Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2009

Spis treści  

Strona główna WPN-u

  

3.1.5 Ochrona przeciwpożarowa

Piotr Pieczyński

  

1. Analiza zagrożenia pożarowego w lasach

  

W roku 2009 odnotowano 75 dni z II i III stopniem zagrożenia pożarowego, w tym 23 dni o najwyższym III stopniu zagrożenia. Wilgotność ściółki mierzona o godzinie 9.00 spadała poniżej 10% tylko 3 razy a poniżej 28% aż 66 razy. Najniebezpieczniejszym pożarowo miesiącem był kwiecień. W tym miesiącu odnotowano 20 dni w II i III stopniu zagrożenia pożarowego i 26 dni z utrzymującą się wilgotnością ściółki poniżej 28%.

  

Rysunek 7. Liczba dni w stopniach zagrożenia pożarowego w okresie 1.04–31.09.2009 r.

  

  

  

Rysunek 8. Liczba dni w zakresach wilgotności ściółki mierzonej o godz. 9 w okresie 1.04–31.09.2009 r.

  

  

  

2. Realizacja zadań bieżących z ochrony przeciwpożarowej:

  

W ramach ochrony przeciwpożarowej w 2009 roku zrealizowano:

- konserwację sprzętu przeciwpożarowego w budynkach (Muzeum Wigier, OEŚ Słupie, wylęgarnia ryb Tartak, baza rybacka w Czerwonym Folwarku, Dyrekcja WPN w Krzywem),

- najpilniejsze zadania związane z przygotowaniem obszaru leśnego na wypadek powstania pożaru, przede wszystkim: porządkowanie poboczy dróg publicznych w pasie do 30 m.

  

  

3. Dane statystyczne występowania pożarów oraz poniesionych strat

  

Tabela 12. Pożary na terenie WPN w latach 2005-2009 odnotowane przez Służby Parku

   

Lp. Rok Charakter pożaru Pow.

[ha]

Przyczyna Wielkość strat

skarbu państwa

[zł]

1 2005 Nie odnotowano pożarów
2 2006 Powierzchniowy, obszar leśny 0,07 Prawdopodobnie

zaprószenie ognia

niedopałkiem

-
3 2006 Powierzchniowy, obszar leśny 0,02 Zaprószenie ognia

niedopałkiem

-
4 2006 Budynek mieszkalny, wł. prywatna - Od grilla -
5 2007 Powierzchniowy, obszar leśny 0,15 Zaprószenie ognia -
6 2008 Podpowierzchniowy, obszar leśny Zasięg punktowy Zaprószenie ognia -
7 2009 Powierzchniowy, obszar leśny, wł. prywatna 0,50 ha Zaprószenie ognia -
8 2009 Pożar traw, wł. prywatna 1 ha Zaprószenie ognia -

  

  

4. Służba Ochrony Przeciwpożarowej Parku

  

Na terenie WPN od 2002 r. działa Służba Ochrony Przeciwpożarowej Parku: patroluje teren, zabezpiecza miejsca zdarzenia do działań ratowniczych, pomaga jednostkom ochrony przeciwpożarowej w prowadzeniu akcji, uczestniczy w działaniach edukacyjnych parku. W okresie zagrożenia pożarowego służba prowadzi dyżury w oparciu o samochód patrolowo -gaśniczy wyposażony w wysokociśnieniowy moduł gaśniczy.

  

SOPP od powstania przeprowadziła 43 akcji bezpośrednich, głównie związanych z pożarami i dogaszaniem pożarzysk. Służba brała również udział w zajęciach edukacyjnych i ćwiczeniach taktyczno – bojowych organizowanych wspólnie ze strażakami z PSP i OSP.

  

Działania SOPP w 2009 roku:

  • dyżury przeciwpożarowe dwuosobowe na telefon pełnione w godzinach od 15 do 23 w dni powszednie i od godziny 8 do 23 w dni świąteczne, dyżury te prowadzono od 15 kwietnia do 30 września,
  • dyżury przeciwpożarowe w PAD po godzinach pracy Biura WPN pełnione jednoosobowo w okresach obowiązywania II i III stopnia zagrożenia pożarowego lasu,
  • akcje bezpośrednie (tabela 13):

   

Tabela 13. Akcje SOPP w 2009 roku

  

Data Godzina

rozpoczęcia

Godzina

zakończenia

Miejsce działania Opis działania
27.04 15:40 17:30 Gawrych Ruda Pożar powierzchniowy w lesie – 0,5 ha.

