3. ANALIZA I OCENA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

3.4. Ochrona gatunków roślin i zwierząt

3.4.1. Czynna ochrona roślin

Maciej Romański

W 2012 roku znaleziono 2 nowe dla Parku gatunki roślin naczyniowych: zanokcicę skalną (Asplenium trichomanes) oraz przytulię okrągłolistną (Galium rotundifolium). Pierwszy z tych gatunków znaleziony został na 2 stanowiskach. Gatunek ten, niezbyt często pojawia się w Polsce północno-wschodniej, wyłącznie na siedliskach antropogenicznych, jednak na terenie WPN były to stanowiska naturalne. Z kolei przytulia okrągłolistna jest gatunkiem nie podawanym wcześniej z tego rejonu Polski. Odnalezione zostały również stanowiska trzech gatunków podawanych w przeszłości – dąbrówki piramidalnej (Ajuga pyramidalis), arniki górskiej (Arnica montana) oraz żurawiny drobnolistkowej (Oxycoccus microcarpus).

Odnaleziono również nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych: listery sercowatej (Listera cordata), rosiczki długolistnej (Drosera anglica), turzycy strunowej (Carex chordorrchiza), turzycy życicowej (Carex loliacea), wełnianki delikatnej (Eriophorum gracile), wątlika błotnego (Hammarbya paludosa), wyblina jednolistnego (Malaxis monophyllos) i lipiennika Loesela (Liparis loeseli). Jedno z odkrytych stanowisk wątlika błotnego można uznać za wyjątkowe w skali ogólnopolskiej ze względu na niezwykle dużą liczebność, przekraczającą sto kwitnących osobników. Stanowisko turzycy strunowej również można uznać za niezwykle cenne, ze względu na fakt, iż dotychczas gatunek był ten znany wyłącznie z jednego miejsca na terenie WPN, położonego na gruntach prywatnych i podlegającemu bardzo silnej antropopresji o bardzo niepewnej przyszłości. Poszukiwania lipiennika Loesela pozwoliły odnaleźć 7 nowych stanowisk tego gatunku. Kontynuowano także obserwacje efektu ekologicznego wykaszania torfowiska na półwyspie Łapa – jedynego stanowiska gnidosza królewskiego (Pedicularis sceptrum-carolinum). Podobnie jak w latach poprzednich nie stwierdzono obecności okazów kwitnących, znaleziono jednak okazy wegetatywne. Kontynuowano także monitoring stanowisk wątlika błotnego (Hammarbya paludosa) nad Sucharem I i V. Nad Sucharem I znaleziono 10 kwitnących okazów, natomiast nad Sucharem V było ich 11, z czego 4 sztuki znalezione zostały w północno-wschodniej części jeziora, gdzie nigdy wcześniej nie były obserwowane. W 2012 roku przeprowadzono również monitoring stanowisk sasanki otwartej (Pulsatilla patens), której ilość zmalała względem lat poprzednich – zarówno ubyło stanowisk, jak i zmniejszyła się liczebność na istniejących stanowiskach. Podobnie jak w latach poprzednich konturowano również inwentaryzację innych gatunków roślin podlegających ochronie prawnej i wymienianych przez czerwone listy.

Z nowych dla WPN gatunków roślin można również wymienić wątrobowce – przyziemkę szwedzką (Calypogeia suecica) oraz czubka naciętego (Lophozia incisa), przy czym ten ostatni gatunek znaleziony został na 2 stanowiskach. Gatunki te nie były dotychczas wymieniane w literaturze jako występujące w tej części Polski. Udało również się odszukać dwa gatunki wątrobowców które po raz ostatni na terenie WPN odnalezione były 77 lat temu – zgiętolista nadrzewnego (Anastrophyllum hellerianum) oraz sznurnika jesiennego (Jamesoniella autumnalis). Potwierdzono również występowanie, podawanych w latach 60-tych i 80-tych ubiegłego wieku, gatunków wątrobowców takich jak: głowniak dwurogi (Cephalozia connivens), głowniak buławkowaty (Cephalozia pleniceps) oraz płożyk wonny (Geocalyx graveolens). Zinwentaryzowano również wiele nowych stanowisk gatunków wątrobowców podlegających ochronie, takich jak, bagniczka pływająca (Cladopodiella fluitans), nowellia krzywolistna (Nowellia curvifolia), natorfek nagi (Odontoschisma denudatum), skosatka zanokcicowa (Plagiochila asplenioides) i piórkowiec kutnerowaty (Trichocolea tomentella). Odnalezione zostało również stanowisko rzadkiego gatunku mchu – drabinowca mrocznego (Cinclidium stygium).

