1. WSTĘP1.1. Powierzchnia parkuDorota Zaborowska
W 2004 r. kontynuowano prace zmierzające do dostosowania bazy danych stanu posiadania WPN do Ewidencji Gruntów i Budynków w poszczególnych starostwach powiatowych, na terenie których leży park. Dotychczas WPN korzystał wyłącznie z danych powierzchniowych opracowanych przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, których podstawowym źródłem była Ewidencja Gruntów, lecz nie zostały one ostatecznie z nią uzgodnione. Zgodnie z wymogami ustaw o podatku rolnym, o podatku leśnym, o podatkach i opłatach lokalnych oraz sprawozdawczością GUS, podawana powierzchnia gruntów powinna być zgodna z Powszechną Ewidencją Gruntów. Po wprowadzeniu do bazy danych poszczególnych działek będących w zarządzie WPN-u na podstawie wypisów z Ewidencji Gruntów oraz gruntów obcych w granicach parku okazało się, że jego powierzchnia wynosi 14.986,20 ha i nie jest zgodna z podaną w Rozporządzeniu Rady Ministrów, z dnia 6 marca 1997 r., w sprawie Wigierskiego Parku Narodowego (Dz. U. Nr 24 poz. 124) – 15.085,49 ha. Różnica 99,29 ha wynika przede wszystkim z różnicy powierzchni wód, głównie jeziora Wigry, którą dotychczas podawano na podstawie danych BULiGL, według których wynosiła 2.199,49 ha. Równocześnie w rocznikach statystycznych podawano powierzchnię 21,9 km2, na podstawie danych podawanych przez Instytut Metereologii i Gospodarki Wodnej, a sporządzonych przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie według pomiarów batymetrycznych. Zgodnie z wypisami z Rejestru Ewidencji Gruntów ze Starostwa Powiatowego w Augustowie i Suwałkach powierzchnia jeziora Wigry wynosi 2.098,66 ha, na którą składają się działki:
Po wprowadzeniu danych powstały również różnice w powierzchni poszczególnych kategorii gruntów, które nie mają znaczącego wpływu na powierzchnię ogólną.
Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa w granicach parku obejmuje 12.313,39 ha.
Wokół parku utworzona jest strefa ochronna, zwana otuliną, o powierzchni 11.283,81 ha. Park wykonuje swoje zadania statutowe w oparciu o podział organizacyjny wprowadzony w 1996 roku, według którego park dzieli się na dwa leśne obręby ochronne: 1. Obręb Ochronny Wigry o powierzchni 4639,17 ha, 2. Obręb Ochronny Maćkowa Ruda o powierzchni 4949,25 ha, oraz Wydzielony Wodny Obwód Ochronny Wigry o pow. 2694,96 ha.
W Obrębie Ochronnym Wigry funkcjonuje 5 obwodów ochronnych:
Obręb Ochronny Maćkowa Ruda składa się także z 5 obwodów ochronnych:
Powierzchnię obrębów leśnych i obwodów ochronnych podano na podstawie danych BULiGL z uwzględnieniem gruntów wykupionych od 1996 r. i w tym miejscu zgodną z ogólną powierzchnią parku. Powierzchnia Wydzielonego Wodnego Obwodu Ochronnego Wigry została podana zgodnie z Ewidencją Gruntów , w jej skład wchodzą następujące jeziora:
Stan prawny gruntów
Nieruchomości Skarbu Państwa o powierzchni 7.758,42 ha (63%) posiadają założone księgi wieczyste. W 2004 r. uregulowano stan prawny gruntów o powierzchni 29,04 ha, na które składają się:
1.2. Wykupy gruntów i budynkówDorota Zaborowska
W 2004 roku Wigierski Park Narodowy nie dokonywał wykupu gruntów i budynków. Od 1 maja 2004 r. z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody na podstawie art. 10 ust. 5 Dyrektorowi Wigierskiego Parku Narodowego działającemu w imieniu Skarbu Państwa przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości położonych w granicach parku. W 2004 r. wpłynęły do WPN-u trzy zawiadomienia z kancelarii notarialnych, dotyczące zawarcia warunkowych umów sprzedaży gruntów, położonych w Gawrych Rudzie i Starym Folwarku. W przypadku gruntów w Starym Folwarku park nie był zainteresowany wykupem, ponieważ stanowiły one działki budowlane w granicach zabudowy wsi. Natomiast wykupienie gruntów o pow. 1,61 ha w Gawrych Rudzie jest szczególnie ważne ze względu na ich położenie pomiędzy jeziorami Wigry i Długie. Jest to miejsce cenne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym, a jednocześnie atrakcyjne i zagrożone nadmiernymi inwestycjami kolidującymi z ochroną przyrody. Park wystąpił do Ministra Środowiska z wnioskiem o przyznanie środków w wysokości 300.000 złotych na wykup tej nieruchomości, jednak z braku środków wniosek został załatwiony odmownie. Termin 30 dni, w którym park musi wypowiedzieć się w sprawie skorzystania z prawa pierwokupu, jest zbyt krótki, aby można było pozyskać fundusze z dotacji NFOŚiGW lub EkoFunduszu. Grunty prywatnej własności w granicach parku zajmują powierzchnię 2672,81 ha. Są to grunty o wysokich walorach krajobrazowych i dużej różnorodności biologicznej, na których realizowane jest w większości tradycyjne, ekstensywne rolnictwo. Część z nich (około 250 ha), posiada bardzo wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe. Są to:
Z wymienionych gruntów bardzo pilnie należałoby wykupić łąki nad Wiatrołużą i Maniówką oraz łąki położone na gruntach wsi Cimochowizna. Znajdują się tam stanowiska roślin o statusie gatunków wymierających i narażonych na wyginięcie oraz rzadko występujących. Łąki ulegają stopniowemu zarastaniu, ze względu na zaprzestanie ich koszenia i wypasu, co spowoduje wyeliminowanie cennych gatunków roślin. Pozostałe z wymienionych gruntów można określić jako pilne do wykupu.