Grunt prywatny w granicach WPN.

Akcja wspólna z OSP i PSP

27.04 19:00 20:45 Gawrych Ruda Kontrola pożarzyska na zlecenie PSP
27.04 13:15 14:20 Stary Folwark Pożar traw. Zagrożenie budynku mieszkalnego.

Asekuracja akcji PSP od strony budynku.

Dogaszanie pożarzyska.

28.04 14:00 15:15 Gawrych Ruda Dzikie ognisko. Zagrożenie pożarem.

Interwencja ze Strażą Parku

02.05 15:30 17:30 Lipniak,

przy jez. Gałęzistym

Dzikie ognisko. Zagrożenie pożarem.

Interwencja ze Strażą Parku

   

  

  

  

3.2 Ochrona lądowych ekosystemów nieleśnych

  

3.2.1 Zabiegi w ekosystemach

Dorota Zaborowska

  

  

W 2009 r. powierzchnia gruntów nieleśnych w zarządzie Parku wynosiła 492,0 ha. W porównaniu do roku ubiegłego nieznacznie wzrosła z powodu wykupu nieruchomości , w których grunty nieleśne stanowiły powierzchnię 7,17 ha oraz zmian w ewidencji gruntów.

   

Podział gruntów nieleśnych według kategorii użytkowania przedstawia się następująco:

grunty orne - 191,2 ha

łąki i pastwiska - 117,9 ha

nieużytki - 182,9 ha

  

W ramach ochrony czynnej w 2009 roku wykonano zabiegi polegające na:

- usuwaniu zakrzaczeń i koszeniu podmokłych łąk na pow. 27,13 ha, wraz z usuwaniem biomasy poza powierzchnię, w celu przeciwdziałania ich zarastaniu i utrzymania obecnie istniejących zbiorowisk roślinnych;

- 2-krotnym koszeniu zarośli trojeści amerykańskiej Asclepias syriaca (gatunek obcego pochodzenia) na pow. 0,50 ha, w celu osłabienia siły życiowej i w konsekwencji wyeliminowania z flory WPN-u.

Zabiegi te zostały sfinansowane przez NFOŚiGW .

  

Grunty rolne o pow. 145,8 ha (47%) były użytkowane rolniczo:

- przez pracowników WPN-u w formie dzierżawy – 55,29 ha;

- przez miejscowych rolników na podstawie umów dzierżawnych – 63,75 ha;

- na potrzeby parku – 26,76 ha.

  

WPN uprawiał owies, żyto, proso, grykę i łubin. Zabiegi te prowadzi się w celu utrzymania gruntów w odpowiedniej kulturze, zachowania różnorodności biologicznej, zapewnienia materiału siewnego na poletka zaporowe oraz zapobiegania zarastaniu gruntów rolnych przez roślinność drzewiastą i krzewy.

  

W maju 2009 r. WPN złożył kolejny wniosek do ARiMR o przyznanie płatności obszarowej, uzupełniającej oraz z tytułu ONW (obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania) do gruntów rolnych o powierzchni 26,76 ha i otrzymał decyzję w sprawie przyznania tych płatności w kwocie 28.227,80 zł.

  

  

  

3.2.2 Ochrona różnorodności biologicznej w rolnictwie

Joanna Górecka

  

  

W 2009 roku kontynuowany był projekt pod nazwą „Rodzime rasy zwierząt gospodarskich pomagają zwiększyć dochód rolników z Wigierskiego Parku Narodowego”, finansowany przez Fundację Heifer Project International, koordynowany przez Stowarzyszenie Konferencja Służb Ochrony Przyrody Zielonych Płuc Polski, przy współpracy parku. W 2009 roku w ramach tego projektu zwierzęta gospodarskie urodzone w gospodarstwach na terenie parku i w otulinie - 2 klacze konika polskiego i 1 jałówka polska czerwona. przekazano do kolejnych gospodarstw z tego terenu.