3.4.2. Ochrona stanowisk zwierząt zagrożonych wyginięciem

Marek Jeromin

Na terenie parku wyznaczone są trzy strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania. Wszystkie dotyczą bielika Haliaeetus albicilla. W 2012 roku 2 pary bielików wyprowadziły po jednym młodym. Trzecia para nie wyprowadziła lęgu w tym roku.

3.4.3. Monitoring liczebności kolonii kormorana nad jeziorem Długim

Marek Jeromin

Obserwacje mające na celu uzyskanie informacji o liczebności kolonii kormorana nad jeziorem Długim prowadzone są od roku 2009. Poniżej zamieszczono tabelę z danymi z poszczególnych obserwacji, które prowadzono przy pomocy lornetki 7x50.

Tabela 14. Liczebność kormorana nad jeziorem Długim w czasie obserwacji w 2012 roku

3.4.4. Obserwacje ptaków na jeziorze Wigry w 2012 r.

Dorota, Grzegorz i Jerzy Zawadzcy

Wśród obserwowanych na Wigrach ptaków występowały również gatunki rzadkie, albo o niespotykanie wysokich liczebnościach. W porównaniu do lat poprzednich było więcej czapli białych - dotychczas nie zauważono więcej niż 8 ptaków, a w 2012 roku było ich aż 18. Nowym gatunkiem jest mewa białogłowa. Inne obserwowane na Wigrach bardzo rzadkie gatunki (każda obserwacja jest cenna), to podgorzałka, ogorzałka i rybitwa białowąsa. Chyba największą osobliwością było prawie 140 uhli (dotychczas odnotowano pojedyncze obserwacje) oraz 18 mew małych (też pojawiały się pojedyncze ptaki raz na parę lat).

Tabela 15. Monitoring ptaków Wigier w 2012 r.

3.4.5. Opieka nad chorymi i rannymi zwierzętami

Wojciech Misiukiewicz

Ośrodek rehabilitacji zwierząt został wybudowany w 1999 roku z pomocą finansową Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wigierski Park Narodowy otrzymał dofinansowanie w ramach wniosku,,Ochrona ekosystemów lądowych Wigierskiego Parku Narodowego” (Umowa nr 310/99/Wn50/OPWK z dnia 26.08.1999r.). Ośrodek rehabilitacji zwierząt funkcjonuje w oparciu o decyzję Ministerstwa Środowiska (DOPog4201044S8/04/jr) z dnia 31.08.2004r.

Schronisko zlokalizowane jest w województwie podlaskim, na terenie Gminy Giby, w miejscowości Maćkowa Ruda 57, 16503 Krasnopol. Placówka działa w oparciu o Zarządzenie nr 17/2010 Dyrektora Wigierskiego Parku Narodowego z dnia 15 listopada 2010 r. Zabiegi weterynaryjne dokonywane są przez lekarzy weterynarii Lecznicy Weterynaryjnej "VitaWet” z Suwałk. Współpraca WPN z lekarzami weterynarii odbywa się zazwyczaj na zasadzie wolontariatu, jak również część zabiegów finansowana jest z kasy parku.

W 2012 roku w ośrodku rehabilitacji zwierząt w Maćkowej Rudzie przebywało 35 zwierząt, z czego 30 ptaków i 5 ssaków.

Historia zwierząt przebywających w ośrodku:

• 25 osobników przywrócono do środowiska naturalnego – 71,4%.
• 10 osobników padło bądź uśpiono – 28,6%.

Historię poszczególnych przypadków przedstawia poniższa tabela.

Tabela 16. Ewidencja zwierząt przetrzymywanych w ośrodku rehabilitacji zwierząt

w Maćkowej Rudzie w 2012 r.

3.5. Działalność edukacyjna

Joanna Adamczewska, Katarzyna Łukowska, Wojciech Misiukiewicz, Elżbieta Perkowska

Działalność edukacyjna WPN prowadzona jest w oparciu o obiekty WPN w Krzywem, Słupiu i Starym Folwarku (Muzeum Wigier). Całość działań Muzeum Wigier jest opisana w odrębnym rozdziale.

3.5.1. Zajęcia edukacyjne

W zajęciach w Ośrodku Edukacji Środowiskowej na Słupiu wzięło udział około 940 osób, najliczniejszą grupą była młodzież szkół średnich oraz gimnazjalna. Zajęcia edukacyjne prowadzono także w bazie dydaktycznej w Krzywem – w Sali konferencyjnej, na sali przyrodniczej oraz na ścieżkach edukacyjnych. W zajęciach przyrodniczych wzięło udział 514 osób, w zajęciach ceramicznych 449 osób.

