Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2011

Spis treści  

Strona główna WPN-u

  

ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Jarosław Borejszo

  

  

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2011 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono potencjalne, możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, które częściowo stosowano w 2011 roku.

  

  

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja Parku: degradacja walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Kontynuacja działań zmierzających do opracowania planu ochrony i uzyskania dla niego społecznej akceptacji. Wprowadzenie do planu ochrony, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę terenu Parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i wytycznych dotyczących gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie Parku. Prowadzenie postępowań w sprawie decyzji o warunkach zabudowy z uwzględnieniem zasady ostrożności. Wykupy gruntów.
2 Zanieczyszczenie środowiska, w szczególności powietrza i powierzchni gleby. Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych (zadanie samorządów lokalnych). Likwidacja starych składowisk odpadów i rekultywacja terenu. Termomodernizacja budynków i modernizacja systemów ich ogrzewania. Wprowadzanie i popularyzacja technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
3 Zanieczyszczenie wód. Popieranie i propagowanie systemu rozbudowy oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi, a także systemu wprowadzania oczyszczania ścieków burzowych; ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z pryzm obornika - budowa płyt obornikowych; utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód; zachowanie nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną, położonych w zlewniach bezpośrednich wód; wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior; wykupy gruntów położonych w zlewniach bezpośrednich; prowadzenie badań naukowych i monitoringu jakości wód; ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb; zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych.
4 Zmiany stosunków wodnych. Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych i gruntowych; zapobieganie osuszaniu terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych; odtwarzanie śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych, ochrona małej retencji, utrzymanie naturalnej zmienności przepływów w ciekach, prowadzenie monitoringu hydrologicznego.
5 Wysychanie i murszenie torfowisk. Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturalizacja terenów torfowiskowych, również dzięki ich wykupom.
6 Obniżenie naturalnej odporności ekosystemów leśnych na działanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz degradacja siedlisk w lasach przekształconych antropogenicznie. Renaturalizacja drzewostanów poprzez regulację struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej: przebudowa drzewostanów, dolesianie wybranych luk i przerzedzeń; porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia, odnowienie lasu w drodze samosiewu, siewu lub sadzenia; zalesienia; poprawki i uzupełnienia; pielęgnacja upraw; kształtowanie stabilnej struktury zbiorowiska leśnego; cięcia pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne; przerzedzanie wyznaczonych partii drzewostanów (wzmaganie naturalnej odporności drzewostanów, inicjowanie odnowień naturalnych). Prowadzenie działań renaturalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk i gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000.
7 Zagrożenia drzewostanów przez masowe pojawienie się niektórych gatunków owadów. Prognozowanie występowania owadów; wykładanie pułapek; wyszukiwanie i usuwanie drzew zasiedlonych; usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych; korowanie drewna; mechaniczne rozdrabnianie pozostających części drzew, które mogą się stać bazą rozmnożeniową dla kambiofagów, z pozostawieniem ich na powierzchni.
8 Zagrożenia drzewostanów przez grzyby pasożytnicze. Ograniczanie występowania huby korzeniowej poprzez zabezpieczanie pni po ściętych drzewach preparatami biologicznymi; usuwanie części drzew porażonych.
9 Szkody wyrządzane w drzewostanach przez duże ssaki roślinożerne Regulacja liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej; zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem; zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi; okresowe obserwacje uszkodzeń drzewostanów.
10 Uszkodzenia w drzewostanach w wyniku działania wiatru, śniegu i lodu. Kształtowanie wewnętrznej struktury lasu w celu zwiększania stabilności (odporności) drzewostanów na działanie czynników abiotycznych.
11 Deficyt rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych. Pozostawienie zamierających i martwych drzew, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości drzewostanów.
12 Pożary. Wykonanie i odnawianie pasów przeciwpożarowych; utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności; stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego; gaszenie pożarów; oczyszczanie punktów czerpania wody; usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych; remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych.
13 Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych. Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych poprzez eliminowanie drzew i krzewów, utrzymanie gruntów uprawnych – zespołów upraw; ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk; wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych.
14 Spadek różnorodności gatunkowej, zmiany struktury gatunkowej i liczebności ryb. Zarybienia wybranych wód Parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność; restytucja gatunków, które wyginęły w wyniku antropopresji; odłowy regulacyjne i kontrolne; badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny; zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych.
15 Wzrastająca presja kormorana czarnego na zespoły ryb. Zarybienia, uwzględnianie wzrastającej presji kormorana na zespoły ryb przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych.
16 Pogorszenie warunków sanitarnych i tlenowych w strefie trzcinowisk jezior. Zimowe koszenie części trzcinowisk i częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów.
17 Zmniejszanie się liczebności (bogactwa) rodzimych gatunków roślin. Aktywna ochrona stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych; restytucja tradycyjnych odmian roślin uprawnych; zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do korzystania z programów rolno-środowiskowych; wykupy gruntów z cennymi gatunkami roślin.
18 Ekspansja obcych gatunków roślin. Usuwanie obcych (inwazyjnych) gatunków roślin, monitoring gatunków inwazyjnych.
19 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków zwierząt. Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt; sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt; tworzenie siedlisk zastępczych.
20 Rozprzestrzenianie się obcych gatunków zwierząt. Ograniczanie liczebności gatunków pierwotnie nie występujących, a stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych.
21 Spadek różnorodności gatunkowej zwierząt. Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie Parku; zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami; odtwarzanie siedlisk; restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich poprzez realizację programów rolno-środowiskowych.
22 Utrudnienia w przemieszczaniu się zwierząt przez drogi. Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne.
23 Nieszczęśliwe zdarzenia losowe, którym ulegają zwierzęta. Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska.
24 Zużycie techniczne obiektów kultury materialnej. Konserwacja i rewaloryzacja obiektów znajdujących się w trwałym zarządzie Parku; wspieranie ochrony zabytków i obiektów zabytkowych obcej własności poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych; wykupy obiektów kultury materialnej.
25 Niekontrolowana penetracja terenu Parku przez ludzi. Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki; budowa i utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego; utrzymanie oznakowania szlaków turystycznych; ustawianie szlabanów w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi dla nich nie udostępnione; prowadzanie działalności edukacyjnej.
26 Wykroczenia przeciwko przyrodzie i środowisku Parku. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń, prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej; rozwój polityki informacyjnej Parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej; współdziałanie z organizacjami pozarządowymi; utrzymanie ośrodków edukacji przyrodniczej i kulturowej.
27 Niewystarczający zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody. Prowadzenie inwentaryzacji, badań naukowych i monitoringu.

