Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w 2012 r.

	Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2012
	Spis treści		Strona główna WPN-u

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Jarosław Borejszo

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2012 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono potencjalne, możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, które częściowo stosowano w 2012 roku.

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

Lp.

Identyfikacja

i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

Urbanizacja Parku

-degradacja walorów

przyrodniczych

i krajobrazowych

1) Kontynuacja działań zmierzających do opracowania planu ochrony i uzyskania dla niego społecznej akceptacji.

2) Wprowadzenie do planu ochrony, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę terenu Parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i wytycznych dotyczących gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie Parku.

3) Prowadzenie postępowań w sprawie decyzji o warunkach zabudowy z uwzględnieniem zasady ostrożności.

4) Wykupy gruntów

Zanieczyszczenie

środowiska,

w szczególności

powietrza

i powierzchni gleby

1) Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych (zadanie samorządów lokalnych).

2) Likwidacja starych składowisk odpadów i rekultywacja terenu.

3) Termomodernizacja budynków i modernizacja systemów ich ogrzewania.

4) Wprowadzanie i popularyzacja technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

5) Monitoring jakości powietrza i gleby

Zanieczyszczenie

wód

1) Popieranie i propagowanie systemu rozbudowy oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi, a także systemu wprowadzania oczyszczania ścieków burzowych.

2) Ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z pryzm obornika - budowa płyt obornikowych.

3) Utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód.

4) Zachowanie nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną, położonych w zlewniach bezpośrednich wód.

5) Wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior.

6) Wykupy gruntów położonych w zlewniach bezpośrednich.

7) Prowadzenie badań naukowych i monitoringu jakości wód.

8) Ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb.

9) Zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych

Zmiany stosunków

wodnych

1) Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych i gruntowych.

2) Zapobieganie osuszaniu terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych.

3) Odtwarzanie śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych.

4) Ochrona małej retencji.

5) Utrzymanie naturalnej zmienności przepływów w ciekach.

6) Prowadzenie monitoringu hydrologicznego

Wysychanie

i murszenie torfowisk

Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturalizacja terenów torfowiskowych, również dzięki ich wykupom

1. Obniżenie naturalnej

odporności ekosystemów

leśnych na działanie

czynników wewnętrznych

i zewnętrznych.

2. Degradacja siedlisk

w lasach przekształconych

antropogenicznie

1) Renaturalizacja drzewostanów poprzez regulację struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej.

2) Przebudowa drzewostanów - dolesianie wybranych luk i przerzedzeń.

3) Porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia w drodze:- samosiewu, siewu, sadzenia.

4) Zalesienia - poprawki i uzupełnienia.

5) Pielęgnacja upraw.

6) Kształtowanie stabilnej struktury zbiorowiska leśnego.

7) Cięcia pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne.

8) Przerzedzanie wyznaczonych partii drzewostanów:

- wzmaganie naturalnej odporności drzewostanów,

- inicjowanie odnowień naturalnych.

9) Prowadzenie działań renaturyzacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk i gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000

Zagrożenia

drzewostanów

przez masowe

pojawienie

się niektórych gatunków

owadów

1) Prognozowanie występowania owadów.

2) Wykładanie pułapek.

3) Wyszukiwanie i usuwanie części drzew zasiedlonych.

4) Usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych.

5) Korowanie drewna.

6) Mechaniczne rozdrabnianie pozostających części drzew, które mogą się stać bazą rozmnożeniową dla kambiofagów, z pozostawieniem ich na powierzchni

Zagrożenia

drzewostanów

przez grzyby

pasożytnicze

1) Ograniczanie występowania huby korzeniowej poprzez zabezpieczanie pni po ściętych drzewach preparatami biologicznymi.

2) Usuwanie części drzew porażonych

Szkody wyrządzane

przez zwierzęta

łowne

1) Regulacja liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej.

2) Zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem.

3) Zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi.

