Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2000

Spis treści  

Strona główna WPN-u

   

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

   

   

2.1. Zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji Parku

     

  

Operat generalny planu ochrony WPN określił syntetyczną identyfikację zagrożeń, obszarów konfliktowych i wrażliwych.

Aktualnie obszar Wigierskiego Parku Narodowego tworzy harmonijną strukturę przyrodniczo-przestrzenną. Rolnictwo nie jest zbyt intensywne, oddziaływanie turystyczne (poza szkodami punktowymi) nie przekracza limitów chłonności środowiska. Położenie na granicy z Puszczą Augustowską oraz bliskie sąsiedztwo innych obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych powoduje możliwość stałej wymiany osobników roślin i zwierząt i zachowanie ciągłości areałów większości gatunków. Również stan komponentów abiotycznych, w tym jakości i ilości zasobów wodnych, jest co najmniej dobry.

Mimo pozytywnego stanu środowiska przyrodniczego, Plan Ochrony WPN definiuje następujące oddziaływania negatywne, wywołujące zagrożenia już obecnie, lub mogące mieć znaczenie w przyszłości:

  

(1) Presja urbanizacji na terenie Parku. Niektóre fragmenty Parku i jego otuliny są szczególnie zagrożone przez intensywną urbanizację (rejon Gawrych Rudy, Czerwonego Krzyża, Leszczewka).

(2) Zanieczyszczenie i eutrofizacja środowiska. Konsekwencją zabudowy niektórych rejonów parku i otuliny jest również zagrożenie dla jakości wód związane z wprowadzaniem ścieków na obszarach nie posiadających. Bardzo istotnym zagrożeniem jest tzw. “niska emisja” z palenisk domowych i lokalnych kotłowni oraz zaśmiecenie obszaru Parku.

(3) Presja turystyczna i rekreacyjna. Zagrożeniem jest rozwój ruchu turystycznego na terenie Parku. Ze wzmożoną penetracją turystyczną wiążą się niebezpieczeństwa związane m. in. z pozyskiwaniem i wydeptywaniem roślin, płoszeniem zwierząt, zaśmiecaniem terenu, zanieczyszczaniem wód, poszerzaniem ścieżek, uruchomieniem procesów erozji liniowej oraz wzrostem zagrożenia pożarowego.

(4) Zaniechanie gospodarki łąkowej i zanik ważnych przyrodniczo zbiorowisk wilgotnych łąk i torfowisk niskich. Brak ekonomicznej opłacalności produkcji zwierzęcej oraz proces wyludniania się wsi doprowadza do zaniechania koszenia i wypasania wielu łąk. Powoduje to przyśpieszenie procesu sukcesji wtórnej – zarastania drzewami i krzewami. Zanikają gatunki rzadkie i chronione, a także charakterystyczne dla określonych zbiorowisk oraz pojawiają się gatunki świadczące o degradacji.

(5) Degradacja walorów krajobrazowych oraz zagrożenie zmianą stosunków wodnych w rejonach eksploatacji kruszywa w kopalniach w Sobolewie.

Pozostałe czynniki determinujące bezpośrednio lub pośrednio stan środowiska Parku mają mniejsze znaczenie, głównie ze względu na skalę w jakiej występują, chociaż ich minimalizacja lub likwidacja nie powinna być pominięta przy realizacji zadań zawartych w planie ochrony. Wśród nich należy wymienić:

(6) gradacje szkodników owadzich,

(7) pożary lasów oraz wypalanie łąk, zwłaszcza w okresie wiosennym,

(8) kłusownictwo, szczególnie rybackie,

(9) deformacje terenu spowodowane nielegalną eksploatacją piasku i żwiru na własne potrzeby mieszkańców.

