3. ANALIZA I OCENA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

3.1. Ochrona ekosystemów leśnych

3.1.1. Ochrona lasu

Łukasz Skiendziul

W celu zabezpieczenia ekosystemów leśnych przed czynnikami abiotycznymi i biotycznymi, w 2016 roku wykonano następujące zabiegi:

1. Prognozowanie wystąpienia zagrożenia ze strony owadów liściożernych polegające na:

a. próbnych odłowach samców brudnicy mniszki do 39 pułapek feromonowych, w których zastosowano feromon o nazwie Lymodor;

b. obserwacjach intensywności lotów samic brudnicy mniszki wykonanych metodą transektów (10 drzew). Samice zaobserwowano jedynie w obwodzie ochronnym Powały (2 szt.);

c. jesiennych poszukiwaniach owadów zimujących w ściółce na powierzchniach podokapowych. Zebrano i oznaczono materiał z 57 partii kontrolnych, wyznaczonych w 2007 roku metodą „10 ramek”. Był to ostatni rok prognozowania na tych powierzchniach.

2. Ograniczanie występowania owadów kambiofagicznych polegające na:

a. wykładaniu drzew pułapkowych, tzw. pułapek klasycznych (17 sztuk). Wykorzystano w tym celu głównie wiatrołomy i wywroty oraz drzewa uszkodzone. Pułapki służyły obserwacji stadiów rozwojowych korników świerkowych, po wykorzystaniu były terminowo korowane lub wywożone z lasu;

b. odłowach kambiofagów świerka (kornik drukarz i chrząszcze towarzyszące) w pułapki feromonowe (181 sztuk). Zastosowano pułapki Theysohna. Do zwabienia chrząszczy wykorzystano feromon Ipsodor;

c. wyszukiwaniu od początku maja do końca sierpnia drzew zasiedlonych przez kornika drukarza, przypłaszczka granatka i inne owady. W wyniku tych czynności usunięto 4 721 m³ (w 2015 r. – 1981 m³) drewna świerkowego i 776 m³ (w 2015 r. – 1063 m³) drewna sosnowego zasiedlonego przez owady. Prowadzono także systematyczną kontrolę i czyszczenie wyłożonych pułapek feromonowych. Zajmowało się tym 10 osób, które przepracowały łącznie 6 520 godzin;

d. rozdrabnianiu gałęzi po usuniętych świerkach (920 rbh).

3. Ograniczanie szkód wyrządzanych przez duże ssaki roślinożerne w drzewostanach polegające na:

a. zabezpieczaniu upraw repelentem Wam Extra PA na powierzchni 65,51 ha. Ochronę stosowano tylko na części sadzonek, zapewniając utrzymanie bazy żerowej zwierząt. Na jednym hektarze powierzchni smarowano ok. 1,5-2 tys. sadzonek;

b. wykonaniu nowych ogrodzeń z użyciem siatki o wys. 2 m (5 390 mb), w celu ochrony 8,79 ha upraw. Naprawiano także stare grodzenia (432 rbh) oraz usunięto te, które spełniły już swoje zadanie (750 mb).

c. uprawie 5,51 ha poletek zaporowych (owies, kukurydza). Poletka wykorzystano w celu zatrzymania zwierzyny w lesie w okresie nasilonych szkód w uprawach rolnych.

W 2009 roku zaprzestano zabezpieczania sadzonek osłonami indywidualnymi, podczas gdy w latach poprzednich co roku stosowano tę metodę (1500-4000 szt.). Od 2010 roku rozpoczęto zdejmowanie osłon indywidualnych zakładanych kilka lat temu i również w tym roku kontynuowano te działania – osłony indywidualne zostały zdjęte z 4 tys. sadzonek, ponieważ spełniły już swoją rolę ochronną, a drzewa wyrosły i już są mniej narażone na zgryzanie przez zwierzynę pędów głównych.

Zakres i rozmiar wymienionych czynności od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie.