4) Okresowe obserwacje uszkodzeń drzewostanów

Uszkodzenia

w drzewostanach

w wyniku działania

wiatru, śniegu i lodu

1) Kształtowanie wewnętrznej struktury lasu w celu zwiększania stabilności (odporności) drzewostanów na działanie czynników abiotycznych.

2) Usuwanie części drzew połamanych i wywróconych, których pozostawienie groziłoby zasiedleniem przez owady zagrażające trwałości drzewostanów

Deficyt

rozkładającego się

drewna

w ekosystemach

leśnych

1) Pozostawienie zamierających i martwych drzew, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości drzewostanów.

2) Pozostawianie zamierających drzew o wymiarach ponadprzeciętnych

3) Dążenie do uzyskania zasobów martwego drewna powyżej 10m3/ha

Pożary

1) Wykonanie i odnawianie pasów przeciwpożarowych.

2) Utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności.

3) Stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego.

4) Gaszenie pożarów.

5) Oczyszczanie punktów czerpania wody.

6) Usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych.

7) Remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych

Zmniejszanie się

różnorodności

biologicznej

w nieleśnych

ekosystemach

lądowych

1) Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych poprzez eliminowanie drzew i krzewów.

2) Utrzymanie gruntów uprawnych – zespołów upraw.

3) Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk.

4) Wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych

Spadek

różnorodności

gatunkowej, zmiany

struktury gatunkowej

i liczebności ryb

1) Zarybienia wybranych wód Parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność.

2) Restytucja gatunków, które wyginęły w wyniku antropopresji (sum, troć jeziorowa).

3) Odłowy regulacyjne i kontrolne.

4) Badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny.

5) Zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych.

6) Pozyskanie ikry siei, sielawy i szczupaka, hodowla wylęgu w warunkach kontrolowanych

Wzrastająca presja

kormorana czarnego

na zespoły ryb

1) Uwzględnianie wzrastającej presji kormorana na zespoły ryb przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych.

2) Kompensacja presji na rybostan poprzez zarybienia

Pogorszenie

warunków

sanitarnych

i tlenowych

w strefie trzcinowisk

jezior

Zimowe koszenie części trzcinowisk i częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów

Zmniejszanie się

liczebności

(bogactwa)

rodzimych

gatunków roślin

1) Aktywna ochrona stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, inwentaryzacja i eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych.

2) Restytucja tradycyjnych odmian roślin uprawnych.

3) Zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do korzystania z programów rolno-środowiskowych.

4) Wykupy gruntów z cennymi gatunkami roślin

Ekspansja obcych

gatunków roślin

1) Usuwanie obcych (inwazyjnych) gatunków roślin.

2) Monitoring gatunków inwazyjnych

Zanikanie

i przekształcanie

siedlisk gatunków

zwierząt

1) Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt.

2) Sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt.

3) Tworzenie siedlisk zastępczych

Rozprzestrzenianie

się

obcych gatunków

zwierząt

Ograniczanie liczebności gatunków pierwotnie niewystępujących, a stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych

Spadek

różnorodności

gatunkowej

i biologicznej

zwierząt

1) Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie Parku.

2) Zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami.

3) Odtwarzanie siedlisk.

4) Restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich

Utrudnienia

w przemieszczaniu

się zwierząt

przez drogi

Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne

Nieszczęśliwe

zdarzenia

losowe, którym

ulegają zwierzęta

Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska

Zużycie techniczne

obiektów kultury

materialnej

1) Konserwacja i rewaloryzacja obiektów znajdujących się w użytkowaniu wieczystym Parku.

2) Wspieranie ochrony zabytków i obiektów zabytkowych stanowiących własność innych podmiotów niż Skarb Państwa poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych.

3) Wykupy obiektów kultury materialnej

Niekontrolowana

penetracja terenu

Parku

przez ludzi

1) Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki. Budowa i utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego.

2) Utrzymanie oznakowania szlaków turystycznych.