11 maja miało miejsce uroczyste wznowienie działalności Ośrodka Edukacji Środowiskowej na Słupiu po rocznej przerwie. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele Departamentu Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Podlaskiego, radni sejmiku województwa podlaskiego, przedstawiciele samorządów – starostw, miasta Suwałk i gmin, lokalne media.

W latach poprzedzających remont ośrodka, średnia liczba uczestników kształtowała się na poziomie między 400 a 600 osób. Po remoncie bazy odnotowano wyraźny wzrost zainteresowania ofertą edukacyjną. Pod koniec roku 2012 otrzymano już zgłoszenia i rezerwacje na zajęcia w czerwcu 2013 roku. Najliczniej szkoły korzystały z oferty ośrodka w maju, czerwcu oraz we wrześniu. Najchętniej wybieranymi tematami zajęć były: „Co żyje w jeziorze” (zajęcia laboratoryjne z badania makrofauny bezkręgowej jeziora Wigry”) oraz „Co szumi w lesie” (leśne zajęcia terenowe).

Z pokojów zaplecza socjalnego Ośrodka korzystali pracownicy naukowi; w sumie w okresie od 17.07 do 31.08 skorzystało 9 osób (164 osobo/noclegi).

Z pracowni laboratoryjnej korzystali studenci Wydziału Ochrony Środowiska Uniwersytetu A. Mickiewicza, odbywały się tu zajęcia z hydrobiologii prowadzone przez dr Pawła Owsiannego.

Prace modernizacyjne ośrodka, które właśnie zakończono to nie jedyne działania, które podejmuje park mając na celu uporządkowanie i udostępnianie okolic Zatoki Słupiańskiej jeziora Wigry.  złożony został także wniosek o dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na inwestycje w larach 2013 – 2014, w którym zaplanowano między innymi przygotowanie miejsc postoju pojazdów przy półwyspie Łysocha i przy „pętli” oraz bariery zabezpieczającej Ośrodek, a także wyznaczenie oraz oznakowanie ścieżki spacerowej.

3.5.2. Imprezy, akcje

Zimowa Akademia Przyrody

Impreza zorganizowana została w czasie 4 dni ferii zimowych. Program obejmował wykłady, konkursy i zajęcia praktyczne. Uczestnicy przeprawiali się przez zaśnieżone ścieżki i szlaki parku, szukając porostów, czy też skamieniałości, ukrytych wcześniej przez prowadzących pod śniegiem. Dzieci wykonały zadania praktyczne – rozmaite tradycyjne i przestrzenne prace plastyczne – kartka i papierowy bóbr, maski zająca bielaka i wiewiórki, zimowy łoś. Na zakończenie starsi uczestnicy spotkań mieli możliwość wzięcia udziału w szkoleniu na kartę wędkarską.

Dzień Ziemi w WPN

W ramach obchodów Dnia Ziemi 50-osobowa grupa uczniów ze Szkoły Podstawowej Nr 7 w Suwałkach zgłosiła się do sprzątania szlaków i ścieżek edukacyjnych parku. Pod okiem pracowników służb leśnych WPN, uczniowie porządkowali okolice ścieżki edukacyjnej Las i Suchary. Na zakończenie akcji park zorganizował uczestnikom ognisko.

Letnia Akademia Przyrody

W dniach 24-27 lipca zorganizowano po raz piąty Letnią Akademię Przyrody, tym razem pod hasłem „Cztery żywioły”. W zajęciach uczestniczyło około 60 osób - dzieci, młodzieży i dorosłych. Zajęcia prowadzono metodą eksperymentów obrazujących właściwości gazów, cieczy i ciał stałych. Uczestnicy poznawali właściwości wody, rodzaje gleb, obserwowali motyle, życie dżdżownic i podwodny świat za pomocą batyskopów. Atrakcją były rejsy po Zatoce Słupiańskiej łódką Leptodorą II. Ostatniego dnia Akademii zorganizowano spotkanie z przedstawicielem RDLP z Białegostoku panem Pawłem Chojnowskim. W programie znalazły się: pokaz filmu „Bezpieczniej cieszmy się lasem” – poświęcony pożarom lasów i ich skutkom, pokaz sprzętu gaśniczego, konkurs z użyciem wodnych hydronetek do dogaszania pożarów. W trakcie Akademii przeprowadzono liczne konkursy z nagrodami ufundowanymi przez Lasy Państwowe, które realizują program "Ogień w lesie a przyroda” współfinansowany przez UE w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+ oraz NFOŚiGW. Na zakończenie Akademii wszyscy uczestnicy wzięli udział w biegu terenowym po ścieżkach wokół Ośrodka, odnajdując i rozwiązując liczne zadania ukryte w terenie.