W 2016 r. po raz kolejny zakup materiałów oraz koszty usług z zakresu ochrony lasu w całości były sfinansowane ze środków funduszu leśnego.

3.1.2. Redukcja zwierząt podlegających regulacji ilościowej

Dorota Zaborowska

Redukcję zwierząt łownych wykonuje się w związku z potrzebą ochrony upraw, młodników i naturalnych odnowień przed zgryzaniem oraz ograniczeniem szkód w uprawach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę, na podstawie Zarządzenia nr 2/2016 Dyrektora WPN z dnia 4 stycznia 2016 roku w sprawie redukcji liczebności niektórych gatunków zwierząt łownych na terenie Parku, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o ochronie przyrody i prawie łowieckim.

Ustalanie rocznych planów redukcji odbywa się na podstawie corocznych inwentaryzacji zwierzyny. Liczenie zwierzyny przeprowadzono 18 lutego 2016 r. metodą pędzeń próbnych. W tym samym czasie odbyło się również liczenie na terenie sąsiednich nadleśnictw Puszczy Augustowskiej. W Parku pędzenia przeprowadzono w 4 miotach o łącznej pow. 844 ha, w obwodach ochronnych: Lipowe, Mikołajewo, Gawarzec i Leszczewek. Dane zostały przeliczono przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych dla całego rejonu hodowlanego Puszczy Augustowskiej. Liczebność zwierząt łownych w Parku na początku 2016 roku wynosiła: 36 łosi, 380 jeleni, 310 saren i 160 dzików.

Liczebność zwierzyny w latach 2002-2016 przedstawiono na rysunku 1.

Rysunek 1. Liczebność zwierzyny w latach 2002 – 2016

Redukcję populacji zwierzyny grubej zaplanowano w liczbie 107 osobników, w tym 27 jeleni i 80 dzików. W 2016 r. odstąpiono od redukcji saren. Odstrzał redukcyjny wykonano w liczbie 98 osobników (91,6% założonego planu, w zeszłym roku 97,2%), w tym:

Ponadto odnotowano 3 upadki łosi (klępy) – pierwszy w wyniku kolizji drogowej w lesie w Krzywem, drugi w Rosochatym Rogu (gr. prywatne) z powodu podeszłego wieku i wychudzenia, a trzeci w Kruszniku – zagryziony przez wilki. Dodatkowo w roku bieżącym wystąpiły 2 upadki saren (kozły). Przyczyną upadków były kolizja drogowa i zagryzienie przez wilki.

Przez cały rok obowiązywały ograniczenia związane z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń ASF. W związku z prowadzonymi działaniami zapobiegawczymi dotyczącymi ASF Dyrektor Generalny LP zarządził ogólnokrajową jednorazową inwentaryzację dzików na terenie wszystkich nadleśnictw oraz na terenie 8 parków narodowych położonych w strefie zagrożenia ASF (Decyzja Głównego Konserwatora Przyrody), w tym Wigierskiego Parku Narodowego. Inwentaryzację dzików w WPN przeprowadzono w dniu 21 października 2016 r. (w tym samym czasie, co sąsiadujące nadleśnictwa) metodą pędzeń próbnych w 4 miotach, podobnie jak w lutym, lecz zwiększona została ogólna powierzchnia miotów do 957 ha (10% pow. leśnej). Łącznie zaobserwowano 10 dzików, co po przeliczeniu na teren całego parku daje liczebność 98 sztuk– zagęszczenie 0,8 szt./km² powierzchni lądowej WPN.

W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lutego 2016 r. (Dz. U. 2016 poz. 229) w sprawie zarządzenia odstrzału sanitarnego nakazuje się odstrzał sanitarny dzików do osiągnięcia gęstości populacji na poziomie co najwyżej 0,5 osobnika/km² z wyłączeniem parków narodowych i rezerwatów przyrody.

