Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2009

Spis treści  

Strona główna WPN-u

 

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Jarosław Borejszo

 

 

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2009 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, niekoniecznie zastosowane w 2009 roku.

  

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1. Urbanizacja Parku: degradacja walorów przyrodniczych i krajobrazowych Wnioskowanie o jak najszybsze opracowanie i uzgodnienie planu ochrony Parku. Wprowadzenie do planu ochrony, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę terenu Parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i wytycznych dotyczących gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie Parku. Wykupy gruntów
2. Zanieczyszczenie środowiska, w szczególności powietrza i powierzchni gleby Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych (zadanie samorządów lokalnych). Likwidacja starych składowisk odpadów i rekultywacja terenu. Termomodernizacja budynków i modernizacja systemów ich ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz termo-modernizację budynków
3. Zanieczyszczenie wód Rozbudowa systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi; wprowadzenie systemu oczyszczania ścieków burzowych; utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód; zachowanie nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną, położonych w zlewniach bezpośrednich wód; wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior; wykupy gruntów położonych w zlewniach bezpośrednich; prowadzenie badań naukowych i monitoringu jakości wód; ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb; zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych
4. Zmiany stosunków wodnych Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych i gruntowych; zapobieganie osuszaniu terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych; odtwarzanie śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych, ochrona małej retencji, utrzymanie naturalnej zmienności przepływów w ciekach, prowadzenie monitoringu hydrologicznego
5. Wysychanie i murszenie torfowisk Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturalizacja terenów torfowiskowych, również dzięki ich wykupom
6. Obniżenie naturalnej odporności ekosystemów leśnych na działanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz degradacja siedlisk w lasach przekształconych antropogenicznie Renaturalizacja drzewostanów poprzez regulację struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej: przebudowa drzewostanów, dolesianie wybranych luk i przerzedzeń; porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia, odnowienie lasu w drodze samosiewu, siewu lub sadzenia; zalesienia; poprawki i uzupełnienia; pielęgnacja upraw; wprowadzanie podszytów; kształtowanie stabilnej struktury zbiorowiska leśnego; cięcia pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne; przerzedzanie wyznaczonych partii drzewostanów (wzmaganie naturalnej odporności drzewostanów, inicjowanie odnowień naturalnych)
7. Zagrożenia drzewostanów przez masowy pojaw niektórych gatunków owadów Prognozowanie występowania owadów; wykładanie pułapek; wyszukiwanie i usuwanie drzew zasiedlonych; usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych; korowanie drewna; mechaniczne rozdrabnianie pozostających części drzew, które mogą się stać bazą rozmnożeniową dla kambiofagów, z pozostawieniem ich na powierzchni
8. Zagrożenia drzewostanów przez grzyby pasożytnicze Ograniczanie występowania huby korzeniowej poprzez zabezpieczanie pni po ściętych drzewach preparatami biologicznymi; usuwanie części drzew porażonych
9. Szkody wyrządzane przez zwierzęta łowne Regulacja liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej; zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem; zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi; okresowe obserwacje uszkodzeń drzewostanów
10. Uszkodzenia w drzewostanach w wyniku działania wiatru, śniegu i lodu Kształtowanie wewnętrznej struktury lasu w celu zwiększania stabilności (odporności) drzewostanów na działanie czynników abiotycznych. Usuwanie części drzew połamanych i wywróconych, których pozostawienie groziłoby zasiedleniem przez owady, zagrażające trwałości drzewostanów
11. Deficyt rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych Pozostawienie zamierających i martwych drzew, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości drzewostanów
12. Pożary Utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności; stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego; gaszenie pożarów; oczyszczanie punktów czerpania wody; usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych; remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych
13. Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych poprzez eliminowanie drzew i krzewów, utrzymanie gruntów uprawnych – zespołów upraw; ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk; wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych
14. Spadek różnorodności gatunkowej, zmiany struktury gatunkowej i liczebności ryb Zarybienia wybranych wód Parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność; restytucja gatunków, odłowy regulacyjne i kontrolne; badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny; zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych
15. Wzrastająca presja kormorana czarnego na zespoły ryb Zarybienia, uwzględnianie wzrastającej presji kormorana na zespoły ryb przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych, postulowanie zmiany statusu ochronnego kormorana
16. Pogorszenie warunków sanitarnych i tlenowych w strefie trzcinowisk jezior Zimowe koszenie części trzcinowisk i częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów
17. Zmniejszanie się liczebności (bogactwa) rodzimych gatunków roślin Ochrona aktywna stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych; restytucja tradycyjnych odmian roślin uprawnych; zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do korzystania z programów rolno-środowiskowych; wykupy gruntów z cennymi gatunkami roślin
18. Ekspansja obcych gatunków roślin Usuwanie mechaniczne obcych (inwazyjnych) gatunków roślin, monitoring gatunków inwazyjnych
19. Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków zwierząt Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt; sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt; tworzenie siedlisk zastępczych
20. Rozprzestrzenianie się obcych gatunków zwierząt Ograniczanie liczebności gatunków pierwotnie nie występujących, a stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych
21. Spadek różnorodności gatunkowej zwierząt Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie Parku; zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami; odtwarzanie siedlisk; restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich poprzez realizację programów rolno-środowiskowych
22. Utrudnienia w przemieszczaniu się zwierząt przez drogi Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne
23. Nieszczęśliwe zdarzenia losowe, którym ulegają zwierzęta Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska
24. Zużycie techniczne obiektów kultury materialnej Konserwacja i rewaloryzacja obiektów znajdujących się w trwałym zarządzie Parku; wspieranie ochrony zabytków i obiektów zabytkowych obcej własności poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych; wykupy obiektów kultury materialnej
25. Niekontrolowana penetracja terenu Parku przez ludzi Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki; budowa i utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego; utrzymanie oznakowania szlaków turystycznych; ustawianie szlabanów w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi dla nich nieudostępnione; prowadzanie działalności edukacyjnej
26. Wykroczenia przeciwko przyrodzie i środowisku Parku Zwalczanie przestępstw i wykroczeń, prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej; rozwój polityki informacyjnej Parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej; współdziałanie z organizacjami pozarządowymi; budowa i utrzymanie ośrodków edukacji przyrodniczej i kulturowej
27. Niewystarczający zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody Prowadzenie inwentaryzacji, badań naukowych i monitoringu

