1 WSTĘP

1.1 Powierzchnia parku

Dorota Zaborowska

W 2010 roku powierzchnia całkowita parku wynosiła 14.981,3 ha (według stanu na 31.12.2010 r.). W stosunku do roku poprzedniego uległa zmniejszeniu o 6,60 ha, w związku z wygaszeniem trwałego zarządu do części działki o nr 498 w obrębie Sarnetki (rz. Czarna Hańcza), położonej poza granicami WPN.

Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa w granicach parku obejmuje 12.361,2 ha i jest o 24,2 ha większa niż w zeszłym roku (12.337,0 ha) ze względu na prowadzone wykupy gruntów.

Wokół parku utworzona jest strefa ochronna, zwana otuliną, o powierzchni 11.283,81 ha.

Park wykonuje swoje zadania statutowe w oparciu o podział organizacyjny wprowadzony w 1996 roku, według którego dzieli się na dwa leśne obręby ochronne:

1) Obręb Ochronny Wigry o powierzchni 4658,82 ha,

2) Obręb Ochronny Maćkowa Ruda o powierzchni 4973,29 ha,

oraz Wodny Obwód Ochronny o pow. 2695,54 ha.

W Obrębie Ochronnym Wigry funkcjonuje 5 obwodów ochronnych:

1) Obwód Ochronny Lipniak - o pow. 923,33 ha;

2) Obwód Ochronny Krzywe - o pow. 976,47 ha;

3) Obwód Ochronny Leszczewek- o pow. 872,85 ha;

4) Obwód Ochronny Gawarzec - o pow. 906,17 ha;

5) Obwód Ochronny Słupie - o pow. 980,00 ha;

Obręb Ochronny Maćkowa Ruda składa się także z 5 obwodów ochronnych:

1) Obwód Ochronny Powały - o pow. 598,75 ha;

2) Obwód Ochronny Krusznik -o pow. 1102,34 ha;

3) Obwód Ochronny Lipowe - o pow. 1011,72 ha;

4) Obwód Ochronny Mikołajewo - o pow. 1138,52 ha;

5) Obwód Ochronny Wysoki Most - o pow. 1121,96 ha.

Powierzchnie obrębów leśnych i obwodów ochronnych podano na podstawie danych BULiGL z uwzględnieniem gruntów wykupionych od 1996 r.

Powierzchnia Wodnego Obwodu Ochronnego została podana zgodnie z Ewidencją Gruntów, w jej skład wchodzą następujące jeziora:

(1) Wigry - 2098,6700 ha;

(2) Pierty - 233,2800 ha;

(3) Białe - 101,5000 ha;

(4) Długie - 80,3845 ha;

(5) Krusznik - 26,7100 ha;

(6) Muliczne - 25,6400 ha;

(7) Leszczewek - 22,0224 ha;

(8) Mulaczysko - 18,1900 ha;

(9) Omułówek - 17,8000 ha;

(10) Postaw - 15,7628 ha;

(11) Okrągłe - 14,3906 ha;

(12) Suchar Wielki - 10,4800 ha;

(13) Królówek - 10,3528 ha;

(14) Czarne k. Bryzgla - 6,3800 ha;

(15) Białe k. Piert - 6,1663 ha;

(16) Klonek - 5,0200 ha;

(17)Czarne k/ Gawrych Rudy - 2,7969 ha.

1.1.1 Stan prawny gruntów

W 2010 roku kontynuowano regulowanie stanu prawnego gruntów Skarbu Państwa. Założono księgi wieczyste dla nieruchomości o łącznej pow. 617,04 ha (w tym 30,83 ha wykupionych), położonych w obrębach: Buda Ruska, Studziany Las, Mikołajewo, Maćkowa Ruda, Rosochaty Róg, Bryzgiel, Krusznik, Czerwony Folwark, Magdalenowo, Sobolewo i Tartak. Założono księgę wieczystą dla rzeki Gremzdówki. Uregulowano stan prawny rzeki Czarnej Hańczy w obrębie Sarnetki - dz. nr 498 o pow. 11,7800 ha. Z uwagi na to, że część działki była położona poza granicami Parku, Starostwo Powiatowe w Sejnach dokonało podziału jej na dwie działki: 498/1 – o pow. 5,1221 ha i 498/2 – o pow. 6,6579 ha. Działka 498/1 została przekazana przez Starostę w trwały zarząd Parku, a w stosunku do dz. 498/2 trwały zarząd Parku został wygaszony.

Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa wynosi 12.361,20 ha, z tego 11.875,09 ha (96 %) posiada założone księgi wieczyste w Sądach Rejonowych w:

Suwałkach – KW 39920, 40623, 33148 – 6.682,21 ha;

Sejnach – KW 1060 – 4.010,04 ha;

Augustowie – KW 20328, 19875,19475 – 1.182,84 ha.

W powiecie augustowskim wszystkie nieruchomości Skarbu Państwa zostały wpisane do ksiąg wieczystych, w suwalskim - nie założono ksiąg dla 7 działek o pow. 2,66 ha i współwłasności w 18 działkach (4 nieruchomości) o pow. 6,66 ha. W powiecie sejneńskim dotychczas wpisano do ksiąg wieczystych 77% powierzchni wszystkich nieruchomości. Założonych ksiąg nie mają jeszcze grunty o pow. 473,71 ha, w tym 445,60 ha to nieruchomości położone w obrębie Czerwony Krzyż, których stan prawny ma być uregulowany w 2011 roku w ramach realizacji zadania „Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska”.

Z dniem 30 października wygasły umowy na dzierżawę gruntu WPN położonego w Gawrych Rudzie - działki o nr geodez. 32/26 stanowiącej skarpę nad jeziorem Wigry, którą Park zakupił dzięki dotacji NFOŚiGW w 2006 roku od Gminy Suwałki. Działka w momencie zakupu była obciążona dzierżawą na rzecz 10 osób – właścicieli domków letniskowych zlokalizowanych na działce. WPN w drodze negocjacji przedłużył wygasające z dniem 31.12.2006 r. umowy do 30.10.2010 r. Data ta miała być też ostatecznym terminem usunięcia domków znajdujących się na działce. W przypadku 3 domków takich umów nie zawarto – nie ustalono właścicieli, nie posiadali oni umów z Gminą Suwałki. Do końca listopada spośród 13 domków rozebrano 8. Czterem osobom przedłużono termin rozbiórki z różnych przyczyn do 15.05.2011 roku. Nie udało się dotychczas nawiązać kontaktu z właścicielem jednego domku położonego najbliżej linii brzegowej jeziora.

1.2 Wykupy gruntów i budynków

Dorota Zaborowska

W 2010 roku WPN zakupił 30,8279 ha gruntów, w tym:

- 2,9900 ha (1 nieruchomość) w wyniku realizacji przedsięwzięcia „Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych Wigierskiego Parku Narodowego – wykup gruntów” sfinansowanego w 100 % przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Łączny koszt przedsięwzięcia wyniósł 399.000 zł.

- 27,8379 ha korzystając 6-krotnie z przysługującego parkowi prawa pierwokupu. Koszty zakupu gruntów i opłat notarialnych wyniosły 1.591.436,84 zł i zostały sfinansowane przez NFOŚiGW.

Łączna wartość zakupionych nieruchomości wraz kosztami aktów notarialnych i wyceny gruntów wyniosła: 1.990.436,84 zł. Tabela 1 przedstawia wykaz nieruchomości zakupionych w 2010 roku.