  

  

  

2.2. Redukcja skutków zagrożeń wypełniania podstawowych funkcji parku

  

  

(1) Presja urbanizacji na terenie Parku

WPN czyni starania, by plany zagospodarowania i studia uwarunkowań i kierunków rozwoju gmin, uwzględniały zawarte w planie ochrony zasady i wytyczne gospodarowania przestrzenią WPN, dotyczące poszczególnych jednostek osadniczych. Dotyczy to przede wszystkim: wyznaczenia obszarów skupionej zabudowy wsi (określonej w oparciu o historycznie ukształtowaną bazę osadniczą); wprowadzenia obszarów rolniczej przestrzeni produkcyjnej w tym wyłączonej z zabudowy; wprowadzenia zalecanych do stosowania form architektury.
W zakresie spraw związanych z elementami zagospodarowania terenów Parku, w 2000 roku rozpatrzono 141 spraw. Spośród nich, 115 spraw było zgodnych z zapisami planów zagospodarowania przestrzennego i uzyskała pozytywne opinie. Dotyczyły one przede wszystkim: budowy i remontów pomostów; tworzenia nowych siedlisk; budowy, modernizacji i adaptacji do celów agroturystyki budynków gospodarczych; budowy domów mieszkalnych; zabudowy letniskowej; zmiany sposobu użytkowania gruntu.

     

(2) Zanieczyszczenie i eutrofizacja środowiska

W zakresie ograniczania eutrofizacji wód trwały starania o zakwalifikowanie do dofinansowania zadania „Ochrona wód w zlewni jeziora Wigry - grupa projektów w zakresie kanalizacji sanitarnej, oczyszczania ścieków i zaopatrzenia w wodę”. Wniosek został opracowany wspólnie z Urzędem Miasta Suwałki oraz Stowarzyszeniem Gmin Wigry i skierowany do funduszu ISPA. Wniosek oczekuje na realizację.
W 2 osadach leśnych WPN – Gawarzec i Leszczewek – zainstalowano przydomowe oczyszczalnie ścieków.
Ograniczaniu skutków eutrofizacji służyły także zabiegi biomanipulacyjne ichtiofauny, polegające na sterowaniu, poprzez zmiany wielkości populacji ryb drapieżnych, liczebnością drobnych ryb planktonożernych. W uproszczeniu zabiegi biomanipulacyjne w jeziorach polegały na zarybianiu ich gatunkami drapieżnymi (szczupak, sum, troć jeziorowa) i odłowach drobnicy ryb karpiowatych.

  

W zakresie ograniczania niskiej emisji, w 2000 roku:

  1. Zakończono realizowaną przy udziale środków funduszu Phare oraz Ekofunduszu inwestycję pod nazwą „Turystyka aktywna na obszarze Wigierskiego Parku Narodowego”, w trakcie której między innymi w modernizowanym budynku leśniczówki Gawarzec tradycyjną kotłownię zastąpiono pompą ciepła.
  2. Podczas remontu leśniczówki Leszczewek m. in. ocieplono i oszalowano ściany zewnętrzne budynku.
  3. Zrealizowano współfinansowaną przez NFOŚiGW inwestycję polegającą na instalacji nowego źródła ciepła w budynku Dyrekcji Parku w Krzywym. W trakcie tego zadania zainstalowano pompę ciepła oraz baterię kolektorów słonecznych. Kotłownia została wyposażona w nowoczesną automatykę, umożliwiającą automatyczne dostosowanie ilości wytwarzanego ciepła do aktualnego zapotrzebowania budynku.
  4. W leśniczówce Królówek ocieplono budynek i wymieniono okna.
  5. W leśniczówce Bryzgiel ocieplono poddasze.
  6. W leśniczówce Krzywe ocieplono stropy i podłogi.
  7. W leśniczówce Sobolewo II wymieniono okna, ocieplono i oszalowano deskami ściany oraz wyremontowano ganek osłaniający drzwi.
  8. W leśniczówce Krusznik wymieniono okna oraz wyremontowano ganek przed wejściem do budynku.
  9. W leśniczówce Mikołajewo wyremontowano ganek przed wejściem do budynku.
  10. Budynek Czerwony Folwark 10 ocieplono styropianem i wykonano elewację metodą lekką.
  11. W leśniczówce Wysoki Most wymieniono okna oraz ocieplono i oszalowano deskami ściany zewnętrzne.
  12. W leśniczówce Lipowe wymieniono okna.
  13. W leśniczówce Samle II wymieniono okna, ocieplono i oszalowano deskami ściany zewnętrzne oraz wykonano instalację centralnego ogrzewania.
  14. Budynek dawnej hydroforni Krzywe ocieplono styropianem.
  15. W leśniczówce Buda Ruska wykonano instalację centralnego ogrzewania.
  16. Realizowany jest program instalacji kolektorów słonecznych w 4 leśniczówkach (Maćkowa Ruda, Mikołajewo, Lipniak, Gawarzec) oraz wymiany kotłów na opalane zgazowanym drewnem w 5 osadach (Maćkowa Ruda, Mikołajewo, Sobolewo II, Krusznik, Buda Ruska). Program dofinansowany jest przez NFOŚiGW i powyższe zadania zostaną zrealizowane w 2001 roku.