1.3. Plan ochrony parkuJarosław Borejszo
Przez cały rok trwały prace nad projektami załączników do nowego rozporządzenia Ministra Środowiska, w sprawie ustanowienia planu ochrony Wigierskiego Parku Narodowego. Równocześnie rozpoczęto procedurę opiniowania projektu planu przez samorządy lokalne. W dniu 9 lutego 2004 roku odbyło się posiedzenie Rady Wigierskiego Parku Narodowego, w trakcie którego Rada powołała komisję, której zadaniem było ustalenie zapisów projektu planu ochrony WPN-u, dotyczących ustaleń do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin. Komisja odbyła 2 spotkania w dniach 9 oraz 27 lutego 2004 roku. Zespół zajmował się tylko zagadnieniami dotyczącymi gruntów prywatnych, ponieważ dnia 22 stycznia 2004 roku Wójt Gminy Suwałki (występujący w imieniu samorządów, na terenie których położony jest WPN) wystosował pismo, w którym stwierdził, że samorządy nie wnoszą uwag do rozdziałów projektu planu ochrony dotyczących gruntów Skarbu Państwa. W dniu 19 maja 2004 roku WPN wystąpił do Rad Gmin Suwałki, Krasnopol, Nowinka i Giby z prośbą o zaopiniowanie i uzgodnienie projektu planu ochrony zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody (ustawa z dnia 16.04.2004 roku, Dz.U. nr 92, poz. 880). W dniu 16.06.2004 roku wpłynęło pismo Przewodniczącego Rady Gminy Nowinka informujące, że Rada Gminy Nowinka postanowiła negatywnie zaopiniować projekt planu ochrony WPN-u w części dotyczącej nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa oraz nie uzgodnić w odniesieniu do nieruchomości nie będących własnością Skarbu Państwa. Pomimo trzykrotnych próśb park nie otrzymał ani uzasadnienia takiej decyzji ani tekstu uchwały w sprawie planu ochrony WPN-u. W dniu 28.06.2004 roku podjęta została uchwała nr XXII/85/04 Rady Gminy Giby, która zaopiniowała pozytywnie projekt planu ochrony WPN-u. Podejmowane były próby dyskusji z pozostałymi samorządami. Rady Gmin Suwałki i Krasnopol nie podjęły stosownych uchwał, co zgodnie z obowiązującymi przepisami oznacza, że jeżeli nie zgłosili uwag w ciągu 30 dni to plan został uzgodniony. Jesienią 2004 roku prace nad planami ochrony wszystkich parków narodowych zostały wstrzymane przez Ministerstwo Środowiska do czasu wejścia w życie nowego rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sporządzania i zmiany planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody. W 2004 roku podstawą działalności ochronnej parku były roczne zadania ochronne zatwierdzone przez Ministra Środowiska rozporządzeniem z dnia 26 listopada 2003 roku (Dz. U. nr 214, poz. 2113).
1.4. Plany zagospodarowania przestrzennegoJanina Kamińska
1. Problemy zagospodarowania przestrzennego wynikające z braku planu ochrony i braku miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin.