 

Ponadto, realizując działania wynikające z zakończonego już projektu „Zachowanie i ochrona różnorodności biologicznej w rolnictwie na terenie WPN” park wraz ze Stowarzyszeniem KSOP ZPP również koordynował przekazania zwierząt rodzimych ras.

 

W grudniu 2009 roku Fundacja Wspomagania Wsi przyznała Stowarzyszeniu KSOPZPP wyróżnienie i dotację na projekt „Warzywa i zioła w kuchni suwalskiej”, którego współrealizującym będzie Wigierski Park Narodowy. Projekt ten rozpocznie się w lutym 2010r.

  

17 grudnia 2009 przeprowadzono spotkanie szkoleniowe rolników (11 osób), które dotyczyło dobrostanu zwierząt, lokalnych odmian warzyw oraz prezentacji dodatku do kwartalnika Wigry „Na miedzy”.

  

  

  

3.3 Ochrona ekosystemów wodnych

Michał Osewski

  

  

W 2009 r. w wybranych ekosystemach wodnych parku kontynuowano program ochrony zespołów ryb i raków. Zabiegi ochronne wykonywano w jeziorach Wigry, Pierty, Mulaczysko, Leszczewek, Omułówek, Białe Wigierskie, Długie Wigierskie, Muliczne, Ślepe Krzyżańskie, Widne, Klonek, Suchar Krusznicki – Zielone I, Sucharek k. Bryzgla-Zielone II o łącznej powierzchni 2606,05 ha, oraz na rzece Czarnej Hańczy. Polegały one na:

  

I. zarybieniach wód gatunkami:

- zagrożonymi skutkami eutrofizacji wód (sielawa, sieja),

- drapieżnymi (szczupak), w celu zwiększania ich liczebności i wzmacniania w ten sposób efektów biomanipulacji,

- zagrożonymi spadkiem liczebności (pstrąg potokowy, lin);

  

II. odłowach rybackich i wędkarskich, w tym:

1. odłowach regulacyjnych:

- ryb o krótkim cyklu życiowym, w celu zapobiegania wtórnemu zanieczyszczeniu jezior przez snące ryby (sielawa),

- ryb karpiowatych (płoć, leszcz), w celu monitorowania ich liczebności,

- ryb migrujących poza obszar WPN (węgorz);

2. odłowach tarlaków do wychowu materiału zarybieniowego (sielawy, siei, szczupaka),

3. odłowach wędkarskich,

4. odłowach kontrolnych raków,

5. odłowach kontrolnych ryb,

  

III. lokalnym wykaszaniu trzcinowisk w celu poprawy warunków tarliskowych dla ryb oraz polepszenia warunków sanitarnych w strefie brzegowej;

  

IV. obserwacji stanu zdrowotnego ryb.

   

I. Zarybienia

  

W 2009 r. dokonano zarybień jezior: Wigry, Białe Wigierskie, Pierty, Mulaczysko, Leszczewek, Omułówek, a także fragmentu rzeki Czarnej Hańczy. Łącznie zarybiono 2491,5 ha jezior oraz 2-kilometrowy odcinek rzeki. Ilości materiału zarybieniowego z podziałem na gatunki i ich sortymenty wielkościowe wprowadzone do wybranych wód parku zawarte są w załączniku nr 13.

  

Wpuszczony do jezior parku wylęg sielawy, siei oraz szczupaka w całości pochodził z wylęgarni ryb WPN. Z własnych tarlaków wyhodowano 38 800 000 szt. wylęgu sielawy (z czego 860 000 szt. za kwotę 3 660,00 zł. sprzedano rybackim użytkownikom jezior), 135 000 szt. wylęgu siei oraz 555 000 szt. wylęgu szczupaka. W ramach wykonywanych usług wylęgarniczych, z których korzystało w sezonie 2008/2009 dziewięciu rybackich użytkowników jezior, uzyskano dodatkowo 5 880 000 szt. wylęgu sielawy, 45 000 szt. wylęgu siei oraz 3 740 000 szt. wylęgu szczupaka. Za inkubację ikry sielawy i siei park uzyskał kwotę 12 595,50 zł., za inkubację ikry szczupaka przejął 1 870 000 szt. uzyskanego wylęgu, którym zostały zarybione jeziora WPN.