W zakresie zbiórki i segregacji śmieci w 2000 roku realizowany był program „Uświadomienie lokalnej społeczności o narastającym problemie śmieci”. W ramach tego programu między innymi:

1. Zredagowano, wydrukowano i rozprowadzono ankietę dotyczącą stanu świadomości dzieci, młodzieży i dorosłych na temat gospodarki odpadami na terenie gmin i gospodarstw domowych. Analizy przeprowadzonej ankiety zostały przedstawione do wykorzystania dyrektorom szkół oraz wójtom gmin, na terenie których odbywała się akcja.

2. Przeprowadzono prelekcje na temat „Odpady - zagrożenia które niosą, segregacja, utylizacja, sposoby na zmniejszenie ich ilości” wraz projekcje filmów wideo o gospodarce odpadami.

3. Zorganizowano „Dni Ekologiczne” dla uczniów biorących udział w programie. W ich trakcie m. in. odbyły się konkursy o tematyce dotyczącej problematyki odpadów.

4. Zapoczątkowano akcję segregacji i zbiórki śmieci w wybranych szkołach. Zgodnie z założeniami programu wydany został plakat o tematyce zagrożenia odpadów dla środowiska.

5. Wykonano ulotkę informacyjną na temat gospodarki odpadami. Ulotka jest rozpowszechniana wśród młodzieży szkolnej oraz wśród dorosłych.

6. Wyżej wymienione działania znalazły poparcie wśród wójtów gminy Suwałki i Krasnopol. Wójt gminy Suwałki zapowiedział zakup i ustawienie kontenerów do segregowanych odpadów, ramach realizowanego na terenie powiatu suwalskiego programu zbiórki i segregacji odpadów. Wigierski Park Narodowy przygotował propozycję lokalizacji kontenerów na swoim obszarze.

7. Ze środków samorządu zostały zakupione kontenery do selektywnej zbiórki odpadów. Jeden zestaw składający się z czterech pojemników ustawiono przy siedzibie parku, następny będzie ustawiony w m. Stary Folwark.

  

(3) Presja turystyczna i rekreacyjna

Ograniczenie negatywnych skutków powodowanych przez turystykę realizowano poprzez kanalizację ruchu turystycznego, polegającą na poprawie oznakowania i zagospodarowania szlaków turystycznych. W 2000 roku na bieżąco uzupełniano zniszczone oraz instalowano nowe tabliczki drogowskazowe na szlakach. Również w tym roku suwalski oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przeprowadził konserwację oznakowań wszystkich szlaków biegnących przez Park. Ważnym zabiegiem służącym minimalizowaniu wpływu ruchu turystycznego na przyrodę WPN był remont i przedłużenie kładek na odcinku zielonego szlaku turystycznego, biegnącego przez wrażliwe ekosystemy, znajdujące się w zabagnionej dolinie rzeki Czarna Hańcza. W ramach tych prac wykonano 390 mb kładek. Oprócz tego, w 2000 roku zagospodarowano 2 miejsca odpoczynku (po obu stronach kładki), zbudowano 1 wieżę i 1 platformę widokową (Wiatrołuża i Nowa Wieś), urządzono 2 parkingi w pobliżu wież widokowych (Wiatrołuża i Leszczewo) oraz zagospodarowano miejsce edukacji i odpoczynku w Krzywem, z zadaszeniem dla 120 osób.

Na krótkich odcinkach szlaków turystycznych, prowadzących stromymi zboczami, wystąpił problem erozji powierzchniowej. W związku z tym w 2000 roku wykonano schody drewniane i zabezpieczenie zboczy przy wieży widokowej we wsi Krusznik.