Tabela 1. Wykaz nieruchomości zakupionych w 2010 roku

Zgodnie z przysługującym Parkowi prawem pierwokupu nieruchomości położonych w granicach parku (art. 10 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody) do dyrekcji WPN wpłynęło 20 zawiadomień z kancelarii notarialnych, dotyczących zawarcia warunkowych umów sprzedaży nieruchomości na terenie Parku. W przypadku 6 nieruchomości wykonano prawo pierwokupu, na wykup 3-ch nieruchomości położonych w Kruszniku i jednej w Nowej Wsi składaliśmy wnioski do NFOŚiGW, lecz zostały rozpatrzone negatywnie z powodu bardzo wysokiej ceny gruntów. Pozostałe 10 umów dotyczyło sprzedaży gruntów, których zakupem Park nie był zainteresowany tj. zabudowanych, przeznaczonych w planach zagospodarowania pod zabudowę, nie ujętych w wykazie gruntów planowanych do wykupu.

1.3 Przejmowanie nieruchomości Skarbu Państwa

Dorota Zaborowska

W 2010 roku nie przejęto nowych nieruchomości Skarbu Państwa w zarząd Parku.

Kontynuowano jedynie formalne przekazywanie gruntów w trwały zarząd WPN przez Starostwa Powiatowe na podstawie stosownych decyzji wydawanych na zasadach określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami.

1.4 Natura 2000

Marek Stankiewicz

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2004 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. nr 229, poz. 2313), Wigierski Park Narodowy jest położony w całości w granicach obszaru specjalnej ochrony ptaków (w skrócie OSO) „Puszcza Augustowska” (kod obszaru PLB 200002). Jednocześnie zgodnie z decyzją komisji europejskiej z listopada 2009r. zaliczono obszar naszego parku do kategorii specjalnego obszaru ochrony siedlisk (w skrócie SOO) pod nazwą „Ostoja Wigierska” (kod PLH 200004).

W wyniku nowelizacji ustawy o ochronie przyrody, dyrektorzy parków narodowych zostali „sprawującymi nadzór” nad obszarami Natura 2000 przynajmniej częściowo pokrywającymi się z parkiem. Zatem dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego sprawuje nadzór nad obszarem specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska” o powierzchni 134 377.7ha.

W roku 2010 park prowadził prace związane z rozpoznaniem stanu zachowania oraz monitoringiem siedlisk przyrodniczych, oraz populacji roślin i zwierząt pozostających w zainteresowaniu Unii Europejskiej (rozdział 3.4).

Przygotowywano też opinie w/s oddziaływania inwestycji i przedsięwzięć budowlanych na Obszar Natura 2000 dla obszaru Wigierskiego Parku Narodowego

Przedstawiciele Wigierskiego Parku Narodowego brali udział w spotkaniach, warsztatach i szkoleniach dotyczących problematyki ochrony obszarów Natura 2000.

1.5 Plan ochrony i plan zadań ochronnych

Jarosław Borejszo

Pierwszy plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego stracił ważność 2 lutego 2002 roku. Obecnie, w związku z brakiem planu ochrony, Park funkcjonuje na podstawie zadań ochronnych, corocznie zatwierdzanych przez Ministra Środowiska. W 2010 roku podstawę działalności statutowej parku stanowiło zarządzenie nr 8 Ministra Środowiska z dnia 6 stycznia 2010 roku, w sprawie zadań ochronnych dla Wigierskiego Parku Narodowego.

W listopadzie 2008 roku Wigierski Park Narodowy przystąpił do projektu POIS.05.03.00-00-186/09 „Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski” współfinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w ramach działania 5.3 priorytetu V prowadzonego przez Generalną dyrekcję Ochrony Środowiska. W ramach powyższego Projektu 20.04.2010 przeprowadzono przetarg na wykonawcę PZO dla obszaru Puszczy Augustowskiej. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska na zebraniu interesariuszy podjęła decyzję o wyłączeniu Wigierskiego Parku Narodowego z powyższego Projektu, w związku z czym podjęto decyzję o włączeniu procesu przygotowywania Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 Puszcza Augustowska do prac związanych z przygotowaniem Planu Ochrony dla Wigierskiego Parku Narodowego.