  

II. Odłowy

  

1. Odłowy regulacyjne wykonywano w jeziorze Wigry (powierzchnia 2098,66 ha) przy wykorzystaniu rybackiego sprzętu biernego oplatającego (wontony sielawowe, siejowe, okoniowo-płociowe, leszczowe), biernego klatkowego (żaki, kozaki, mieroże, przestawa węgorzowa) i 2 połowy niewodem. W ramach odłowów regulacyjnych odłowiono 16 334 kg ryb. Dane dotyczące struktury odłowów zawarte są w załączniku nr 13.

  

2. Odłowy tarlaków. W kwietniu przeprowadzono na jeziorze Wigry odłowy tarlaków szczupaka, w listopadzie oraz grudniu odłowy tarlaków sielawy i siei. Odłowiono i pozyskano następujące ilości tarlaków (w kg) i zapłodnionej ikry (w litrach):

- szczupaka – 606 kg / 16 l,

- sielawy – 3797 kg / 425,5 l,

- siei – 51 kg / 4,5 l.

Z ikry szczupaka wyhodowano 555 000 szt. wylęgu żerującego, który wpuszczono do parkowych jezior.

Ikra sielawy i siei jest inkubowana w wylęgarni ryb WPN, a wylęganie narybku nastąpi w kwietniu 2010 r. W wylęgarni zgromadzono także 29,75 litra zapłodnionej ikry sielawy oraz 2,5 litra ikry siei, którą dostarczyły 3 spółki rybackie z poza terenu parku.

  

3. Odłowy wędkarskie. Presja wędkarska w roku 2009 była nieco mniejsza niż w roku 2008. Wędkarze odłowili w przybliżeniu ok. 8000 kg ryb, głównie leszcza, płoci oraz okonia. W 2009 roku sprzedano 4471 licencji wędkarskich. Liczby sprzedanych licencji z podziałem na poszczególne kategorie przedstawiały się następująco:

- licencje roczne – 104;

- licencje półroczne – 52;

- licencje dwutygodniowe – 125;

- licencje tygodniowe – 178;

- licencje dzienne – 4012;

  

4. Odłowy kontrolne raków. W 2009 r. Instytut Rybactwa Śródlądowego przy współpracy z parkiem przeprowadził odłowy kontrolne raków w następujących jeziorach: Wigry, Białe Wigierskie, Widne, Długie Wigierskie, Muliczne. Odłowy kontrolne potwierdziły obserwacje z poprzednich lat – liczebność raka pręgowatego, z niewiadomych przyczyn, jest nadal bardzo niska, rak szlachetny nie występuje w ogóle. Ponadto, w jeziorze Widnym, do którego w przeszłości wpuszczano raka szlachetnego, nie stwierdzono występowania tego gatunku (jak również raka pręgowatego), co dowodzi niepowodzenia restytucji raka szlachetnego w tym jeziorze.

  

5. Odłowy kontrolne ryb. W 2009 r. Instytut Rybactwa Śródlądowego przy współpracy z parkiem przeprowadził odłowy kontrolne ryb w następujących jeziorach: Białe Wigierskie, Ślepe Krzyżańskie, Widne, Klonek, Suchar Krusznicki – Zielone I, Sucharek k. Bryzgla-Zielone II. Zebrane materiały zostaną wykorzystane do opracowania planu ochrony tych ekosystemów.

  

6. Ochrona tarlisk – zimowe koszenie roślinności. W okresie zlodzenia wykonano na jez. Wigry (zatoka Zadworze oraz ploso Północne) koszenie roślinności wynurzonej (trzcinowisk), w celu poprawy warunków tarliskowych dla ryb oraz polepszenia warunków sanitarnych w strefie przybrzeżnej. Wykoszono łącznie ok. 5000 metrów linii brzegowej (15 ha.), stosując zasadę naprzemiennego koszenia i pozostawiania brzegu w stanie nienaruszonym na podobnej długości co odcinki wykoszone.

  

III. Stan zdrowotny ryb, śnięcia, zagrożenia

  

W 2009 r. nie wystąpiły w żadnym z jezior WPN-u zjawiska wywołujące masową śmiertelność ryb (przyduchy, epizoocje). Podobnie jak w latach ubiegłych obserwowano silnie negatywny wpływ kormorana czarnego na liczebność ichtiofauny.