Zielone Kino

Po raz piąty zorganizowano pokazy filmów tzw. Zielone Kino czyli lato z filmem przyrodniczym. W tym roku filmy można było obejrzeć na 4 projekcjach w OEŚ na Słupiu oraz w Parkowym Centrum Wypoczynku WIDOK w Bryzglu. Pokazano następujące filmy: „Skrzydlaci sprzymierzeńcy lasu (21.07), „Wigierski Park Narodowy” (28.07), „Powrót bobra”(11.08), „Stara wiara” i „Sceny z życia stawonogów” (18.08). W projekcji „Starej wiary” uczestniczył współtwórca filmu Hubert Stojanowski, który opowiadał o kulisach tworzenia filmu i odpowiadał na pytania widzów. Filmy obejrzało 125 osób.

Akcja "Sprzątanie Świata"

Tegoroczna akcja "Sprzątanie Świata" na terenie parku trwała trzy dni (14-16 września). Hasło przewodnie brzmiało „Kocham, lubię, szanuję… nie śmiecę”. Główna część imprezy odbyła się 14 września. Sprzątano brzegi jezior, plaże, szlaki turystyczne, ścieżki edukacyjne, parkingi, drogi gminne na terenie Parku, likwidowane były dzikie wysypiska. W dniu 15 września uczniowie z Zespołu Szkół w Starym Folwarku sprzątali okolice Starego Folwarku, Leszczewka oraz brzegi jeziora Wigry, a 16 września w sprzątaniu wzięli udział c złonkowie PTTK, którzy usuwali śmieci znad brzegów jeziora Wigry. W akcji tradycyjnie brały udział szkoły z terenu parku, otuliny, miasta Suwałki, osadzeni z Aresztu Śledczego w Suwałkach, a firma HOBBIT użyczyła kajaków do penetrowania brzegów jezior i rzek. W sumie 760 uczestników akcji zebrało 1840 kg śmieci.

3.5.3. Konkursy

Konkurs plastyczny „Przedstaw las i zwierzęta w nim występujące”

WPN wraz z Cinema Lumiere zorganizował konkurs plastyczny pod hasłem „Przedstaw las i zwierzęta w nim występujące” Konkurs rozstrzygnięto 23 kwietnia br. Przez ponad 5 tygodni trwania konkursu uczniowie przysłali ponad 600 prac. Nagrodzono 4 osoby, wyróżnienia przyznano w sumie 50 osobom, we wszystkich 4 kategoriach wiekowych.

Konkurs wojewódzki „Różnorodność biologiczna i formy ochrony przyrody w Polsce”

Wigierski Park Narodowy współpracował z Białowieskim PN przy organizacji III edycji konkursu wojewódzkiego „Różnorodność biologiczna i formy ochrony przyrody w Polsce”. Do etapu szkolnego konkursu zgłosiło się 80 uczestników – uczniów 10 gimnazjów z powiatów: augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego. Etap powiatowym, który miał miejsce 10 października br. wyłonił siedmioro finalistów, którzy zakwalifikowali się do etapu wojewódzkiego. Nasz park w etapie wojewódzkim, który odbył się w dniu 21 listopada w Białowieskim Parku Narodowym reprezentowały gimnazja: Gimnazjum Nr 5 i Gimnazjum Nr 4 z Suwałk oraz Gimnazjum Nr 3 i Społeczne Gimnazjum STO z Augustowa i Gimnazjum z Przerośli.

3.5.4. Warsztaty, spotkania, szkolenia

W kwietniu zorganizowano 12 godzin zajęć z uczniami szkół: w Krasnopolu, Mikołajewie i Starym Folwarku. Warsztaty miały charakter przyrodniczo-kulturowy, tematyka związana była z tradycjami świąt Wielkanocnych i ornitologią. Uczniowie poznali biologię i ekologię wybranych gatunków nadwigierskiej ornitofauny, uczyli się rozróżniać jaja ptasie po wyglądzie skorupki, wykonywali pisanki i elementy dekoracyjne świątecznych stołów.

