kliknij,
aby powiększyć
|
WPROWADZENIE
Jezioro Wigry zachwyca. Zachwyciło litewskich i
polskich władców, którzy lokowali na wyspie
wigierskiej
dwory myśliwskie, aby gościć tu na łowach. Urzekało
kamedulskich eremitów, towarzysząc ich codziennej
modlitwie. Przyciągało mieszczan suwalskich, dla
których pozostało ulubionym celem wycieczek i
miejscem
wytchnienia. Opisywane było z podziwem przez
Połujańskiego, Kulwiecia, Ossendowskiego i Patlę -
ludzi,
którzy niejedno w życiu widzieli. Fascynowało
naukowców skupionych wokół postaci Alfreda
Lityńskiego
– wybitnego badacza wód wigierskich. Zostało w
sercach warszawskich harcerzy, którzy zakładali
swoje obozy
nad jeziorem przez wiele międzywojennych lat.
Zainspirowało Knuta Olofa Falka, szwedzkiego
językoznawcę,
do zgłębiania tajemnic okolicznych nazw. Zachowało
się w pamięci biskupa krakowskiego Karola Wojtyły
późniejszego papieża Jana Pawła II. Podziwiane było
przez uczestników spotkań „Kultura i środowisko”
odbywających się przez wiele lat na Wigierskim
Półwyspie.
Okolica Wigier zachwyca. Zachwyca bogactwem
krajobrazu brzegów, mozaiką wzgórz, bagien, lasów,
łąk
i pól uprawnych. To właśnie sprawia, że Wigry były i
są postrzegane jako jedno z najpiękniejszych jezior
w naszym kraju. Przecięte wstęgą Czarnej Hańczy nie
są jednak osamotnione na północnym skraju Puszczy
Augustowskiej. W krainie tej, mówiąc słowami
Ferdynanda Ossendowskiego, bory puszczańskie i grądy
stłoczyły
się wokół pięknych jezior i zazdrośnie strzegą ich
odwiecznego spokoju i zadumy o dalekich wiekach,
gdy praźródła ich biły spod martwej lawiny lodowej.
Dla nadwigierskich mieszkańców okolice jeziora
zawsze były miejscem ciężkiej pracy na wodzie, w
lesie
i na roli. Cywilizacyjne piętno odcisnęła na tej
ziemi działalność gospodarcza kamedułów. Pozostały
nazwy,
układ dróg, lokalizacja wsi, umiejętności i
tradycje. To tu wciąż wiedzą, jak postawić sieci i
ciągnąć niewód,
znają smak domowego chleba i świeżo wędzonej ryby.
Zbierając jagody i grzyby, nie błądzą w lesie, bo
sami
go wycinali i potem sadzili.
Woda, las i ludzie – to elementy, które wraz z
geologiczną przeszłością składają się na
niepospolitą wartość
tego terenu. Ich kompozycja i jakość zachwyciła
wielu i sprowokowała do starań o objęcie ochroną.
Pierwsze
postulaty ochrony sformułowane zostały w latach 20.
ubiegłego wieku, „rezerwatowe traktowanie”
niektórych
obszarów wokół Wigier rozpoczęło się w latach 30. Na
przełomie lat 50. i 60. ochroną objęto ostoje
bobrów,
w 1976 roku powstał Wigierski Park Krajobrazowy, w
którym następnie wyznaczono sieć rezerwatów
ścisłych.
W 1989 roku utworzono Wigierski Park Narodowy.
Dwadzieścia lat mijających od utworzenia
Wigierskiego Parku Narodowego jest krótkim okresem w
historii
tego terenu. Ochrona przyrody to dążenie do
zachowania, właściwego użytkowania i odnawiania jej
zasobów. Powstanie parku narodowego stało się
zachętą do zwrócenia uwagi na to, że dzieją się tu
rzeczy
ważne zarówno w skali makroświatów, jak i
mikroświatów, wzajemnie ich związki, których naturę
dopiero
staramy się zgłębić.
Teren Wigierskiego Parku Narodowego zyskał
międzynarodowe znaczenie w ramach Konwencji
Ramsarskiej,
a także został uznany za obszar istotny dla ochrony
wartości przyrodniczych całej Europy poprzez
włączenie
parku do sieci obszarów NATURA 2000. Światowe
znaczenie jeziora Wigry jako obiektu badań naukowych
potwierdziło Międzynarodowe Towarzystwo
Limnologiczne. Wigierski Park Narodowy to nie tylko
przestrzeń
z opisanymi prawem granicami o określonym statusie
ochronnym. Park to także pracownicy zaangażowani
w działania ochronne, administrację, badania
naukowe, edukację i turystykę. Jest to zespół ludzi
pragnących
jak najlepiej wykorzystać swoje umiejętności i
wiedzę w celu, jaki wyznaczyło im Państwo, tworząc
instytucję
parku narodowego.
Powstanie naszego Parku i pierwsze jego lata
zbiegły się z okresem ważnych zmian społecznych i
gospodarczych
w Polsce. Nowa rzeczywistość skłoniła do innego
spojrzenia na organizację ochrony przyrody. Idea
jednak pozostała ta sama. Możemy poszczycić się
istotnymi osiągnięciami w zakresie przyrodniczego
rozpoznania
środowiska Parku, co stanowi podstawę do planowania
działań w ekosystemach wodnych i lądowych.
Coraz większą aktywność wykazujemy w dziedzinie
edukacji ekologicznej i kształtowania postaw wobec
przyrody. Wraz z rozsądnym popieraniem turystyki
przynosi to niebagatelne efekty w postaci ciągłego
wzrostu
zainteresowania przyrodą i społecznej akceptacji
Parku.
Symbolicznym zwieńczeniem dwudziestoletnich
działań Parku, a właściwie uhonorowaniem znacznie
starszej
idei jego ochrony, było oddanie do użytku Muzeum
Wigier - obiektu, który w rzeczywisty sposób spina
czasy Kulwiecia i Lityńskiego z dniem dzisiejszym.
Wiele już zostało zrobione, jeszcze więcej przed
nami. Jezioro Wigry zachwyca, okolica Wigier
zachwyca.
Woda, las i ludzie. Starajmy się . . .
Dr inż. Jacek Łoziński
Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego
|