3) Ustawianie szlabanów w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi dla nich nieudostępnione.

4) Prowadzenie działalności edukacyjnej

Wykroczenia

przeciwko

przyrodzie

i środowisku

Parku

1) Zwalczanie przestępstw i wykroczeń.

2) Prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej.

3) Rozwój polityki informacyjnej Parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej.

4) Współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.

5) Utrzymanie ośrodków edukacji przyrodniczej i kulturowej

Niewystarczający

zakres

inwentaryzacji

zasobów,

tworów i składników

przyrody

1) Prowadzenie inwentaryzacji, badań naukowych i monitoringu.

2) Uwzględnienie niedostatecznych obszarów wiedzy podczas prac nad planem ochrony Parku

Tabela 3. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

Lp.	Identyfikacja i ocena zagrożeń	Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1.	Zanieczyszczenie środowiska spowodowane intensyfikacją rolnictwa.	Popularyzacja i wdrażanie programów rolno-środowiskowych.
2.	Erozja gleb (wodna i wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa.	Dążenie do: 1) utrzymania i odtwarzania trwałej pokrywy roślinnej na stokach i powierzchniach otwartych, 2) prowadzenia zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku, 3) wpływania na minimalizowanie czasu, w którym uprawiana gleba pozostaje pozbawiona roślinności, 4) zmiany kierunków produkcji rolnej w stronę “zdrowej żywności” i upraw specjalnych, 5) zachowania obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych, 6) zabezpieczania mechanicznego stoków, 7) realizacji programów rolno-środowiskowych, 8) wykupów gruntów zagrożonych erozją
3.	Przerwanie powiązań przyrodniczych Parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny Parku.	Dążenie do: 1) utrzymania obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających Park. Dotyczy to zwłaszcza drogi wojewódzkiej nr 563 Suwałki – Sejny, 2) oznakowania i ograniczenia szybkości na drogach przecinających
4.	Obniżenie poziomu wód gruntowych.	1) Budowa, odnawianie i konserwacja infrastruktury technicznej wspomagającej retencję wód. 2) Monitorowanie stanu wód

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

Lp.

Identyfikacja

i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków

Urbanizacja niektórych

obszarów otuliny Parku

mająca wpływ na przyrodę

i krajobraz terenów

wewnątrz Parku.

Wprowadzenie do powstającego planu ochrony Parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic Parku

Zmiany stosunków

wodnych w otulinie

Parku.

Dążenie do:

1. utrzymania właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych w otulinie Parku,

2. zabezpieczenia przed osuszeniem terenów podmokłych hydrograficznie powiązanych z terenem Parku,

3. niedopuszczenia do lokalizacji kopalni kruszyw, które może spowodować obniżenie poziomu wód gruntowych wewnątrz Parku

Zanieczyszczenie wód

w otulinie Parku.

Popieranie rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi wokół Parku

Zanieczyszczenie

powietrza.

Zachęcanie do:

1. modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii,

2. termomodernizacji budynków

Zanikanie

i przekształcanie

siedlisk gatunków roślin

i zwierząt.

Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów przylegających do granic Parku, z cennymi siedliskami roślin i zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza gruntów hydrogenicznych położonych m.in. w następujących miejscach:

1. przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty,

2. na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe,

3. przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy Parku,

4. przy południowo-wschodniej granicy Parku we wsi Sarnetki

Ekspansja obcych

gatunków roślin

i zwierząt.

1. Zachęcanie do uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie Parku.

2. Usuwanie ekspansywnych obcych gatunków roślin.

3. Ograniczanie liczebności gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych

Tabela 5. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

Lp.

Identyfikacja

i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

Zanieczyszczenie

środowiska

powodowane przez:

1) nowe obiekty

przemysłowe,

2) inwestycje

drogowe

Starania o wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających budowę w otulinie Parku obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz Parku.

Dalej »