3. Analiza i ocena wypełniania podstawowych funkcji parku
3.1. Ochrona ekosystemów leśnych
3.1.1. Ochrona lasu
Dorota Zaborowska
W ramach ograniczania zagrożeń ze strony owadów – patogenów pierwotnych przeprowadzano prognozowanie ich występowania. Wykonano:
Likwidację zagrożeń ze strony owadów – patogenów wtórnych realizowano poprzez ograniczanie i prognozowanie ich występowania. W celu ograniczenia występowania korników przeprowadzono następujące zabiegi:
W celu ograniczenia występowania huby korzeniowej w drzewostanach na gruntach porolnych wykonano smarowanie pni po wyciętych drzewach preparatem biologicznym PG na powierzchni 0,50 ha.
Zakres wymienionych czynności od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie, z wyjątkiem zrębkowania i korowania. Rozmiar tych prac ulegał zmianom w zależności od ilości pozyskanego drewna świerkowego w ramach cięć sanitarnych oraz możliwości terminowego wywozu z lasu. Najwięcej zrębkowano w 2000 i 2002 roku, w związku z usuwaniem złomów i wywrotów spowodowanych przez silne wichury, które przeszły nad północno-wschodnią Polską. Podobny rozmiar zrębkowania wystąpił również w 2003 r., z powodu usunięcia dużej ilości drewna zasiedlonego przez korniki. W 2002 r. i 2003 r. okorowano największą w porównaniu do lat ubiegłych masę drewna – 631 m3 i 632 m3, kiedy rozmiar ten wahał się od 0 do120 m3. Główną tego przyczyną były trudności ze zbytem drewna na rynku w sezonie letnim.
W dalszym ciągu była utrzymywana ścisła współpraca z Zespołem Ochrony Lasu w Olsztynie w zakresie oceny zagrożenia lasów WPN na podstawie przesłanych materiałów tj:
W 2003 r pracownicy ZOL-u w Olsztynie przeprowadzili dwie lustracje terenowe ekosystemów leśnych w związku ze zgłoszonymi przez WPN problemami dotyczącymi zjawisk chorobowych powodujących zamieranie świerków w niektórych obwodach ochronnych oraz zamieranie sosen (O.O. Słupie). Stwierdzono, że najprawdopodobniej główną przyczyną są niekorzystne warunki klimatyczne ( susza ) obniżające naturalną odporność drzewostanów, a w następstwie występowanie patogenów grzybowych i szkodników wtórnych. W przypadku zamierania drzewostanów sosnowych dodatkową przyczyną jest ich położenie na gruntach porolnych. Zamieranie drzew wymusiło tu początek koniecznego procesu przebudowy. Ogólny stan sanitarny drzewostanów WPN określono jako dobry i pod bieżącą kontrolą służb terenowych.
Następnym ważnym elementem ochrony lasu było w 2003 roku ograniczanie szkód wyrządzanych w drzewostanach przez duże ssaki roślinożerne. Zadanie to realizowano zabezpieczając uprawy przed szkodami, zwiększając bazę żerową zwierzyny oraz prowadząc jej redukcję. W tym celu wykonano:
W porównaniu do lat poprzednich, od 2001r. dwukrotnie wzrosła powierzchnia upraw zabezpieczanych przy pomocy osłon indywidualnych, natomiast zmniejszyła się powierzchnia upraw grodzonych siatką w stosunku do dwóch lat poprzednich (6,87 ha w 2001 r. i 8,30 ha w 2002 r.).
W 2003 r. zakup materiałów oraz koszty usług w zakresie zabezpieczenia upraw przed zwierzyną zostały sfinansowane ze środków EkoFunduszu w ramach przedsięwzięcia „Przebudowa drzewostanów WPN”, natomiast pozostałe koszty z zakresu ochrony lasu były dotowane przez NFOŚiGW.
Redukcja zwierząt podlegających regulacji ilościowej
Podobnie jak w latach poprzednich, w roku 2003 obowiązywały zasady i wytyczne w sprawie redukcji niektórych gatunków fauny na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, określone w zarządzeniu nr 29 dyrektora parku z 1995 roku.
