Przyrodniczą wartość jeziora Wigry i innych wód tego obszaru określiły już w latach 20. ubiegłego wieku badania prowadzone w słynnej Stacji Hydrobiologicznej, pod kierunkiem Alfreda Lityńskiego. W publikacjach naukowych opisano wówczas występowanie w Wigrach ende- micznych gatunków bezkręgowców wodnych (niektórych wrotków i skorupiaków) i podjęto pierwsze próby objęcia części wód wigierskich ochroną rezerwatową. W roku 1995 umieszczono Wigry na liście najcenniejszych zbiorników świata (Project AQUA Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody), a w 1998 roku objęto patronatem Międzynarodowego Towarzystwa Limno- logicznego (SIL). Kolejnym wyrazem uznania międzynarodowej rangi ekologicznej jeziora Wigry, tym razem w odniesieniu do jego walorów ornitologicznych, było wprowadzenie Wigier, w 2003 roku, na listę obiektów Konwencji RAMSAR, a wraz z całym parkiem do projektowanego obszaru NATURA 2000, jako Ostoi Wigierskiej.

Jeziorko Gałęziste. Fot. M. Kamiński

Blisko połowa pozostałych jezior parku to zbiorniki reprezentujące dużą różnorodność żyzności i świata zasiedlających je organizmów – od zachwycającego dużą przezroczystością wód jeziora Białego po silnie zeutrofizowane jezioro Leszczewek. 

Wigry – największe, najgłębsze i najatrakcyjniejsze jezioro WPN. Fot. M. Kamiński

Wigierski Park Narodowy słynie także z małych, śródleśnych zbiorników wodnych, które w okolicach Wigier nazywane są sucharami. Otoczone iglastym lasem oraz węższym lub szerszym pasem torfowisk mają wyjątkowe cechy, które odróżniają je od innych jezior Suwalszczyzny. Nieużytkowane przez człowieka zachowały swoiste, naturalnie ukształtowane zespoły roślin i zwierząt, będąc niezwykle cennym elementem przyrody parku.

Różnorodność wód parku uzupełnia sieć rzeczna. Każda z ośmiu rzek i rzeczek tworzących system hydrograficzny parku – od największej Czarnej Hańczy po malutką Samlankę, jest inna. Różnią się wielkością, szybkością przepływu wody, ukształtowaniem koryta, rodzajem osadów dennych i wieloma innymi czynnikami, które decydują o ich niepowtarzalnym charakterze.

Celem parku narodowego od chwili jego utworzenia, była i pozostaje ochrona zasobów oraz całego bogactwa przyrodniczego jezior i rzek. Zadania parku obejmują m.in.: utrzymanie stosunków wodnych, ochronę wód przez zanieczyszczeniem, zachowanie różnorodności aktualnie występujących gatunków roślin i zwierząt, ich zgrupowań i zespołów oraz siedlisk bytowania, a także restytucję gatunków organizmów wodnych, które wyginęły na skutek działalności człowieka. 

Suchar Zachodni. Fot. M.Kamiński

Z drugiej strony park narodowy chroni także na obszarach objętych ścisłą ochroną przebieg spontanicznych procesów przyrodniczych. Ochroną ścisłą, zapewniającą maksymalne ograniczenie bezpośredniej presji człowieka, objęto 8 zbiorników wodnych: jezioro Białe Wigierskie, kompleks jezior: Długie, Muliczne i Okrągłe; suchary: Wądołek, Suchar Wielki i Konopniak, a także odcinki rzek: Wiatrołuży, Maniówki, Kamionki i Czarnej Hańczy powyżej jeziora Wigry. Łączny obszar ścisłej ochrony wód obejmuje 255,45 ha, czyli około 9% powierzchni wód parku. Dzięki wieloletniej ochronie stają się one oazą gatunków unikających bliskości człowieka oraz niezwykle wartościowym obiektem dla badań naukowych.

Ciąg dalszy