ZWIERZĘTA CHRONIONE

  

 Ochrona
 gatunkowa
 zwierząt
 Bezkręgowce
 Ryby, płazy
 i gady
 Ptaki
 Ssaki
 Strona główna
 WPN-u

  

Tekst:
Lech
Krzysztofiak
 
Zdjęcia: 
Lech Krzysztofiak,
Wojciech Misiukiewicz

  

2003 r.

  

  

  

Ryby, płazy i gady

  

Ryby Pisces

  

W zbiornikach i rzekach śródlądowych Polski oraz w Bałtyku żyje 89 gatunków ryb, z 419 występujących w wodach Europy. Fauna ryb Polski została ukształtowana mniej więcej 12 tys. lat temu, czyli po ostatnim zlodowaceniu i częściowo zmodyfikowana przez człowieka - między innymi przez sprowadzenie w XII wieku karpia. Ochronie gatunkowej, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r., podlega 27 gatunków ryb (25 gat. ochronie ścisłej i 2 gat. ochronie częściowej), czyli ponad 30% gatunków występujących w Polsce.

  

Do chwili obecnej w wodach Wigierskiego Parku Narodowego stwierdzono obecność 31 gatunków ryb, co stanowi prawie 35% ichtiofauny Polski. Wśród nich są 4 gatunki objęte ochroną ścisłą (strzebla potokowa Phoxinus phoxinus, różanka Rhodeus sericeus, koza Cobitis taenia, piskorz Misgurnus fossilis) oraz 2 objęte ochroną częściową (śliz Noemacheilus barbatulus i słonecznica Leucaspius delineatus).

  

Strzebla potokowa występuje w małych rzeczkach i potokach o czystej wodzie i silnym prądzie, na terenie parku obserwowana była w wodach Czarnej Hańczy i Kamionki. Różanka występuje w wodach stojących lub wolno płynących, o mulistym dnie. Obserwowano ją w wodach wielu jezior m.in. Wigry i Muliczne oraz w rzece Kamionce. Śliz zamieszkuje zarówno wody stojące jak i płynące. Na terenie parku spotykany jest w wodach rzek Wiatrołuża i Maniówka. Koza przebywa w wodach stojących i wolno płynących, o dnie piaszczystym lub kamienistym. Na terenie parku stwierdzono jej obecność m.in. w jeziorach Wigry i Gałęziste. Piskorz najchętniej przebywa w wodach zamulonych, w starorzeczach i rowach. W parku zamieszkuje m.in. jezioro Wigry i rzekę Czarna Hańcza. Słonecznica żyje w dużych stadach w wodach wolno płynących lub stojących, w silnie zarośniętych zbiornikach. W parku występuje w rzekach oraz w jeziorach, np. Wigry i Muliczne.

  

Głównym zagrożeniem dla ryb występujących na terenie Polski jest eutrofizacja (użyźnienie) i zanieczyszczenie wód, a także regulacja cieków wodnych (prostowanie koryt, budowa progów, zapór, itp.), natomiast populacjom ryb występujących w wodach parku zagraża głównie eutrofizacja i kłusownictwo.

  

Płazy Amphibia

 

Samiec kumaka nizinnego
(Bombina bombina)

W Polsce występuje 18 gatunków płazów, co stanowi 31% fauny płazów całej Europy (58 gatunków). Wszystkie płazy na terenie naszego kraju podlegają ochronie ścisłej.

Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego stwierdzono występowanie 12 gatunków płazów (ponad 66% herpetofauny Polski). Są to: traszka grzebieniasta Triturus cristatus, traszka zwyczajna Triturus vulgaris, kumak nizinny Bombina bombina, grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus, ropucha zwyczajna Bufo bufo, ropucha zielona Bufo viridis, ropucha paskówka Bufo calamita, rzekotka drzewna Hyla arborea, żaba trawnaRana temporaria, żaba moczarowa Rana arvalis, żaba wodna Rana ‹‹esculenta›› i żaba jeziorkowa Rana lessonae. Żaba wodna według niektórych specjalistów nie jest odrębnym gatunkiem, lecz płodnym mieszańcem żaby jeziorkowej i żaby śmieszki. Do najbardziej zagrożonych gatunków płazów występujących na terenie parku należą: ropucha zielona, ropucha paskówka, kumak nizinny, grzebiuszka i rzekotka drzewna.

  

Żaba jeziorkowa
(Rana lessonae)

W ostatnich latach na terenie całej Europy obserwuje się drastyczny spadek liczebności płazów, a na niektórych obszarach, np. w Danii lub Holandii, również zanik całych populacji tych zwierząt. Powodem tego jest najczęściej utrata naturalnych siedlisk (drobnych, płytkich zbiorników wodnych) oraz wzrastająca chemizacja rolnictwa. Skóra płazów jest delikatna i bardzo wrażliwa, nie stanowi większej bariery dla znajdujących się w wodzie trucizn. Dlatego płazy najszybciej ze wszystkich zwierząt kręgowych reagują na pojawiające się zanieczyszczenie środowiska. Objawia się to zaburzeniami w ich rozrodzie lub rozwoju (np. zamieranie zarodków, czy powstawanie niezdolnych do życia mutantów). Pierwsze z zagrożeń – brak miejsc rozrodu – jest problemem stosunkowo łatwym do rozwiązania. Obecnie w wielu miejscach, zarówno w Polsce, jak i innych krajach Europy, odtwarza się drobne „oczka” wodne, umożliwiające płazom pomyślny rozród. Znacznie trudniej natomiast walczyć z zanieczyszczeniem wód i gleb, spowodowanym stosowanymi w rolnictwie środkami chemicznymi.

  

Gady Reptilia

  

Jaszczurka żyworodna
(Lacerta vivipara)

Spośród 199 gatunków gadów spotykanych w Europie z terenu Polski wykazano jedynie 9 (4,5%). Wszystkie krajowe gatunki gadów podlegają ochronie ścisłej. Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego występuje obecnie 5 gatunków gadów, a mianowicie: padalec Anguis fragilis, jaszczurka zwinka Lacerta agilis, jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara, zaskroniec Natrix natrix i żmija zygzakowata Vipera berus. Jeszcze do niedawna występował tu także żółw błotny Emys orbicularis, jednak zmiany jakie zaszły w środowisku spowodowały wyginięcie tego gada na terenie parku.

  

W wysokim stopniu zagrożone jest występowanie na terenie parku żmii zygzakowatej. W ciągu ostatnich kilkunastu lat gatunek ten drastycznie zmniejszył swoją liczebność, co spowodowane było przede wszystkim działalnością ludzką.

Żmija zygzakowata
(Vipera berus)

Brak dostatecznej wiedzy na temat tego gada oraz pokutujące jeszcze przesądy nadal są przyczyną bezpośredniego tępienia żmij zarówno przez turystów, jak i miejscową ludność. Żmija nigdy nie kąsa człowieka, jeśli nie zostanie do tego sprowokowany, np. przez nadepnięcie, potrącenie lub próbę schwytania. Przypadki ukąszenia zdarzają się niezwykle rzadko, a po podaniu odpowiedniej surowicy ofiara szybko wraca do zdrowia.

    

   

 

  

dalej