  

IV. Pozostała działalność

  

W 2009 roku WPN przy finansowym wsparciu NFOŚiGW zrealizował projekt „Czynna ochrona zespołów ryb w wybranych ekosystemach wodnych Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2009”

W ramach projektu sfinansowano ze środków NFOŚiGW następujące zadania wspomagające czynną ochronę ichtiofauny:

1. zakup narybku jesiennego pstrąga potokowego – 4000 szt.

2. zakup narybku jesiennego czystej genetycznie siei – 5000 szt.

3. zakup narybku (kroczek) lina – 500 kg.

4. Zakup odbiornika GPSMap.

Koszt dotacji wyniósł 31 377,56 zł.

  

  

  

3.4 Ochrona gatunków roślin i zwierząt

  

3.4.1 Czynna ochrona roślin

Maciej Romański

     

W ramach ochrony zagrożonych gatunków roślin kontynuowano badania dotyczące oceny efektu ekologicznego projektu związanego z czynną ochroną storczyków. Głównym celem rozpoczętego w 2003 roku projektu była ochrona dwóch zagrożonych gatunków storczyków umieszczonych w “Polskiej czerwonej księdze roślin naczyniowych” oraz na “Liście roślin wymierających i zagrożonych w Polsce” – miodokwiatu krzyżowego Herminium monorchis i kukuczki kapturkowatej Neottianthe cucullata. Po kilkadziesiąt osobników z obu gatunków storczyków przeniesionych zostało w roku 2003 z macierzystych stanowisk (znad Rospudy i Kanału Augustowskiego) na stanowiska zastępcze wytypowane w granicach parku.

  

W 2009 kontynuowano monitoring stanowisk zastępczych dwu gatunków storczyków: Neottianthe cucullata i Herminium monorchis. Aby uniknąć zadeptywania stanowisk, częstotliwość obserwacji została ograniczona do jednego spisu w sezonie.

W przypadku Herminium monorchis stwierdzono bardzo znaczny spadek liczebności osobników w stosunku do lat poprzednich. Spadek dotyczył zarówno ilości osobników generatywnych, jak i wegetatywnych. Obecnie nie można określić czy spowodowany jest naturalnymi cyklami rozwojowymi (u storczyków bardzo znaczne fluktuacje liczebności są naturalne), czy jest to efekt zamierania przeniesionych osobników w wyniku niewłaściwego siedliska zastępczego. W 2009 roku obecność przesadzonych okazów stwierdzono tylko na 4 powierzchniach w obrębie jednego stanowiska zastępczego. Na pozostałych dwóch stanowiskach zastępczych nie zaobserwowano okazów miodokwiatu krzyżowego

  

Obserwacje zastępczych stanowisk Neottianthe cucullata również nie są jednoznaczne. Dwie lokalizacje można uznać za wymarłe, cztery wydają się być zamierające (choć również może być to wynik cykli życiowych tego gatunku). Cztery następne, w chwili obecnej nie wydają się być zagrożone. Na 5 stanowiskach stwierdzono obecność siewek.

  

Kontynuowano także obserwacje efektu ekologicznego wykaszania torfowiska na półwyspie Łapa – jedynego stanowiska gnidosza królewskiego Pedicularis sceptrum-carolinum. Na stanowisku tym w 2009 roku, bezpośrednio po wykonaniu zabiegów ochronnych stwierdzono obecność 12 osobników tego gatunku. Z nieznanych przyczyn w roku 2009 podobnie jak i w 2008 nie udało odnaleźć się kwitnących okazów.

  

Kontynuowano również poszukiwania stanowisk gatunków roślin podlegających ochronie prawnej oraz wpisanych do czerwonej księgi i na czerwoną listę ze szczególnym uwzględnieniem gatunków z załącznika II dyrektywy siedliskowej. W wyniku prowadzonych poszukiwań zlokalizowano wiele nowych stanowisk rzepika szczeciniastego Agrimonia pilosa.

  

  

  

3.4.2 Ochrona stanowisk zwierząt zagrożonych wyginięciem

Wojciech Misiukiewicz

  

Na terenie parku wyznaczone są trzy strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania. Wszystkie dotyczą bielika (Haliaeetus albicilla). W 2009 roku 1 para bielików wyprowadziła młode, w pozostałych gniazdach nie było sukcesu lęgowego.

  

  

  

  

Dalej »