Utrata mocy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin w 2003 roku spowodowała presję urbanizacyjną, skierowaną na tereny rolne dotychczas chronione przed zabudową zapisami planów. Wigierski Park Narodowy jest w wyjątkowo trudnej sytuacji ponieważ prawie 2500 ha gruntów położonych w granicach parku stanowi własność prywatną. Istnieją duże naciski na zabudowanie atrakcyjnych krajobrazowo gruntów niepaństwowych. Po wejściu w życie nowej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym park przedstawia swoje opinie dotyczące zagospodarowania terenu a szczególnie zabudowy w formie zaskarżalnego postanowienia. Z obowiązujących obecnie przepisów wynika, iż dyrektor parku narodowego może wypowiadać się na temat inwestycji wprowadzanych na obszarze parku jedynie na etapie planistycznym (uzgadnianie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego) i decyzji o warunkach zabudowy lub lokalizacji celu publicznego. Natomiast dyrektor nie jest stroną postępowania przy zatwierdzaniu form architektonicznych nowopowstających obiektów. Dodatkowo w dniu 1 maja 2004 roku weszła w życie nowa ustawa o ochronie przyrody, która rozszerzyła możliwości inwestowania na terenie parku narodowego. Do dnia wejścia w życie nowej ustawy (z dnia 16 kwietnia 2004 roku) na terenie parku obowiązywał zakaz zabudowy terenów, jeżeli nie dotyczył zabudowy związanej z prowadzeniem gospodarstwa rolnego lub leśnego. Nowa ustawa zabrania budowy lub rozbudowy obiektów z wyjątkiem urządzeń służących celom parku i obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne i fizyczne. Zapis ten spowodował, że na terenie parku narodowego można zbudować w zasadzie wszystko a jedynym ograniczeniem jest zachowanie charakterystycznych cech krajobrazu. Pojęcie “charakterystyczne cechy krajobrazu” nie jest zupełnie precyzyjne i należy do pojęć “niedookreślonych”, których w prawie jest bardzo wiele. Dookreślenie może następować w trybie orzecznictwa sądowego przy wsparciu nauki (nauki prawa i nauk przyrodniczych). Ochrona charakterystycznych cech krajobrazu jest niewystarczającym argumentem, do ograniczania zabudowy parku narodowego w procesach administracyjnych. Dla terenów Wigierskiego Parku Narodowego mamy już pierwsze wyroki sądu administracyjnego dotyczące inwestycji realizowanych na terenie WPN (wyrok WSA w Białymstoku Wydział II z dnia 16 grudnia 2004 roku, sygn. akt IISA/Bk 702/04 - zabudowa trzech działek na skarpie, nad jeziorem Wigry, we wsi Bryzgiel)). Interpretacja sądowa ochrony charakterystycznych cech krajobrazu jest taka, że nie można mówić o ochronie krajobrazu na etapie decyzji o warunkach zabudowy. Może być to realizowane w kolejnym postępowaniu, na etapie wydawania decyzji pozwolenie na budowę, gdy inwestor przedłoży projekt budowlany składający się z części architektonicznej i z planu zagospodarowania działki. Dopiero wtedy będzie istniała możliwość zbadania czy dana inwestycja spowoduje naruszenie walorów i degradację krajobrazu. W rozstrzygnięciu sądu nie wzięta została pod rozwagę kwestia odmowy ustalenia warunków zabudowy w okolicznościach takich, gdzie już wprowadzenie jakiejkolwiek zabudowy (niezależnie od architektury przewidzianych do realizacji budynków i niezależnie od zagospodarowania działki) jest degradacją krajobrazu. Dodatkowo park pozbawiony jest możliwości wyrażenia swego stanowiska i uzgodnienia form architektury inwestycji, którą na mocy decyzji o warunkach zabudowy można już realizować, ponieważ dyrektor nie jest stroną przy wydawaniu przez Starostę pozwolenia na budowę.
2. Plany zagospodarowania przestrzennego w gminachW 2004 roku do sporządzenia planów zagospodarowania przestrzennego przystąpiła gmina Giby a gmina Suwałki rozpoczęła prace nad planami miejscowymi dotyczącymi miejscowości Krzywe, Stary Folwark i Gawrych Ruda. W gminie Suwałki przystąpiono do sporządzenia aktualizacji “Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego”, również w gminie Nowinka przystąpiono do wykonania “Studium uwarunkowań (...)”. Po sporządzeniu “Studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” gminy przystąpią do wykonywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
1.5. Kronika parkuAnna Krzysztofiak
Kronika Wigierskiego Parku Narodowego prowadzona jest na bieżąco. Ostatni tom dotyczy roku 2003 i obejmuje 27 stron tekstu oraz 39 zdjęcia. Obecnie opracowywane są dane dotyczące roku 2004. Kronika jest wyłożona do wglądu w sekretariacie WPN.
1.6. ŁącznośćPiotr Pieczyński
Od stycznia 2004 roku, zgodnie z pozwoleniem radiowym Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, Wigierski Park Narodowy wykorzystywał dwa kanały: 48.300 i 160.550 MHz. Organizacja sieci radiokomunikacji ruchomej lądowej w roku 2004 była następująca:
1.7. Przejmowanie nieruchomości Skarbu PaństwaDorota Zaborowska
W 2004 r. nie przejmowano nieruchomości Skarbu Państwa.
|