  

(4) Zaniechanie gospodarki łąkowej i zanik ważnych przyrodniczo zbiorowisk wilgotnych łąk i torfowisk niskich.

Operat ochrony ekosystemów lądowych określa granice tych obszarów i traktuje jako obiekty podlegające ochronie krajobrazowej o podwyższonym reżimie. Celem ochrony jest w tym przypadku stabilizacja (zachowanie) istniejącego zróżnicowania typologicznego i użytkowego roślinności rzeczywistej na poziomie krajobrazowym. Realizowanie zadań ochronnych na gruntach napotyka na trudności prawne i finansowe. Dotychczas nie ma uregulowań prawnych i finansowych, pozwalających na prowadzenie prac na gruntach nie będących w zarządzie parku narodowego. Operat ochrony ekosystemów lądowych szczegółowo określił niezbędne zabiegi na gruntach niezalesionych będących w zarządzie WPN. W związku z tym, że plan ochrony WPN zaczął obowiązywać od marca 2000 roku, nie było możliwości zaplanowania zabiegów w tym roku. Natomiast zostały wytypowane powierzchnie, w których zabiegi ochronne będą realizowane w roku 2001.

  

(6) Degradacja walorów krajobrazowych oraz zagrożenie zmianą stosunków wodnych w rejonach eksploatacji kruszywa w kopalniach w Sobolewie.

W 2000 roku nie zanotowano negatywnych zmian związanych z funkcjonowaniem kopalni w Sobolewie.

  

(7) Gradacje szkodników owadzich

W 2000 roku w drzewostanach Parku nie występowało istotne zagrożenie ze strony szkodników pierwotnych i wtórnych. Jest to wynikiem szeregu czynności związanych z ograniczaniem i prognozowaniem występowania szkodliwych owadów. W tym celu ustawiono pułapki feromonowe, wyłożono pułapki klasyczne, prowadzono wyszukiwanie drzew trocinkowych oraz systematyczną kontrolę wyłożonych pułapek. Zrębkowano także gałęzie po usuniętych świerkach. W trakcie wykonanych lustracji terenu z Zakładem Ochrony Lasu w Olsztynie stwierdzono dobry stan sanitarny lasu.

  

(8) Pożary lasów oraz wypalanie łąk, zwłaszcza w okresie wiosennym

W 2000 roku m. in. konserwowano pasy przeciwpożarowe (izolacyjne) i punkty czerpania wody. Istotnym elementem walki z pożarami było organizowanie sprawnego systemu ochrony przeciwpożarowej. Dzięki uzyskanej dotacji NFOŚiGW rozpoczęto działania w tym zakresie. W 2000 roku w ekosystemach lądowych WPN odnotowano 4 pożary, wszystkie na obszarach leśnych. Najgroźniejszy pożar miał miejsce w Obwodzie Ochronnym Krzywe, w oddz.76 b,f. Spaleniu uległa ściółka w drzewostanie sosnowym (II klasa wieku, BMśw)

  

(9) Kłusownictwo, szczególnie rybackie

Działania ochronne polegają tu na intensywnym patrolowaniu terenu Parku przez jego Straż oraz inne służby. W wyniku tych działań znaleziono i podjęto, głównie z jeziora Wigry, znaczne ilości sprzętu kłusowniczego zastawionego przez kłusowników- sieci, żaki, sznury i wędki żywcowe (samołówki). Ponadto ujęto na gorącym uczynku kłusowników.

Trzech mieszkańców wsi Rosochaty Róg skierowało pozew do sądu, o przywrócenie prawa tzw. brzegowego czyli serwitutu nadanego prze Cara Aleksandra II w 1886 r. W dotychczasowym postępowaniu, sądy w wyrokach przyznają prawo połowów brzegowych. Zagraża to podstawowym interesom ochrony całego jeziora Wigry. Postępowanie sądowe nie zostało jeszcze całkowicie zakończone.

  

(10) Deformacje terenu spowodowane nielegalną eksploatacją piasku i żwiru na własne potrzeby mieszkańców.

W 2000 roku nie odnotowano istotnych zagrożeń spowodowanych eksploatacją piasku i żwiru na własne potrzeby mieszkańców.

 

  

  

  

Dalej »