Celem propagowania wśród mieszkańców parku zrównoważonej produkcji rolnej oraz ochrony różnorodności biologicznej, WPN i Sto- warzyszenie KSOP ZPP (Konferencja Służb Ochrony Przyrody Zielonych Płuc Polski) realizuje projekt: Zachowanie i ochrona bio- różnorodności w rolnictwie. Projekt ten częściowo jest finansowany przez Program Małych Dotacji Funduszu na Rzecz Globalnego Środowiska (GEF/SGP UNDP), złożono także wniosek o dotację do Fundacji EkoFundusz.

Polska jest sygnatariuszem konwencji o różnorodności biologicznej. Na mocy tej konwencji kraje, które ją ratyfikowały, zobo- wiązują się do ochrony różnorodności biolo- gicznej, jaka występuje na ich terenie. Konwencja nakazuje objęcie ochroną nie tylko zagrożone wyginięciem gatunki roślin i zwierząt naturalnie występujące na terenie kraju, ale także użytkowane przez człowieka odmiany roślin i rasy zwierząt gospodarskich.

Łąka półnaturalna, okolice wsi Lipniak.
Fot. M. Kamiński

W ramach projektu planowana jest restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich (wybrane rasy rodzime: krowa polska czerwona, konik polski, świnia złotnicka pstra, gęsi suwal- skie, kury zielononóżki kuropatwiane) i odnowie- nie sadów z lokalnymi odmianami jabłoni. Początkiem prac była edukacja rolników, realizowana poprzez seminarium wprowadzające, wyjazdy szkoleniowe i warsztaty. Działania te były wspierane publikacjami (ulotki i broszury) na temat różnorodności biologicznej w rolnictwie.

Wymienione rasy zwierząt zostały wybrane w trakcie ankietyzacji gospodarstw rolnych przeprowadzonej przez studentów Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego we wrześniu 2002 roku, po czym były konsultowane z Krajo- wym Ośrodkiem Koordynacyjnym ds. zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich.

Uprawy zbóż, okolice wsi Mikołajewo.
Fot. M. Kamiński

Stary sad w miejscowości Buda Ruska. Fot. M. Dziubiak

W trakcie pracy w terenie, ankietyzacji i rozmów z rolnikami z terenu WPN spotkano wiele sadów, w których występowały stare drzewa lokalnych, tradycyjnych odmian. Inwentaryzacja tych odmian w istniejących na terenie WPN sadach pozwoliła wytypować odmiany jabłoni, które zostaną zaszczepione na podkładkach w specjalnie utworzonej szkółce jabłoni. W tej niewielkiej szkółce w kwietniu bieżącego roku posadzono 300 podkładek – siewek antonówki, które zostały zaszczepione (metodą okulizacji) szlachetnymi odmianami lokalnymi. Zrazy do szczepienia zostały pobrane z drzew znajdują- cych się w sadach na terenie parku w czasie inwentaryzacji, część zrazów będzie pobierana tuż przed szczepieniem. Jesienią 2005 roku będzie można przesadzać drzewka do przydo- mowych sadów gospodarzy z terenu WPN. W ten sposób coraz rzadziej spotykane odmiany jabłoni: antonówka, malinówka, grafsztyn, kosztela lub ananas, od dawna występujące na tym terenie, będą jeszcze przez wiele lat użytkowane, a krajobraz wsi, w którym wysokopienne sady przechodziły już do historii, zostanie zachowany.

Do gospodarstw, których właściciele są zainteresowani projektem i przygotują się na przyjęcie wybranych ras zwierząt, przekazane zostaną na zasadzie umowy użyczenia: krowy polskie czerwone, koniki polskie, świnie złotnickie pstre, gęsi suwalskie, kury zielononóżki kuropatwiane.

Krowa polska czerwona. Fot. J. Górecka

Na bazie produkcji rolnej związanej z utrzy- maniem rodzimych ras powstanie lokalny produkt, który w pierwszej kolejności będzie sprzedawany bezpośrednio w gospodarstwie, u producenta, dla okolicznej ludności, turystów oraz na lokalnych targach i wystawach. W Unii Europejskiej przyjęto kilka rozporządzeń chroniących produkty lokalne. Poprzez nadawanie produktom oznaczeń geogra- ficznych lub nadawanie im nazwy specyficznego charakteru, lub świadectwa szczególnego charak- teru, określone typy produktów są wyróżniane spośród podobnych im na rynku i chronione. Produkty takie są droższe niż produkcja masowa.

Realizacja projektu ma posłużyć idei eko- rozwoju regionu, zwłaszcza terenu Wigierskiego Parku Narodowego. Aktywność społeczności lokalnej, wypromowanie specyficznych produktów lokalnych oraz zrównoważona produkcja rolna gwarantują zachowanie walorów przyrodniczych, społecznych i kulturowych regionu, stwarzając jednocześnie możliwości zwiększania dochodów rolników.

Dalej