  

Tabela 3. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska

spowodowane intensyfikacją rolnictwa

Wdrażanie programów rolno-środowiskowych
2 Erozja gleb (wodna i wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa Dążenie do: utrzymania i odtwarzania trwałej pokrywy roślinnej na stokach i powierzchniach otwartych; prowadzenia zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku; wpływania na minimalizowanie czasu, w którym uprawiana gleba pozostaje pozbawiona roślinności; zmiany kierunków produkcji rolnej w stronę “zdrowej żywności” i upraw specjalnych; zachowania obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych; zabezpieczanie mechaniczne stoków; realizacja programów rolno-środowiskowych; wykupy gruntów zagrożonych erozją
3 Przerwanie powiązań przyrodniczych Parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny Parku Dążenie do:

utrzymania obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających Park. Dotyczy to zwłaszcza drogi wojewódzkiej nr 563 Suwałki – Sejny;

oznakowanie i ograniczenie szybkości na drogach przecinających Park

4 Obniżenie poziomu wód gruntowych Odnawianie i konserwacja infrastruktury technicznej wspomagającej retencję wód, monitorowanie stanu wód

  

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja niektórych obszarów otuliny parku mająca wpływ na przyrodę i krajobraz terenów wewnątrz parku Starania o wprowadzenie do planu ochrony parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic parku.
2 Zmiany stosunków wodnych w otulinie parku Dążenie do:

- utrzymania właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych w otulinie parku;

- zabezpieczenia przed osuszeniem terenów podmokłych, hydrograficznie powiązanych z terenem parku;

3 Zanieczyszczenie wód w otulinie parku Dążenie do rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi wokół parku.
4 Zanieczyszczenie powietrza Zachęcanie do:

- modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii;

- termomodernizacji budynków.

5 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków roślin i zwierząt Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów przylegających do granic parku, z cennymi siedliskami roślin i zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza gruntów hydrogenicznych położonych m.in. w następujących miejscach:

- przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty;

- na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe;

- przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy parku;

- przy południowo-wschodniej granicy parku we wsi Sarnetki.

6 Ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt Zachęcanie do:

- Uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie parku;

- w uzasadnionych przypadkach usuwania obcych gatunków roślin;

- w uzasadnionych przypadkach ograniczania liczebności gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych.

  

Tabela 5 Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska

powodowane przez nowe obiekty przemysłowe lub inwestycje drogowe

Starania o wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających budowę w otulinie parku obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz parku

  

  

  

Dalej »