W 2010 roku trwały prace nad dokumentacją aplikacyjną projektu Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 „Ostoja wigierska”. W styczniu 2010 r. została ona złożona w Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych. Po pomyślnym przejściu oceny merytorycznej I i II stopnia do końca 2010 roku trwało oczekiwanie na podpisanie umowy o dofinansowanie. Przedmiotem projektu jest wykonanie:

I. Projektów planów ochrony:

1. Wigierskiego Parku Narodowego (w skrócie WPN), położonego w granicach specjalnego obszaru ochrony siedlisk „Ostoja Wigierska”, uwzględniającego zakres dla parku narodowego i obszaru Natura 2000.

2. Specjalnego obszaru ochrony siedlisk (skrócie SOO) "Ostoja Wigierska", w części znajdującej się poza granicami Wigierskiego Parku Narodowego.

II. Projektu planu zadań ochronnych dla obszaru specjalnej ochrony ptaków (skrócie OSO) "Puszcza Augustowska", z wyłączeniem obszaru WPN i obszaru wspólnego z „Ostoją Wigierską”.

Zgodnie z art. 20 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody, plan ochrony dla parku narodowego w części pokrywającej się z obszarem Natura 2000 powinien uwzględniać zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000.

W związku z tym, że zakres planu ochrony dla Wigierskiego Parku Narodowego będzie inny niż dla Ostoi Wigierskiej w części wykraczającej poza park narodowy, konieczne jest opracowanie dwóch odrębnych projektów planów ochrony.

Poniżej przedstawiono zestawienie powierzchniowe obszarów objętych planami:

Mapa poniżej przedstawia obszary będące przedmiotem projektu.

1.6 Łączność

Piotr Pieczyński

Sieć łączności bezprzewodowej radiokomunikacji radiowej lądowej (rrl) zorganizowana na terenie Wigierskiego Parku Narodowego przeznaczona jest przede wszystkim do celów alarmowych związanych z ochroną przeciwpożarową. Zgodnie z przyjętym założeniem spełnia następujące zadania:

- zapewnienie bezpośredniej łączności użytkowników sieci z Punktem Alarmowo – Dyspozycyjnym w Dyrekcji Parku,

- możliwość współpracy z jednostkami Państwowej Straży Pożarnej na wspólnym kanale w przypadku akcji ratowniczej.

Użytkownicy sieci codziennie rano zgłaszają poprzez stacje terenowe do Dyrekcji WPN gotowość pracy, równocześnie następuje kontrola prawidłowego funkcjonowania poszczególnych stacji terenowych i całej sieci. Każde zgłoszenie odnotowane jest w kartach pracy sieci rrl. W okresie zagrożenia pożarowego lasów (od 01.04 do końca 30.09) w sieci podawane są stopnie zagrożenia pożarowego lasu.

Komponenty sieci łączności bezprzewodowej radiokomunikacji radiowej lądowej w 2010 r. były następujące:

a) częstotliwości:

48,3000 MHz

160,55000 MHz.

b) stacje radiowe w sieci rrl:

główna stacja bazowa (GSB - Dyrekcja WPN),

stacje przekaźnikowe (Krzywe, Królówek, Lipowe),

lokalne stacje bazowe (LSB) - 17 sztuk,

radiotelefony przewoźne – 19 sztuk,

radiotelefony nasobne – 32 sztuki;

c) kanały radiowe:

kanał 1 – roboczy: łączność bezpośrednia dla wszystkich radiotelefonów w sieci pozostających w zasięgu

kanał 2 i 3 – łączność z GSB poprzez stacje przekaźnikowe w sytuacji braku łączności na kanale 1,

kanał 3, 4, 5 – łączność ze strażą pożarną, kanały wykorzystywane wyłącznie przez Punkt Alarmowo Dyspozycyjny WPN

i Służbę Ochrony Przeciwpożarowej Parku;

d) sprzęt radiokomunikacyjny:

radiotelefony Motorola P200, GP340 – nasobne

M216, Yaesu FTL-1011 – bazowe i przewoźne.

Pozwolenie radiowe ważne jest do 29 grudnia 2015 r.

Dalej »