W grudniu WPN zorganizował akcję rozwieszania skrzynek lęgowych dla ptaków. Na spotkanie w dniu 7 grudnia przybyło ponad 30 osób, wśród których byli nie tylko dorośli mieszkańcy parku ale również uczniowie szkół z terenu parku i okolicy. Tematem warsztatów była ochrona dziuplaków propagowana głównie poprzez wieszanie im skrzynek lęgowych oraz zimowe dokarmianie. Osobom indywidualnym oraz szkołom przekazano 200 sztuk budek lęgowych (150 sztuk typu A1 i 50 sztuk typu B).

W dniach 11 – 15 grudnia zorganizowano 4 spotkania przyrodniczo-kulturowe pod hasłem „Spotkanie z Wigierkiem” dotyczące Świąt Bożego Narodzenia. Uczestniczyło w nich 139 uczniów ze szkół położonych na terenie WPN-u i jego otuliny (Płociczno-Tartak, Stary Folwark, Mońkinie, Mikołajewo, Nowa Wieś). W trakcie zajęć dzieci wysłuchały opowieści o ssakach i ptakach, które można obserwować zimą oraz o tradycji szopki bożonarodzeniowej. Każdy z uczestników wykonał nadwigierską szopkę, w której sceneria i zwierzęta nawiązywały do najbliższego otoczenia.

15 grudnia zorganizowano zajęcia dotyczące Natury 2000, w ramach projektu Life Czynna ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk na obszarze Natura 200 „Ostoja Wigierska”. W programie zajęć znala zły się prezentacje, gry, zabawy aktywizujące i konkursy. W spotkaniu wzięło udział 50 uczniów jednej ze szkół z terenu parku (SP w Nowej Wsi).

3.5.5. Imprezy zewnętrzne, wystawy

• Piknik Rodzinny – impreza o charakterze okołomiejskim, Przedszkole Nr 4 w Suwałkach (05.06.2012).
• Festyn Ekologiczny w Przedszkolu Nr 7 w Suwałkach. Przygotowano stoiska informacyjno – edukacyjne z grami i zabawami dla najmłodszych uczestników, loterią fantową. (20.09.2012).
• Festyn Gminy Suwałki pt. "Święto Wsi" na terenie Ogrodów Papieskich Pokamedulskiego Zespołu Klasztornego w Wigrach (26.08.2012) przygotowanie i obsługa stoiska wspólnie z Zespołem ds. Udostępniania.

3.5.6. Wydawnictwa i materiały promocyjne

Dział Edukacji prowadził sprawy związane z publikacjami (postępowanie przetargowe, redakcja, rozliczenie dotacji oraz dystrybucja):

• wydano 4 numery kwartalnika Wigry (po 2000 egz. każdy numer, łącznie 8000 egzemplarzy) z wkładką w postaci mapki z przebiegiem ścieżek edukacyjnych Las i Suchary (w ilości 2000 egzemplarzy);
• wydano 2 numery dodatku do kwartalnika Wigry pt. Na miedzy (po 2000 egz. każdy numer, łącznie 4000 egzemplarzy);
• wydano 2 numery dodatku do kwartalnika Wigry pt. Wigierek (po 2000 egz. każdy, łącznie 4000 egzemplarzy);
• wydano kalendarz na 2013 rok (2000 egzemplarzy);
• prowadzona była witryna internetowa WPN; w roku 2012 sfinansowano ze środków WFOŚiGW podstrony z treścią kwartalnika i dodatków.

3.5.7. Dotacje na działalność edukacyjną – przygotowanie wniosków, realizacja

Zakończono rozliczenie wniosku RPO Województwa Podlaskiego „Modernizacja Bazy Edukacyjnej WPN” (techniczna realizacja projektu została zakończona w 2011 roku). Przeprowadzono 2 kontrole postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. W wyniku pierwszej kontroli (prowadzonej w trybie korespondencyjnym) nałożono dwie korekty finansowe 2 i 5 %, łącznie o 4952,11  zł pomniejszono dofinansowanie z RPO. Druga kontrola miała miejsce w dniach 26 lipca – 24 sierpnia, na zakończenie realizacji projektu (dwie wizyty zespołów kontrolujących). W wyniku tej kontroli uznano, że wykonane zostały roboty budowlane wykraczające poza zakres ujęty w zgłoszeniu robót, w wyniku czego o 10672,88  zł pomniejszono dofinansowanie z RPO. Całkowita wartość inwestycji wyniosła 705939,83  zł, dofinansowanie z RPO, po pomniejszeniach, 430279,72  zł.