W związku z potrzebą ochrony upraw, młodników i naturalnych odnowień przed zgryzaniem oraz ograniczeniem szkód w uprawach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę, w oparciu o wymienione zarządzenie oraz Zasady gospodarowania populacją jeleniowatych na terenie Puszczy Augustowskiej, zaplanowano na rok 2003 redukcję populacji zwierzyny grubej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego w ilości 96 szt., w tym 26 jeleni, 20 saren i 50 dzików. Zredukowano łącznie 53 szt., co stanowi 55 % założonego planu, w tym jelenie – 12 szt. (46 %), sarny – 9 szt. (45%) i dziki 32 szt. (64%). Obliczone teoretycznie plany nie zostały wykonane, ponieważ skala oddziaływania zwierzyny na ekosystemy leśne została uznana za nie budzącą obaw o kondycję tych ekosystemów. Również szkody w uprawach rolnych utrzymywały się na średnim poziomie.
W lutym przeprowadzono inwentaryzację zwierzyny metodą liczenia tropień na transektach – tzw. „karpacką”, stosowaną na terenie parku od 2000 r. Akcję inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzono na terenie całej Puszczy Augustowskiej w tym samym czasie. Wyniki liczenia tropień zostały opracowane przez prof. dr hab. Bogusława Bobka z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (przedstawiono je w załączniku nr 11c – w kol. „stan na pocz. roku”).
Jak co roku, od kwietnia do września, komisja składająca się z pracowników terenowych Parku szacowała szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną w uprawach i plonach rolnych. Powierzchnia zredukowana szkód 20,10 ha utrzymała się na poziomie roku ubiegłego, a w porównaniu do lat 2000-2001 (pow. 30 ha), znacznie zmniejszyła się. Łączna kwota odszkodowań wyniosła 21.235 zł (plan – 40.000 zł). Największe szkody wyrządziły jelenie i dziki w uprawach zbóż (11,05 ha pow. zred.) oraz dziki na łąkach i pastwiskach (6,60 ha pow. zred.). Powierzchnia zredukowana uszkodzonych upraw ziemniaków była niewielka (1,56 ha), ale wartość wypłaconych odszkodowań w tej pozycji była porównywalna do pozostałych upraw.
W maju oszacowano szkody wyrządzone przez zwierzynę w uprawach i młodnikach. Łącznie uszkodzenia wystąpiły na pow. 102,60 ha, w tym w uprawach - na pow. 79,83 ha , a w młodnikach - na pow. 12,91 ha. Rozmiar tych szkód od kilku lat utrzymuje się na stałym poziomie.
3.1.2. Hodowla lasu
Piotr Pieczyński
W roku 2003 wykonano następujące zabiegi ochronne z zakresu hodowli lasu (załącznik 8):
Rysunek 1 Analiza wykonania głównych prac z zakresu hodowli lasu w latach 1989 – 2003 (w ha)
Tabela 1. Wykorzystanie materiału sadzeniowego w 2003 roku
Tabela 2. Wykorzystanie materiału sadzeniowego w latach 1994 - 2003
Tabela 3. Zestawienie zbioru nasion w roku 2003 [kg]
Nasiona przekazano na szkółkę Nadleśnictwa Suwałki, która wyprodukuje sadzonki na potrzeby WPN. Nadal prowadzone są starania o pozyskanie środków na budowę własnej szkółki, która zapewniłaby hodowlę wyselekcjonowanego materiału sadzeniowego na własne potrzeby i do zalesień gruntów w granicach i otulinie parku zgłaszanych przez rolników.
Wszystkie prace z zakresu hodowli lasu, poza zbiorem nasion, finansowane były ze środków Fundacji EkoFundusz, w ramach projektu "Przebudowa drzewostanów WPN". Umowę dotacji na ten cel podpisano 12.12.2002 r. Całość przedsięwzięcia zaplanowano na trzy lata, od 2002 do 2004 włącznie. Podstawowym celem przedsięwzięcia jest przywrócenie równowagi biologicznej w ekosystemach leśnych parku. Udział środków EkoFunduszu wyniesie 544055,00 zł. W 2003 roku dotacja wyniosła 204,6 tys. zł.
|
