pochodzenia,
● zrywanie atrakcyjnie wyglądających roślin,
● pisanie na skałach (niszczenie mszaków naskalnych i porostów),
● eutrofizacja siedlisk,
● fragmentacja siedlisk,
● budowa infrastruktury turystycznej - niszczenie szaty roślinnej.
Oddziaływanie na faunę:
● płoszenie lub rozdeptywanie zwierząt,
● synantropizacja,
● łapanie zwierząt,
● zabijanie zwierząt,
● pozostawianie śmieci (które stają się karmą),
● przenoszenie chorób.
Oddziaływanie na przyrodę nieożywioną:
● erozja,
● wynoszenie okazów minerałów i skamieniałości,
● infrastruktura turystyczna - tworzy pułapki i bariery dla zwierząt.
Oddziaływanie na krajobraz:
● zmiany w krajobrazie - fragmentacja siedlisk,
● utrudnianie przemieszczania się zwierząt,
● zmiana estetycznych walorów krajobrazu.
Minimalizacja skutków turystyki pieszej:
a) wydeptywanie:
- poprawa jakości szlaków turystycznych,
- stosowanie barierek, siatek zabezpieczających wrażliwe siedliska.
b) zrywanie roślin:
- zmiana przebiegu szlaków,
- edukacja,
- kontrola - karanie.
c) płoszenie zwierząt:
- czasowe wyłączanie szlaków na czas trwania okresu lęgowego,
- zmiana przebiegu szlaków,
- wyznaczenie przebiegu szlaków poza stanowiskami gatunków wrażliwych,
- edukacja - tablice informacyjne,
- kontrola i ograniczanie natężenia ruchu turystycznego.
d) pozostawianie śmieci:
- edukacja,
- okresowe sprzątanie szlaków.
Uwagi dotyczące zarządzania ruchem turystycznym:
- monitoring przyrodniczy poboczy szlaków,
- monitoring ruchu turystycznego (ekocountery),
- obserwacja jakości szlaku,
- obserwacja zachowań turystów na szlaku (gdzie się zatrzymują, gdzie koncentruje się ruch
itp.),
- monitoring jakości szlaków,
- weryfikacja przebiegu szlaków,
- badanie regeneracji siedlisk objętych programami restytucji.
Uwagi ogólne:
● Uniwersalne wskaźniki (indykatory) są trudne do określenia - potrzeba indywidualnego
podejścia w poszczególnych parkach narodowych.
● „Nie ma sensu walczyć z modą na popularność jakiegoś miejsca”.
● Warto próbować wykreować modę na miejsca, gdzie masowa turystyka nie jest groźna
dla przyrody - wyznaczyć i popularyzować.
● Ważna rola edukacji - zakazy, poruszanie się wyłącznie po szlakach turystycznych itp.
Nielegalna turystyka rowerowa i motorowa
Poruszanie się po drogach, ścieżkach i innych miejscach nie dopuszczonych do ruchu turystycznego oraz akcje ratownicze powodują:
● niszczenie roślinności i siedlisk cennych przyrodniczo,
● hałas - płoszenie zwierząt, wprowadzanie niepokoju w ostojach, wzmożenie szkód
wyrządzanych przez zwierzynę, zmianę szlaków migracyjnych,
● zabijanie drobnych zwierząt w wypadku kolizji drogowych.
● szkody w przyrodzie nieożywionej:
- erozję gleby, denudację, nasilenie spływu powierzchniowego,
- zmiany w ukształtowaniu terenu,
- zanieczyszczenie środowiska substancjami ropopochodnymi oraz spalinami.
Działania minimalizujące:
● edukacja o walorach przyrodniczych i negatywnym oddziaływaniu tej formy presji,
● zmiany w prawie (obowiązek rejestracji pojazdów typu quad - brak rejestracji uniemożliwia
identyfikację użytkownika),
● wyznaczenie miejsc do uprawiania sportów motorowych poza obszarami cennymi
przyrodniczo, np. żwirowiska, wyrobiska, grunty porolne,
● współpraca z innymi służbami,
● informacja w mediach o złapanych i ukaranych kierowcach łamiących prawo na terenie
parków narodowych - prewencyjna rola prawa.
Narciarstwo i turystyka narciarska
Oddziaływanie na faunę:
● płoszenie zwierząt,
● zagrożenie życia (w tym płodu),
● zaśmiecanie,
● hałas,
● potencjalne akcje ratownicze w górach (poza szlakami),
● regeneracja terenów nieudostępnionych,
● szczególne niebezpieczne są zjazdy poza wyznaczonymi trasami, które stają się coraz
bardziej popularne.
Wpływ na florę:
● uszkodzenia mechaniczne roślin i drzew przez narciarzy,
● uszkodzenia mechaniczne przez ratraki,
● fekalizacja - eutrofizacja,
● rozdeptywanie ścieżek na nartostradach (poza sezonem narciarskim).
Działania minimalizujące wpływ narciarstwa:
● edukacja o walorach przyrodniczych,
● egzekwowanie prawa,
● regulacja okresu użytkowania narciarskiego,
● limitowanie liczby osobo-zjazdów,
● dostosowanie sprzętu (ratraki) do warunków śniegowych,
● kanalizowanie ruchu,
● obciążanie narciarzy kosztami akcji ratunkowych za wypadki podczas uprawiania
narciarstwa niezgodnie z przepisami (poza wyznaczonymi trasami
narciarskimi),
● współpraca służb parków narodowych z innymi służbami,
● wprowadzenie obowiązku rejestracji zjazdów (KWT),
● akcje medialne,
● informacja.
|