Zrealizowano projekt „Nie bójmy się przyrody – edukacja ekologiczna w Wigierskim Parku Narodowym poprzez warsztaty i publikacje” ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku. Zadanie zakończono w grudniu, kwota dotacji wyniosła ostatecznie 117 341,23  zł. Projekt obejmował działania:

• Zimowa Akademia Przyrody – warsztaty dla dzieci i młodzieży
• Konkurs literacki „Moje wspomnienia z Wigierskiego Parku Narodowego (zadanie prowadzone przez Sekcję ds. Udostępniania WPN)
• wydanie kwartalnika Wigry Nr 1,2,3,4/2012, publikacja wersji elektronicznej
• Spotkania z Wigierkiem – cykl warsztatów dla dzieci i młodzieży
• Spotkanie z Przyrodą - warsztaty dla przedstawicieli organizacji turystycznych i mieszkańców parku świadczących usługi turystyczne na terenie parku i okolic (zadanie prowadzone przez Sekcję ds. Udostępniania WPN)
• Wigierek Nr 1 i 2/2012, Na miedzy Nr 1 i 2/2012, publikacja wersji elektronicznej
• "Poznaj Wigierski Park Narodowy na rowerze" – cykl wycieczek rowerowych z przewodnikiem (zadanie prowadzone przez Sekcję ds. Udostępniania WPN)
• Letnia Akademia Przyrody - warsztaty dla dzieci
• Spotkanie z Przyrodą - warsztaty dla rolników - mieszkańców parku i okolic, zakup budek lęgowych
• wydanie kalendarza na 2013 rok, publikacja wersji elektronicznej.

Przygotowano wniosek do Funduszu Leśnego pt. „Wędrując leśnymi ścieżkami – aktywna edukacja przyrodnicza w Wigierskim Parku Narodowym” na łączną kwotę 164 700,00  zł. W projekcie przewidziano następujące zadania:

• konkurs plastyczny „Wśród lasów i jezior”
• międzyszkolny konkurs na zbiórkę makulatury „Makulaturę zbieramy - lasy oszczędzamy”
• impreza z okazji Dnia Dziecka - „Wędrując leśnymi ścieżkami”
• „Poznaj lasy Wigierskiego Parku Narodowego na rowerze” – cykl wycieczek rowerowych
• „Poznaj las zimą” – cykl wypraw na nartach biegowych
• Akademia Zielonych Rodziców – warsztaty przyrodnicze dla dzieci i rodziców
• Akcja Sprzątanie Świata
• zakup leśnych pomocy dydaktycznych
• prace naprawcze w edukacyjnym ogrodzie dydaktycznym „Świat przyrody – świat przygody”
• rewitalizacja ogródka dydaktycznego „Dary Natury”
• wydanie pakietu edukacyjnego pt. „Wędrując leśnymi ścieżkami”
• druk map ścieżek edukacyjnych, tras pieszych oraz narciarskich
• wydanie przewodnika „Rowerem po Wigierskim Parku Narodowym”
• wykonanie edukacyjnej prezentacji multimedialnej
• wykonanie strony internetowej
• zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania

Przygotowano część edukacyjną do wniosku do Funduszu Leśnego składanego przez Pracownię Naukowo Edukacyjną pt. „Badania organizmów saproksylicznych (…)”. Zaplanowano następujące działania związane z rolą martwego drewna:

• przygotowanie przystanku „Po co w lesie martwe drewno” na ścieżce edukacyjnej Las.
• wydanie publikacji dla uczestników zajęć edukacyjnych- pakietu edukacyjnego dla uczniów klas IV-VI (w pakiecie materiał dla ucznia, nauczyciela, etui) oraz ulotki informacyjnej „Martwe drewno” dla dorosłych odbiorców – mieszkańców parku i osób odwiedzających i ulotka informacyjnej „Drugie życie drzewa” - dla młodszych grup wiekowych - uczniów i młodych turystów.
• warsztaty dla nauczycieli
• warsztaty fotografii przyrodniczej 15 +
• ogólnopolski konkurs fotograficzny „Drugie życie drzewa”
• wystawa fotograficzna „Drugie życie drzewa”
• pokazy filmów plenerowych w ramach tzw. Zielonego Kina

3.6. Muzeum Wigier

Maciej Ambrosiewicz

Zespół Muzeum Wigier wchodzi w skład Działu Edukacji Wigierskiego Parku Narodowego.