Wyniki ogólnopolskiej inwentaryzacji dzików (oprócz parków narodowych, bo tu później zarządzono inwentaryzację i wyniki nie zostały jeszcze opracowane) wykazały obecność 144 079 sztuk, co daje uśrednione zagęszczenie 0,5 dzika/km², na terenie RDLP Białystok wynosi ono 0,3 szt./km². Według danych Ministerstwa Środowiska stan dzików w Polsce na 10.03.2016 r. wynosił 245 tys. sztuk (0,9 szt./km²).

Od 17.02.2014 r. (pierwszy przypadek ASF w Polsce) stwierdzono 161 przypadków u dzików (wg stanu na dzień 23.12.2016 r.), w tym 79 przypadków w 2016 r. oraz 23 przypadki u świń (30.09.2016 r.), z tego 20 przypadków w 2016 r. Wirus przekroczył granice woj. podlaskiego – wystąpiły również przypadki w woj. mazowieckim i lubelskim.

WPN położony jest w całości w obszarze ochronnym (strefa żółta). Wszystkie dziki strzelone oraz padłe należy badać w kierunku ASF. O wszystkich znalezionych na terenie parku martwych dzikach należy niezwłocznie informować służby weterynaryjne.

W 2016 roku WPN wypłacił rolnikom odszkodowania za szkody wyrządzone przez zwierzynę w wysokości 98 696,25 zł (w 2015 r. – 111 252,84 zł). Powierzchnia zredukowana szkód wyniosła 71,53 ha (w 2015 r. – 67,78 ha). W porównaniu do roku ubiegłego nieznacznie wzrosła łączna powierzchnia zredukowana szkód, a zmniejszyła się kwota odszkodowań. Na obniżenie tej kwoty miała wpływ znacznie niższa cena ziemniaków niż w zeszłym roku.

Wartość wypłaconych odszkodowań w latach 2002-2016 przedstawia rysunek 2.

Rysunek 2. Wartość odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną w latach 2002-2016

3.1.3. Hodowla lasu

Łukasz Skiendziul

3.1.3.1. Realizacja zadań ochronnych

W roku 2016 wykonano następujące zadania z zakresu hodowli lasu:

• dolesianie luk i przerzedzeń – 2,76 ha;
• podsadzenia w drzewostanie – 2,35 ha;
• poprawki i uzupełnienia – 1,30 ha;
• pielęgnowanie gleby, niszczenie chwastów na uprawach na powierzchni 8,45 ha;
• czyszczenia wczesne na powierzchni 5,32 ha;
• czyszczenia późne na powierzchni 14,33 ha;
• obrączkowanie drzew – 29 szt.;
• jesienne przygotowanie powierzchni pod odnowienia w 2017 r. na powierzchni 13,62 ha.

Zabiegi ochronne sfinansowane były ze środków funduszu leśnego, w ramach przedsięwzięcia: „Czynna ochrona ekosystemów leśnych Wigierskiego Parku Narodowego w 2016 roku”.

Rysunek 3. Analiza wykonania głównych prac z zakresu hodowli lasu w latach 2012 – 2016 [ha]

3.1.3.2. Ocena udatności upraw

W 2016 roku ocenie udatności powinny podlegać uprawy z roku 2012 (ocena w piątym roku istnienia uprawy – ocena końcowa), jednak nie założono wtedy żadnej uprawy oraz z 2015 roku (ocena w drugim roku istnienia uprawy – ocena wstępna). Przy ocenie brano pod uwagę następujące elementy: stopień pokrycia powierzchni przez uprawę, oznaki chorobowe i uszkodzenia wywołane przez czynniki przyrody żywej i nieożywionej, formę zmieszania gatunków, skład gatunkowy uprawy. Udatność każdej ocenianej uprawy oceniono w czterostopniowej skali: uprawa bardzo dobra, dobra, zadowalająca i przepadła.

Wyniki oceny są następujące:

Uprawy z roku 2015, ocena wstępna:

Dalej »

Strona główna WPN