  

  

Tabela 3. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska

spowodowane intensyfikacją rolnictwa.

Wdrażanie programów rolno-środowiskowych.
2 Erozja gleb (wodna i wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa. Dążenie do: utrzymania i odtwarzania trwałej pokrywy roślinnej na stokach i powierzchniach otwartych; prowadzenia zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku; wpływania na minimalizowanie czasu, w którym uprawiana gleba pozostaje pozbawiona roślinności; zmiany kierunków produkcji rolnej w stronę “zdrowej żywności” i upraw specjalnych; zachowania obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych; zabezpieczanie mechaniczne stoków; realizacja programów rolno-środowiskowych; wykupy gruntów zagrożonych erozją.
3 Przerwanie powiązań przyrodniczych Parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny Parku. Dążenie do:

- utrzymania obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających Park. Dotyczy to zwłaszcza drogi wojewódzkiej nr 563 Suwałki – Sejny;

- oznakowania i ograniczenia szybkości na drogach przecinających Park.

4 Obniżenie poziomu wód gruntowych. Budowa, odnawianie i konserwacja infrastruktury technicznej wspomagającej retencję wód, monitorowanie stanu wód.

  

  

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja niektórych obszarów otuliny Parku mająca wpływ na przyrodę i krajobraz terenów wewnątrz Parku. Starania o wprowadzenie do planu ochrony Parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic Parku.
2 Zmiany stosunków wodnych w otulinie Parku. Dążenie do:

utrzymania właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych w otulinie Parku;

zabezpieczenia przed osuszeniem terenów podmokłych hydrograficznie powiązanych z terenem Parku;

niedopuszczenia do lokalizacji kopalni kruszyw w takim pobliżu granic Parku, które może spowodować obniżenie poziomu wód gruntowych wewnątrz Parku.

3 Zanieczyszczenie wód w otulinie Parku. Popieranie rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi wokół Parku.
4 Zanieczyszczenie powietrza. Zachęcanie do:

modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii;

termomodernizacji budynków.

5 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków roślin i zwierząt. Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów przylegających do granic Parku, z cennymi siedliskami roślin i zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza gruntów hydrogenicznych położonych m.in. w następujących miejscach:

przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty;

na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe;

przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy Parku;

przy południowo-wschodniej granicy Parku we wsi Sarnetki.

6 Ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt. Zachęcanie do uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie Parku;

Usuwanie obcych gatunków roślin - w uzasadnionych przypadkach;

Ograniczanie liczebności gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych - w uzasadnionych przypadkach.

  

  

Tabela 5. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska

powodowane przez nowe obiekty przemysłowe lub inwestycje drogowe.

Starania o wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających budowę w otulinie Parku obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz Parku.

  

  

  

Dalej »