Punkt Informacji Turystycznej w Muzeum Wigier podlega ogólnopolskiej certyfikacji informacji turystycznej, którą przeprowadziły Polska Organizacja Turystyczna i Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna. W wyniku certyfikacji, Muzeum otrzymało 3 kategorię, czyli 3 gwiazdki na cztery możliwe. Certyfikacja ważna jest od sierpnia 2012 do sierpnia 2014 roku

3.6.1. Programy edukacyjne

Muzeum Wigier to nie tylko zwiedzanie ekspozycji z przewodnikiem lub indywidualnie, ale również zajęcia edukacyjne skierowane do dzieci, młodzieży i osób dorosłych. W roku 2012 pracownicy muzeum przeprowadzili 41 lekcji muzealnych oraz 294 zajęć na wodnych ścieżkach edukacyjnych.

Spośród oferty edukacyjnej największym zainteresowaniem cieszyły się zajęcia na wodnych ścieżkach edukacyjnych (rejsy łodzią Leptodora II - od maja do października 2012 roku z rejsów łodzią skorzystało 2300 osób) oraz lekcje muzealne, z których największym powodzeniem cieszyły się takie tematy jak: „Bóbr i jego rodzinka”, „Zwierzęta Wigierskiego Parku Narodowego”, „Badamy wodę”. Muzeum służyło również jako miejsce spotkań dla nauczycieli, warsztaty, szkolenia dla rolników i przewodników turystycznych organizowanych przez WPN.

3.6.2. Imprezy i akcje organizowane w Muzeum Wigier

• 3 lutego 2012 r. spotkanie z podróżnikiem pt. Podróż marzeń – lekcją życia, Łukasz Balcer opowiadał o podróży po Indiach, własnych przeżyciach i przywiezionych pamiątkach.
• 9 marca 2012 r. spotkanie z podróżnikiem pt. Od Cieśniny Magellana do Machu Picchu, o swoich przygodach w Ameryce Południowej opowiadał Adam Sadowski.
• 19 maja 2012 r. Noc Muzeów. Goście oprócz zwiedzenia Muzeum mieli możliwość wzięcia udziału w pokazie zdjęć Jarosława Borejszo pt. Bliskie i nieznane – Obwód Kaliningradzki oraz Michała Wojewody – Ameryka inna niż w kinie, czyli Kalifornia i okolice, a także uczestniczenia w loterii z nagrodami ufundowanymi przez Wigierski Park Narodowy i Gospodę pod Sieją.
• 1 czerwca 2012 r. Dzień Dziecka w Muzeum Wigier. W tym dniu dla dzieci były prowadzone warsztat plastyczne.
• 7 lipca 2012 roku Wigierski Park Narodowy przy współpracy z Państwową Strażą Pożarną (jednostki z Suwałk i Augustowa), Komendą Miejską Policji w Suwałkach, Wodnym Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym w Suwałkach i Strażą Graniczną w Rutce Tartak zorganizował imprezę plenerową „PRZYRODA WODA BEZPIECZEŃSTWO”. Impreza odbyła się na plaży przy Muzeum Wigier w Starym Folwarku. Wydarzeniu towarzyszyły liczne konkursy z nagrodami, rejsy po Wigrach parkową łodzią „Leptodora II” oraz łodzią „Pasja” należącą do klubu wodnego KAMENA, pokazy ratownictwa, wystawa sprzętu ratowniczego, regionalna kuchnia. Klub wodny „Hańcza” oraz firma „Kajak” nieodpłatnie udostępniły uczestnikom sprzęt pływający. Impreza cieszyła się dużym zainteresowaniem Suwalczan i turystów.
• 19 października 2012 r. spotkanie z podróżnikami, pt. Pędziwiatrem przez Niemen, o swoich przygodach opowiadali Małgorzata Strucińska i Wojciech Hulanicki.
• 9 listopada 2012 r. spotkanie z podróżnikiem pt. Jak spotkałem diabła tasmańskiego, o swojej wyprawie do Tasmanii opowiadał Tomasz Janecki.
• 14 grudnia 2012 r. spotkanie z podróżnikiem pt. Dlaczego lubimy Chorwację? Zdjęcia i filmy zaprezentował kapitan jachtowy Stanisław Roziewski.

3.6.3. Wystawy

• 20 stycznia 2012 r. została otwarta wystawa będąca plonem konkursu fotograficznego im. Włodzimierza Puchalskiego (edycja 2011) organizowanego przez pismo „Łowca Polskiego”,
• 17 lutego 2012 r. otwarto wystawę: Między tradycją i nowoczesnością. Wystawa jest pokłosiem współpracy między Muzeum Okręgowym w Łoździejach i Domem Pracy Twórczej w Wigrach. Wystawa pokazuje na monitorach filmy ze wspólnymi pracami wieczornymi w regionie Łoździeje w pierwszej połowie XX wieku.
• 27 kwietnia 2012 r. otwarto wystawę Bogactwo form życia w pradawnych morzach. Na wystawie pokazano skamieniałości udostępnione przez Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie oraz Muzeum Okręgowego w Warszawie.
• 2 maja 2012 r. została otwarta wystawa Łukasza Rogińskiego pt. Pejzaże Suwalszczyzny, wystawa była udostępniana zwiedzającym do grudnia 2012 roku.

3.6.4. Udostępnienie muzeum

W 2012 roku Zespół ds. Muzeum Wigier prowadził ewidencję zwiedzających i uczestniczących w lekcjach muzealnych. Muzeum Wigier w Starym Folwarku w 2012 roku odwiedziło 17 333 osób.

Turyści, którzy odwiedzili Muzeum to w większości Polacy, najczęściej z Warszawy i województwa mazowieckiego. Zagraniczni goście Muzeum pochodzili z takich krajów jak: Niemcy, Litwa, Wielka Brytania, Włochy, Holandia, USA, Białoruś, Litwa, Finlandia, Rosja, Słowacja.

Ponad połowę wszystkich zwiedzających – 53,96% (9353 osób) stanowili turyści indywidualni, pozostałą część - odwiedzający w grupach zorganizowanych tj. 264 grup, w których było 8249 osób. Wśród osób odwiedzające indywidualnie 60,79 % stanowili dorośli, 36,88 % dzieci i młodzież zaś obcokrajowcy 2,33%.

Gościły tu także grupy z dalszych zakątków Polski w tym m.in. z Warszawy Białegostoku, Poznania, Krakowa. Porównując tegoroczny sezon turystyczno-edukacyjny w Muzeum Wigier z rokiem 2011, widoczny jest pewien spadek ilości zwiedzających o 9,4%, co można łączyć z zainteresowaniem ludzi Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej.

Turyści zadawali najczęściej pytania dotyczące funkcjonowania muzeum, atrakcji w WPN i jego okolicy, potraw regionalnych, noclegów, rowerów, kajaków i żaglówek. Uwagi ze strony odwiedzających dotyczyły bardzo  złej jakości parkingu przy muzeum.

Turyści pozytywnie ocenili Muzeum Wigier. Do najlepszych doświadczeń podczas pobytu zaliczyli przede wszystkim interaktywną, nowoczesną formę edukacji, która pozwala na samodzielne zwiedzanie oraz oddziałuje intensywniej na zmysły i emocje odbiorców co w większym stopniu umożliwia poznawanie tajemnic świata przyrody. Wysoką ocenę podobnie jak w roku ubiegłym miały rejsy Leptodorą II.

Wysoką ocenę zyskał wśród odwiedzających Muzeum Wigier cykl spotkań z podróżnikami oraz Noc Muzeów.

3.6.5. Promocja

Wydawnictwa i materiały promocyjne, plakaty

W 2012 roku Muzeum Wigier do każdej wystawy wydało po 10 szt. plakatów oraz wysłało po 250 zaproszeń drogą elektroniczna promujących to samo wydarzenie. Dodatkowo wydrukowano 10 tys. kolorowych ulotek reklamowych (o formacie wizytówki) i informowano media oraz portale internetowe o organizowanych wydarzeniach.

Targi, portale

W 2012 roku Muzeum Wigier było promowane na targach turystycznych (II Międzynarodowe Targi Turystyczne na Pograniczu EXPO-Sejny), w wydawnictwach i portalach internetowych:

• Dobrze opracowana i wysoko oceniana strona własna parku www.wigry.win.pl; ponadto informacje o Muzeum Wigier i imprezach w nim organizowanych ukazywały się na wielu stronach internetowych, m. in.:

• Serwis Informacyjny Branży Turystycznej www.turinfo.pl

• Agencja TD mapa turystyczna „Wigierski Park Narodowy” www.td.com.pl

• Niebywałe Suwałki www.niebywalesuwalki.pl

• Suwalski Serwis Informacyjny www.suwalki.info

• Wrota Podlasia (oferta turystyczna) www.turystyka.wrotapodlasia.pl

• Forum Suwałki www.forum.suwalki.pl

Inne działania promocyjne

1. Przekazywanie materiałów informacyjnych o Muzeum Wigier do Centrów Informacji Turystycznej w Suwałkach

   (SIRT, CMIKT), Augustowie, Sejnach, Białymstoku (Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna),

2. Wizyty lokalnej Telewizji Białystok, Radio 5, które nagrywały materiały o Muzeum Wigier.

3. Wizyty delegacji lokalnych samorządów.

4. Wizyty organizatorów ruchu turystycznego w Białorusi.

Dalej »